Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1970, Blaðsíða 36

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1970, Blaðsíða 36
40 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS 1 Vilchinsbók, sem dr. Jón Þorkelsson hefur ársett 1397 segir svo: Pieturs kirkia ad Varma a x. c. i Heimalandi oc iiij kyr. veidur j Wlfarsá a fiordung fra sio oc til Astu stiflu. Krossar ij. allt- araklædi eitt. biollur ij. kiertastika ein. Sacrarium munnlaug. alltarisdvkur. paxspialld. portio Ecclæsiæ arliga halfmork. sydan Kietill Jfarsson atte aukist ij kugilldi.1 Til er skrá ársett 1395, sem segir að Varmá, 30 hundraða jörð, hafi komið undir Viðeyjarklaustur síðan Páll ábóti (d. 1403) kom til Við- eyjar.2 Sést þá að Ketill þessi Ivarsson hefur átt kirkjuna fyrir þann tíma. Ekki eru líkur á því að Varmárkirkja hafi lagzt af í kaþólsku. En næstu beinu heimildirnar sem greinarhöfundur hefur fundið eru frá byrjun 17. aldar. í dálítið lúnu handriti með kirknamáldögum í Skálholtsbiskupsdæmi, skrifuðu af Bjarna nokkrum Marteinssyni árið 1601, segir svo: Bænhus (I Gu)funes þijngum Varma og Lagafell hafe þar verid (nockur)/ (kirkiu)kugillde þa eru þau nu giord ad leigu- kugilldum/ . . .3 Þá segir í öðru handriti, sem Oddur biskup Einarsson hefur verið við- riðinn, frá líkum tíma og hið fyrra: Bænhús Jarder A varmá og laga felli I Gufunes þijngum hafa/ adur verid Bænhús: En nú er þar eingin bænhusin / og kyrkiukúgilldin giord ad leigu kugilldum./4 Kirkjan að Varmá er þannig með vissu niðurlögð í kringum árið 1600. Spurningunni um hvenær það hafi nákvæmlega orðið er erf- iðara að svara. Ýmislegt er óljóst í smáatriðum þeirra umskipta, sem verða á stjórn Viðeyjarklausturs eftir að konungur leggur það undir sig. Heimildirnar eru ekki mjög margar. Þó er ljóst að jarðeignir klaustursins hafa verið miklar við siðaskipti.5 Meðal þeirra er Varmá. 1 fógetareikningum áranna 1547-1553 er Jóns nokkurs Bárðarsonar prests alloft getið.0 Hann er að öllum líkindum ráðsmaður í Viðey á 1 Dipl. Isl. IV, bls. 112, líkur máldagi hefur staðið í Hítardalsbók Dipl. Isl. III bls. 220, og er því sennilegt að kirkjan hafi verið til árið 1367 eða þar um bil, sjá annars greinargerð dr. Jóns'Þorkelssonar s. s. bls. 214—215. 2 Dipl. Isl. III, bls. 598. 3 Þjóðskjalasafn. Bps. A II, 1. Tilgátur greinarhöfundar eru í svigum. 4 Landsbókasafn. J. Sig. 143. 4to. B Björn Lárusson (1967), sjá töflu á bls. 67. 0 Fógetareikningarnir eru prentaðir í Dipl. Isl. XII.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.