Gefn - 01.07.1872, Blaðsíða 49

49
upp hafin yfir hatur og illvilja til vor, eins og hún líka er,
eins er það ekki síður skylda Íslendínga að skoða tilraunir
stjórnarinnar með velviljuðum augum, en ekki alltaf með óá-
nægju; ef það má segja, að stjórnin taki fátt til greina, sein
alþíngið fer fram á. þá má miklu fremur segja, að alþíngið
taki enn færra til greina af því sem stjórnin stíngur uppá.
Yér reynum hér, eins ogvant er, að setja oss á alveg hlut-
drægnislaust sjónarmið. Menn eru opt að kvarta og kveina
í blöðunum útaf þessum nvju fregnum um »landshöfðíngja«,
um »innliman« íslands og allskonar kúgun; en fáum mun
hafa dottið í hug að gæta að því, að einmitt slík tilskipan
væri svo lángt frá því að vera »innliman« eða incorporatio,
að hún væri miklu fremur »afliman« eða »útliman« eða
excorporatio, og með henni kemur það einmitt verulega í
krapt, að ísland hafi sérstakleg landsréttindi; því híngað til
hefir ísland verið kallað »stipti«, og æðsta yfirvald þess
»stiptamtmaður«, eins og í Danmörku; en nú verður það
hvorki »stipti« né þar »stiptamtmaður«; og þarsem sumir
eru hræddir um, að »landshöfðínginn« ekki muni verða
annað en verkfæri í hendi stjórnarinnar í Kaupmannahöfn,
þá mætti segja annað eins um hverja embættisstöðu; og
jafnvel þó stjórnin væri al-íslendsk, þá er samt mikið spurs-
mál um hvort hún mundi verða frjálslynd og réttsýn að
því skapi; því sú reynsla, sem vér höfum í þeim efnum, er
raunar lítið upphyggileg. þvert á móti væri það æskilegt,
að landshöfðíngjanum yrði veitt sem mest vald, því þá er
stjórnin fremur í landinu sjálfu, eins og menn helst óska,
og þá þarf ekki að sækja allt til Danmarkar um lángan veg
og á laungum tíma. Tilgángur og ósk alþíngis eru fram-
farir og velferð lands vors; eu í staðinn fyrir að fást við
hagi landsins sjálfs, þá hefir þíngið optast nær farið út fyrir
landið og talað um hluti sem einúugis mjög óbeinlínis miða
til hagsældar þess. Menn eyða heilmiklum tíma í að tala
um formlega hluti og titla, án þess að hugsa um að liver
klukkustund kostar laudið stór fé. Margir hafa orðið öld-
4