Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1970, Blaðsíða 22

26
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
16. F. Henry, op. cit. III, bls. 99, Pl. 19.
17. Charles H. Read, A. Morse Ivory Tau Ci'oss Head of English Work of the
Eleventh Century. Archaeologia LVIII, 1903. Read telur hér upp fleiri tá-
bagla og sýnir myndir af þeim. Sjá einnig um Alcester-hagalinn D. Talbot
Rice, English Art 871—1100, Oxford 1952, bls. 166—167, Pl. 40. Einnig Tal-
bot Rice ræðir hér um fleiri tá-bagia.
18. Read, op. cit. bls. 2, sjá fig. 5 á bls. 6. Sjá einnig t. d. Hanns Swarzenski,
Monuments of Romanesque Art, London, Pl. 306—307.
19. Um biskupsstaf heilags Rúpei-ts sjá Österreichische Kunsttopogi'aphie, XII,
bls. 56, mynd 84; Salzbui-gs alte Schatzkammer, sýningarskrá, 11. júní til 15.
sept. 1967, bls. 48, nr. 4; P. B. Cott, Siculo-Arabic Ivories, Princeton 1939, nr.
155, Pl. 62. — Greinarhöfundur þakkar safnstjóranum við Salzburger Mu-
seum, Dr. Albin Rohrmoser, fyrir góða fyrirgreiðslu vegna „biskupsstafs
heilags Rúperts".
20. Eftii'tektarvert er, að falur Alcester-bagalsins er opinn upp úr eins og falur
I’ingvallabagalsins, og ef til vill hefur hann einnig haft eitthvert toppstykki,
sem nú er glatað. Vikið er að því í lýsingu að ef til vill hafi miðstykki Þing-
vallabagals endað i toppi, sem hafi staðið lengra upp en nú, en numið hafi
verið ofan af. Ef svo væri hefði ekki mikið vantað á, að hann minnti á topp-
skrautið á sumum Möðrufellsfjölunum, þótt þar séu að vísu ekki dýrshausar
á hinum uppundnu samhverfu krókum. Bezt umræða um Möðrufellsfjalir er
hjá Ellen Marie Mageroy, Tilene fra Möðrufell í Eyjafjord. Viking XVII,
Oslo 1953, bls. 43—62. Fjalir þessar munu eflaust vera frá likum tima og
Þingvallahúnninn, og samhverfingin ein á toppmunstri þeirra væri nægileg
til að minnast þeiri-a, þegar rætt er um húninn.
21. Read, op. cit., bls. 3—5. Þótt grein þessi sé gömul er umræðan um stöðu tá-
bagalsins mjög í þeim anda sem nútíma fræðimenn virðast aðhyllast, og
vitna ég um það til ummæla David M. Wilsons í bréfi til mín, dags. 13. febr.
1970, um leið og ég þakka honum vinsamlegar leiðbeiningar.
22. Encyclopedia Britannica, undir crosier.
23. Sumir, sem séð hafa tá-stafinn frá Þingvöllum, hafa haft orð á að hann
minnti á hrútshaus stórhyrndan. Má i þvi sambandi minna á, að það er ekki
í fyrsta sinn sem krókur á biskupsstaf vekur slíka hugsun. í Ólafs sögu helga
e_r Þórður ístrumagi látinn varpa þessum háðsyrðum að Sigurði biskupi
Ólafs konungs, er hann sá hann með mítur á höfði og bagal í hendi: „Margt
mælir hyrningur sjá, er staf hefir í hendi og uppi á sem veðrarhorn sé bjúgt.“
fslenzk fornrit XXVII, 1945, bls. 187. Væntanlega er hins vegar óþarft að
minna hér á „fiskistöng og veðrar af upp“, sem getið er i Gisla sögu, ísl.
foi'nrit VI, 1943, bls. 41, þótt slikt orðalag kunni að hafa átt býsna vel við
staf eins og tá-stafinn.
24. Um biskupa þessa sjá Jón Jóhannesson, fslendinga saga I, Reykjavík 1956,
bls. 169—-172; Jakob Benediktsson, fslenzk fornrit 1,1, Reykjavík 1968, bls.
18—19, skýringar útgef. við íslendingabók.
25. Magnús Már Lárusson, Um hina ermsku biskupa. Skírnir CXXXIII, 1959,
bls. 81—94; sama grein: On the so-called „Armenian" Bishops. Studia Is-
landica 18, Reykjavík 1962, bls. 23—38.