Fylkir - 01.01.1919, Side 41

FYLKIR
4)
ervald Frakklands var um tíma því nær eyðilagt, lýðveldið unga
m!s|> öll hernumin lönd, og sat nú sorgbitið með 14 til 15
^l'arda þjóðskuld. En áform Napoleons, að gera alla Evrópu
'ýðveldi, d: sambandsríki, líkt Bandaríkjum Norður-Ameríku,
,0 ^kki og eyddist ekki með herfylkingum hans, heldur geymd-
^ 1 hugskoti frönsku þjóðarinnar og hefir geymst þar alt fram
^hennan dag, eins og rit merkishöfunda hennar syna, t. d. rit
,ctor Hugo, þar sem hann segir frá orustunni við Waterloo,
°S eins lofræða hans um París, og, á þessari öld, rit þeirra Hen-
Rochefort, Lucien Millevoye, Rostand og fl. Áform Frakka var
•a °g hefir altaf verið síðan, að útbreiða boðskap stjórnarbylt-
&ar sinnar, og verða drotning hinna sameinuðu Evrópu-lýð-
,.. a> ef ekki víðar í heimi. — Lýðveldis hugmyndina hafði franska
J°oin að vísu fyrst fært sér í nyt, þegar synir Evrópu höfðu
p. *nað lýðveldið vestan hafs; en lýðveldis hugmyndina þektu
tv^kar einnig af sögu Rómverja og Grikkja, sem höfðu hvorir-
eggja haft lögbundna þingstjórn. Einnig var lýðveldis-hug-
yidin kunn af ritum spekingsins Plato, en hans lýðveldi var
^cignar-ríki, þar sem lægsta stéttin, verkalýðurinti, var ekki
Ja's» heldur þræll hinna æðri stétta. Hugmyndir um alsherjar
nr>frelsi var því af ameríkönskum, enskum og germönskum
Ppruna, fult eins mikið eins og af keltneskum rótum runnin.
p.e,rRa hjá sér gerðu Frakkar þjóðfrelsið eða lýðveldið að afguði.
yrir konungsvaldið og kirkjuvaldið settu þeir hervaldið oggull-
f .’ö; fyrir þjóðhöfðingja settu þeir herforingja og auðkýfinga;
lr klerkavald og kennimenn settu þeir lögreglu og listaskóla á
hý ^ hlið kirkjanna eða á rústum þeirra reistu þeir leik-
» og í gren(j vjð þær bygðu þeir fangelsi og reistu upp högg-
a hnn og aftökuhnífinn, guillotine. Pannig tókst sú tilraun til
r_^Ss að veita öllum jafnt frelsi, og láta jafnrétti og bróðerni
1 Ja á meðal einnar þjóðar, hvað þá fleiri.
meðan þessum stjórnarbyltingum fór fram í Evrópu og
er'ku, fór að bera á stórstraumum í hugsana-lífi allra eða flestra