Gefn - 01.07.1872, Side 72

72
urinn vissi ekkert af Grikkjum að segja og þeir hófu sig
aldrei til neinna heimsvalda eins og Rómverjar. Á gullöldum
Rómverja og lángt fram eptir keisaratímunum var öll mennt-
un Rómverja raunar grisk, og öll þeirra rit og kvæði ein-
úngis eptirmyndir eptir griskum fyrirmyndum, en allt þetta
hvarf, ekki einúngis frá Rómverjum, heldur leið öll mennt-
un og vísindaleg tilfinníng, listir og skáldskapur alveg í
dá einkum eptir að þjóðaflakkstíminn hófst og á meðan
hann stóð yfir. j>au áhrif, sem menntun Grikkja hafa haft
á Norðurálfuna og þarmeð á allan hinn menutaða heim,
hófust eiginlega ekki fyrr en á 14. öld e. Kr., allt þángað
til þekti enginn Hómer; þá lagði Petrarka, eitt af höfuð-
skáldum ítala, grundvöllinn til þekkíngar á griskum fræðum,
en gat þó ekki sjált'ur lesið Hómer á frummálinu. þessi
menntunarkraptur Grikkja er inni falinn f lærdómi þeirra
og smekk á skáldskap og allri fegurð; og þennan lærdóm
og smekk hafa þeir geymt oss í ágætum ritum og fögrum
kvæðum og myndum, sem eru svo fagrar að þær hafa orðið
fyrirmyndir allra tíma og munu uppi vera meðan heimurinn
stendur.
Af enum öðrum löndum Asíu en þeim sem vér þegar
höfum nefnt eru Indíaland ogKína merkilegust, en sögur
af þessum löndum eru að mestu leyti fyrir oss hugmynda-
sögur og snerta ekki vor hlutföll. Enginn efi er á að þar
hafi verið mikil ríki og margt borið til tíðinda; en enar
e’lstu fornbyggíngar Inda eru ekki eldri en svo sem 300
árum f. Kr., að menn segja; þó segja menn að sanskrítmálið
sé miklu eldra og ber það með sér mikla menntun, en að
aldri kemst það ekki í hálfkvisti við Egiptaland. Söguleg
vissa kemur ekki inn í Indaríkin fyrr en með Rúdda, sem
dó 370 f. Kr. og stofnaði þá trú sem ber nafn hans, en var
síðan dýrkaður sem guð. Frá hans tímum eru fornbyggíngar
Indíalands. Kínverjar reikna sögu sína, eins og Indar,
eptir svo mörgum árþúsundum að enginn botnar í; saga
þeirra hefst ekki með neinni vissu fyrr enn á 5tu eða 6tu