Morgunblaðið - 07.12.2000, Side 60

Morgunblaðið - 07.12.2000, Side 60
60 FIMMTUDAGUR 7. DESEMBER 2000 UMRÆÐAN MORGUNBLAÐIÐ í GREIN sinni um kennaraverkfallið í Morgunblaðinu hinn 23. nóv. sl. telur Þröst- ur Ólafsson hagfræð- ingur kennaraverkfall- ið vera tímaskekkju og raunar vonlausa bar- áttu. Nefnir nokkur dæmi því til rökstuðn- ings, svo sem að ríkis- stjómin tapi frekar fylgi á því að fallast á kauphækkun hjá svo fjölmennri stétt. Aðrir hljóti að fylgja í kjöl- farið og þess heldur sem laun kennara séu eins konar „gullfótur launamyndun- ar“ í landinu sem allir aðrir miði sig við. Já það er gaman að vera grunn- útgangspunkturinn líkt og notaður er í verðkönnunum stórmarkaða. I allri umfjöllun sinni virðist Þröstur algjörlega horfa framhjá því að hér er verið að tala um afkomu einstaklinga af holdi og blóði, er þurfa að fæða og klæða sig og sína á ^smánarlaunum. Auðvitað er erfitt fyrir einstakling eins og Þröst, sem er vissulega ekki bundinn í báða skó fjölmennrar stéttar á „gullfóta-laun- um“, að skilja út á hvað nauðvörn kennara gengur. Eða er hann ef til vill búinn að gleyma uppruna sínum? Má ég ekki spyija? „Já, en hvað ætlið þið að bjóða á móti?“ spurði fréttakona sjónvarps- ins viðmælendur sína um daginn í fréttaþætti, er kennaralaunin voru til umfjöllunar. Menn urðu hvumsa I við og þá sagði hún, snögg upp á sig: „Má ég ekki spyrja?" Hér hefði ein- hver átt að spyrja hana á móti, hvað hún legði til aukalega þegar hún fengi kauphækkun. Til dæmis hvort hún bætti við sig þrifnaði á stofnun- inni eða tæki að sér bamatímann svona aukalega. Að bæta við sig vinnu fyrir utan fastákveðinn vinnu- tíma kallast aukavinna og greiðist samkvæmt því. Við venjulega kaup- hækkun halda menn áfram að stunda vinnu sína, bara mun ánægð- ari en áður. Meiri vinna Nú erum við kennar- ar búnir að vera í verk- falli frá 7. nóvember og allur sá tími hefur farið í að ræða kröfu ríkisins um aukna kennslu- skyldu. Hvaða annarri stétt á landinu væri boðið upp á slíkt, þ.e. að auka við sig dag- vinnuna á 21. öldinni? Ingibjörgu Sólrúnu borgarstjóra er þetta ofarlega í huga og hún segir þetta vera til þess að mæta kröfu nútím- ans. Ég get ekki séð að við síðustu kauphækkun yfirmanna borgarinn- ar á síðasta ári, er var um og yfir 30% (án verkfalla), hafi t.d. af- greiðslutími skrifstofa borgarinnar lengst - er það nútíminn að fá ekki afgreiðslu eftir kl. 16.30? Vill ekki Kennarar Sú staðreynd stendur eftir, segir Haukur R. Hauksson, að sífellt reynist erfiðara fyrir framhaldsskólana að manna kennara- stöðurnar. Ingibjörg Sólrún hafa opna móttöku á skrifstofu sinni til kl. 18.30 hvem virkan dag til að mæta nútímanum? Hvað lét hún á móti síðustu kaup- hækkun sinni? Hundalógík Formaður samninganefndar ríkis- ins, Gunnar Björnsson, segir m.a. í Dagblaðinu 25. nóvember: „Við get- um ekki orðið við þeirri kröfu kenn- ara að dagvinnulaun hækki án þess að nokkuð annað gerist. Þar með væm þeir komnir langt fram úr þeim félögum sem þeir em að bera sig saman við.“ Mér er spurn, hvaða fé- lög em það sem kennarar era að bera sig saman við? Eru það einhver félög sem em undir 100.000 króna mánaðarlaunum? Og er það þá helsta áhyggjuefni Gunnars að forða kennuram frá þeim mistökum að fara fram úr slíkum félögum? Ef þetta er ekki hundalógík þá veit ég ekki hvað. Vill Gunnar ekki segja okkur við hvaða félög hann miðar kaupið sitt og leggja fram launaseðil sinn, svo að háskólamenntaðir kenn- arar fái „eðlilega" viðmiðun? Að selja sig Samninganefnd kennara stendur vissulega í ströngu þessa dagana og er ekki öfundsverð af hlutverki sínu. Ég legg þó til að hún loki á allar um- ræður um afnám áunninna réttinda okkar í gegnum áratugi og aukna kennsluskyldu á dagvinnutaxta. I stað þess sé kröfu ríkisins um aukna vinnu mætt með því að bjóða fram eins mikla aukavinnu og ríkið óskar eftir hverju sinni, en þá á fullum eft- irvinnutaxta eins og allar aðrar stéttir myndu fara fram á. Sannast sagna hélt ég að við hefðum farið í verkfall til þess að bæta kjör okkar og jafnvel stytta vinnutímann, eins og nútímakröfur annarra stétta ganga út á. Ef til vill væri skynsam- legast fyrir okkur kennarana að draga verkfallið til baka, kenna til vors og segja þá upp störfum allir sem einn. Ráða sig svo að hausti ein- göngu á þeim kjömm er við höfum nú sett fram. Þannig þyrftum við ekki að standa í tilgangslausu þjarki. Lokaorð Hvort sem mönnum finnst laun kennara nógu há eða ekki stendur sú staðreynd eftir að sífellt reynist erf- iðara fyrir framhaldsskólana að manna kennarastöðumar með há- skólamenntuðu starfsfóM. Það hef- ur líka verið bent á, að þeir kennarar sem em háskólamenntaðir séu lang- flestir komnir fram yfir miðjan ald- ur. Endumýjunin á vel menntuðum kennumm er því afar lítil. Launin era einfaldlega ekki nógu há til þess að laða slíkt starfsfólk að skólunum. Þeir sem kjósa óbreytt ástand í launamálum kennara hljóta því að una versnandi ástandi í mennta- stofnunum landsins. Höíundur er framhaldsskóla- kennari. Kennarar og hundalógík Haukur R. Hauksson Gleraugna- kostnaður barna AÐEINS hluti þeirra bama, sem þurfa að nota gleraugu, nýtur endurgreiðslna vegna þess kostnaðar. Reglur um endur- greiðslur kveða á um að þær séu háðar því skilyrði að umsókn komi frá lækni. Endur- greiðslur koma því að- eins til greina að bam eigi við ákveðna augn- sjúkdóma að stríða eða skilgreind sjónvanda- mál. Þannig er ekki um almennan fjárhagsst- uðning vegna gler- augnakaupa að ræða heldur styrk vegna læknismeðferðar. Þau börn sem þurfa gleraugu til að koma í veg fyrir stafræna sjóndepru fá styrk, en nærsýn böm fá til að mynda enga styrki. Sjónstöð íslands fer með um- sóknir um styrki vegna sjónglerja- og linsukaupa barna og unglinga. Á síðasta ári bárast Sjónstöðinni 1556 ^iimsóknir um endurgreiðslu og var "kostnaður stofnunarinnar af þessu verkefni á síðasta ári um 12 milljón- um króna. Ureltar reglur Reglurnar sem gilda um endur- greiðslu gleraugna bama byggjast á lögum nr. 18/1984 um Þjónustu- og endurhæfingarstöð sjónskertra. Þrátt fyrir hækkun sjálfræðisaldurs í 18 ár hafa 16 og 17 ára börn ekki notið endur- greiðslna vegna sjón- glerjakaupa. Sjón er í mótun til 12 ára aldurs og því kemur sú megin- regla að styrkir séu einungis veittir í lækn- ingaskyni í veg fyrir það. Að hámarki er hverju barni veittur einn styrkur á tólf mánaða tímabili. I flestum tilfellum dugar það, nema hjá yngstu bömunum þar sem vöxtur er hraðari en svo að ein gleraugu dugi þann tíma. Nauðsynlegt er að endurskoða þessar reglur. Því hefur undirritaður lagt fram á Alþingi til- lögu til þingsályktunar þess efnis að heilbrigðisráðherra verði falið að beita sér fyrir endurskoðun regln- anna þannig að öll böm undir sjálf- ræðisaldri fái endurgreiddan hluta kostnaðar sjónglerja og linsa. Sanngjarnar hugmyndir Það gengur ekkert bam með gleraugu nema af illri nauðsyn, hvort sem gleraugun era liður í læknis- meðferð eða ekki. Kostnaður for- eldra getur verið umtalsverður, en algengt er að gleraugu barna kosti á bilinu tíu til tuttugu þúsund krónur. Ætla má að sjóngler bama endist mun skemur en fullorðinna, bæði Páll Magnússon Sjón Hef ég lagt fram tillögu til þingsályktunar þess efnis, segir Páll Magnússon, að öll börn undir sjálfræðis- aldri fái endurgreiddan hluta kostnaðar sjón- glerja og linsa. vegna meira álags í leik þeirra og ekld síður vegna uppvaxtar. Eins og kunnugt er taka sjúkratryggingar þátt í kostnaði vegna almennra tann- lækninga bama að 17 ára aldri. Auk öflugra forvama, sem Trygginga- stofnun veitir, greiða sjúkratrygg- ingar 75% kostnaðar við almennar tannlækningar allra barna og ungl- inga 17 ára og yngri. Heyrnar- og talmeinastöð, sem starfar sam- kvæmt lögum nr. 35/1980, sér um út- hlutun og viðhald heymartækja. Öll heyrnarskert böm, sem hafa not af heyrnartækjum fá heymartæki og rafhlöður ókeypis til allt að 18 ára aldurs. Með hliðsjón af þátttöku rík- isins við tannlækningar barna og stuðning þess við kaup á heyrnar- tækjum byggist sú hugmynd á sann- girni að stuðningur við kaup á sjón- glerjum og linsum fyrir börn verði aukinn og hans njóti í framtíðinni öll böm án tillits til eðlis sjóngalia. Höfundur er varaþingmaður Fram- sóknarflokksins í Reykjanes- kjördæmi. Af hverju heyr- ist ekkert í for- eldrum? ÉG TÓK þá ákvörð- un fyrir löngu að það væri tvennt sem ég ætl- aði ekki að spara við mig í lífinu. Annarsveg- ar hollur matur og hinsvegar menntun bamanna minna. Það vita náttúrlega allir hvernig verði á mat- vælum er háttað hér. Meira að segja sá mat- ur sem var hvunn- dagsmatur þegar ég var að alast upp, ýsan, er orðin dýrari en lax sem í þá tíð var á sama verði og nautalundir. Þá gátu kennarar víst lifað af laununum. Að vísu fréttist alltaf um einn og einn sem tók til hendinni í annarri vinnu á sumrin. Nú er öldin önnur. Kennarar þurfa að eyða lunganum úr sumrinu til endurmenntunar enda verða kröf- umar um betri menntun sífellt há- værari og meiri. Og það er eðlilegt því hver sá sem ekki hefur góða menntun og bréf upp á það á víst að sitja eftir í láglaunastarfi. Nú er það svo að kennaramenntun er engin skrýtla. Það era orðin nokkuð mörg ár síðan að kennaramenntun varð háskólafag. Þeir tímar era liðnir að fólk gat farið beint úr gaggó í kenn- arann og farið að kenna um tvítugt. Nú þarf kennari fyrst að klára menntaskóla og síðan tekur háskóla- Kennarar Það er augljóst, segir — Þorsteinn Ulfar Björnsson, að kennarar hafa dregist aftur úr í launum. nám við. Mér finnst það því eðlilegt að kennarar fái greitt í samræmi við nám og þá ábyrgð sem þeir óhjá- kvæmilega þurfa að bera. Því kenn- arastarfið er erfitt starf. Ég veit það þótt ég hafi takmarkaða reynslu af kennslu en einn vetur kenndi ég þó við Iðnskólann. Það hefur ekki farið framhjá nein- um að nú er verkfall framhaldsskóla- kennara. Einhverra hluta vegna sit- ur allt fast í þessari deilu og útlitið er dökkt. Meira að segja svo dökkt að ekki sér til sólar. í fréttum í dag í RMsútvarpinu blés fjármálaráðherra á kröfur kenn- ara og sagði að engin gæti ímyndað sér að hann færi að semja um 70% launahækkun til kennara. Mér virð- ist að þessi kjaradeila snúist ekki um prósentuhækkun. Ég held að það væri nær að tala um upphæðir en ekki prósentur. Það segir sig nefnilega sjálft að prósent- ur segja ekki allt. Við getum tekið dæmi um 10% hækkun til einhverra sem era með 100.000 á mánuði. Þeir fengju þá 110.000 en aðrir sem væra með 250.000 og fengju 5% hækkun, helmingi minni hækkun, fengju samt meira í vasann eða 262.500 á mánuði. Ég vil halda því fram að kennarar séu ekkert of sælfr af sínum launum. Það er alveg augljóst að þeir hafa dregist aftiu- úr. Sem dæmi um það má nefna skólastjóra með aldarfjórð- ungs starfsreynslu. Hann hætti og hóf störf í verksmiðju og hafði lítið stundað slík störf um dagana þar sem mestallur hans starfsferill var við kennslu og skólastjóm. Sem sagt, byrjandi í verksmiðjunni. Hvað fékk svo þessi maður í byrjunarlaun? Jú, hann réð sig fyrir kr. 250.000 á mán- uði og um það bil tvöfaldaði launin sín. Það skal tekið fram að hann bar ekki sömu ábyrgð í starfinu í verksmiðjunni og við skólastjórnina. Fólk með grannskólapróf og kannski lítið meira er að fá um 150.000 og yfir fyrir símavörslu. Hvað er eiginlega í gangi? Er menntun barna og unglinga svo lítils metin að það sé ekki hægt að borga kennuram mannsæmandi laun? Það er verið að tefla menntun í landinu í tvísýnu og það ber eng- in ábyrgð. Ætlum við foreldrar bara að sitja á boranni og tuða? Er búið að meija svo úr okkur dug og þor að við segjum ekki neitt? Smeykur er ég um að ef þetta væra grannskóla- eða leik- skólakennarar sem væra í verkfalli væri allt löngu orðið vitlaust. Börnin í reiðileysi og engin til að „geyma“ þau meðan foreldramir heyja lífs- baráttuna. Nei, nú era þetta ungling- ar sem um ræðir og þau geta passað sig sjálf. Er það virkilega þessvegna sem foreldrar þegja þunnu hljóði? Og hvenær ætla þeir sem kosnir vora til að stjórna þessu skeri hér norður undir heimskautsbaug að sýna ábyrgð og taka á þessum málum? Þegar tugir og/eða hundrað unglinga hafa flosnað frá námi? Eiga engir al- þingismenn börn í framhaldsskól- um? Er þeim kannski bara alveg sama meðan þeir geta tekið þátt í skrípaleiknum sem manni virðist stundum að sé um það bil það eina sem skeður á Alþingi fyrir utan hags- munagæslu þehra sem eitthvað eiga? Hvenær á að forgangsraða hlutum eftir vægi? Þegar þjóðin hef- ur dregist niður á svið Afgana í hugs- un og menntun? Er það virkilega þetta sem við viljum? Og hvað með verkalýðshreyfinguna? Jesús minn! Ari Skúlason fyrrverandi tilvonandi forseti ASI lætur hafa það eftir sér að ef kennarar fái hækkun verði allir hinir að fá það líka. Með sömu rökum má halda því fram að ef maðurinn í næsta húsi fær sér nýjan bíl verði all- ir hinir að fá nýjan bíl líka. Er það öf- undin sem blífur í verkalýðshreyf- ingunni? Það vita það allir að menntun er dýr en menntunarskort- ur er svo miklu, miklu dýrari. Þess- vegna verður að forgangsraða. Og mér er næst að halda að menntun hljóti að koma í fyrsta sæti, á undan bæði heilbrigðismálum og dómsmál- um. Því ef ekki er til vel menntað fólk til að sinna þeim málaflokkum þá má búast við ansi mikilli kröm í þessu þjóðfélagi. Það er reyndar svo að Robert Louis Stevenson sagði eitt sinn eitthvað á þá leið að stjómmál væru eina starfið sem álitið væri að ekki þyrfti að búa sig undir. Þegar maður fylgist með þessum háu herr- um (og konum) á Alþingi sem ekki hafa dug í sér til að leysa kennara- verkfallið, því auðvitað er það ekkert annað en pólitísk ákvörðun að leysa það, þá veltir maður því ósjálfrátt fyrir sér hvort að Stevenson hafi ekki haft töluvert til síns máls. Það kemur líka önnur setning upp í hugann sem einn starfsbróðir þingmannanna okkar sagði árið 1960. Þessi maður var á þeim tíma aðalritari sovéska kommúnistaflokksins og hét Nikita Khruschev. Hann sagði „Pólitíkusar era alstaðar eins. Þeir lofa að byggja brýr, jafnvel þótt engar séu ámar“. Ég held að Alþingi ætti að hafa í sér manndóm til að taka í taumana og leysa þetta verkfall og leysa það strax. Foreldrar ættu líka að láta í sér heyra í stað þess að tuða hver í sínu horni. Ætlum við virkilega að þegja og láta verkfallið dragast á ianginn. Ætlum við bara að sitja að- gerðarlaus á meðan framtíð barn- anna okkar er í veði? Eram við mannleysur og aumingjar? Svari nú hver fyrir sig. Höfundur er grafískur hönnuður. Þorsteinn Úlfar Björnsson

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.