Óðinn - 01.01.1922, Blaðsíða 36

36
OÐINN
hana, eins og hún er í Völuspá, en ekki hina breyttu útgáfu
hennar í Gylfaginning.
Ar vas alda
þars Vmir bygöi,
vasa sandr nje sær
nje svalar unnir;
jörð fansk æva
nje upphiminn;
gap vas Ginnunga,
en gras hvergi.
Eða með öðrum orðum: í upphafi aldanna eða tímans var
Ýmir, það er að segja: ómurinn, hin lögbundna hræring, sam-
anber: Röddin í hinum austrænu fræðum, og Orðið í hinum
kristnu. Og þá var ekkert til: ekki sandur, sær nje svalar bárur.
Og þá var engin jörð nje upphiminn, nje nokkur vöxtur, heldur
aðeins hið auða og tóma rúm, sem kallað er hjer Ginnunga-
gap. Og svo er Ýmir drepinn, segir í Eddu, það er að segja:
hin lögbundna frumhræring er brotin af eiginleikunum þremur
upp í óteljandi hræringar, og af þeim eru allir hlutir gerðir.
Þess vegna getum vjer ekki bent á nokkurn hlut, sem ekki er
gerður úr hræringunni. Hið fasta efni er fast sökum hræringar-
innar. Frumvægin í hinum föstu hlutum snúast með geysimiklum
hraða. Ef vjer aukum hraða frumvægja eða agna hins fasta
efnis, eykst og miðflóttaaflið í hlutnum. Það dregur frumvægin
hvert frá öðru. Þá verður bilið á milli þeirra meira, og kemst
þá hluturinn í fljótandi ástand. Og ef vjer svo aukum enn þá
hraða frumvægjanna, kemst hann í loftkent ástand. En þannig
mætti auðvitað halda áfram koll af kolli.
Meðvitundarlífið á öll þau utanaðkomandi áhrif, sem það
verður fyrir, hræringunni að þakka, sökum þess að öll skynjun,
hverju nafni, sem hún nefnist, er hræringarskynjun. í hinum
heilögu Hávamálum Austurálfu, eða Bhagavad-gita, er hinum
innra manni, eða frumvitund mannsins, Iíkt við borgarbúa, er
á heima í borg með níu hliðum. Þar segir:
„Þegar líkamsbúinn afsalar sjer öllu hugsanastarfi og hvílir
hugrór í borg sinni með hliðunum níu, vinnur hann hvorki
sjálfur nje er valdur að verkum". (Bhgt. V, 3).
Það má heita næstum furða, að vjer skulum ekki reka oss
á neitt svipað í níföldunarkerfum Asatrúarinnar.
Borgarbúinn er meðvitundin, sem situr inni og tekur á móti
gestum þeim, er að garði bera, hinum utanaðkomandi áhrifum,
sem eru sumir hverjir alt annað en góðir gestir. Þeir koma
allir gegnum borgarhliðin, og borgarhliðin eru níu. Þeir menn
munu vera margir, sem hafa viljað álíta, að þessi „borgarhlið",
sem eru talin níu, sjeu hin níu op líkamans, þar sem hann
hefur tvö augu, tvö eyru o. s. frv. En þetta er miður rjett.
Borgarhliðin eru skynjanirnar, þvf að líkaminn er, eins og allir
ættu að vita, gæddur níu aðalskynjunum, sem er vel til fundið
að líkja við níu borgarhlið, því að inn um þær eða eftir þeim
berast áhrifin til vitundarinnar. Og skynjanirnar eru þessar:
Sjón, heyrn, ilmur, smekkur, hitabrigðisskynjun, þreifiskynjun,
þorstaskynjun, hungurskynjun og kynskynjun.
Vera má að menn eigi ilt með að fella sig við þessa skynj-
anaskiftingu, vilji t. d. ekki álíta, að þorsta- og hungurskynjanir
sjeu sjerstakar skynjanir, heldur tilfinning. En þetta er sprottið
af ónákvæmum hugsanaferli. Þorstaskynjunin hefur aðsetur sitt
í kverkum, að sínu leyti eins og ilmurinn býr í nefinu. Og
hungurstilfinningin hefur aðsetur sitt í maganum. Eða hefur
nokkur fundið til þorsta í fingurgómum eða hungurs t. d. í
lófum. Væri búið að taka hungurstaugar úr maga einhvers
manns, og þorstataugar úr kverkum hans, mundi hann aldrei
finna til hungurs nje þorsta, jafnvel þótt líkaminn tærðist upp.
Skynjununum má skifta í tvo flokka: Efnisskynjanir og sveiflu-
skynjanir, eða nærskynjanir og fjarskynjanir. Þær skynjanir geta
heitið efnis- eða nærskynjanir, ef skynfærið þarf að fá snortið
hlutinn til þess að flytja nokkur áhrif frá honum inn til vitund-
arinnar. Skynfærið skynjar þá hraða frumagnanna, sem fast,
fljótandi eða loftkent ástand hlutanna, alt eftir því hversu mikill
hann er og hve langt miðflóttaaflið hefur dregið hinar örsmáu
orkuhvirfingar, er vjer köllum frumagnir, hverja frá annari.
Sveifluskynjanir eða fjarskynjanir geta þær skynjanir heitið,
sem flytja áhrifin til vitundarinnar, án þess að fá snortið sjálfan
hlutinn, sem þær veita henni vitneskju um. Það hafa þá gengið
hægar eða hraðar hræringar út frá hlutnum; þær eru oftast
nefndar sveifluhreyfingar, eða öldukvik. Þessar sveifluhreyfingar
eða öldukvik lenda á skynfærinu, og þar með veitist þeim
greiður gangur inn í „borgina" og alla leið inn að hásæti þess,
er ræður fyrir „borginni".
Sjónin er sveifluskynjun, skynjar Ijósöldur.
Heyrnin er sveifluskynjun, skynjar loftöldur.
Heilbrigðisskynjunin er sveifluskynjun, skynjar hitageisla eða
öldur.
Þreifiskynjunin er efnisskynjun, er skynjar hringrás frum-
agnanna, er þær hverfast með þeim hraða, er heldur þeim í
föstu eða fljótandi ástandi, eða aukahreyfingu þeirra í ioftkendu
ástandi, það er að segja, þegar þær eru líka í framrás auk
hringrásarinnar, til dæmis þegar stormur er.
Bragðskynjunin er efnisskynjun, skynjar efnið, þegar hraði
frumagnanna heldur þvi í fljótandi ástandi.
llmurinn er efnisskynjun, er skynjar efnið, þegar hraði frum-
agnanna heldur því í loftkendu ástandi.
Þorstaskynjunin er og efnisskynjun, er skynjar að öllum
líkindum eifthvert sjerstakt ástand kverkafrumanna sem þorsta.
Hungurskynjunin er efnisskynjun, er skynjar eitthvert sjer-
stakt ástand magafrumanna sem hungur.
Kynskynjun eða kynferðisskynjun er og vafalaust efnis-
skynjun, jafnvel þótt hún sýnist vera næm fyrir geðrænum
áhrifum.
I hinum fornguðspekilegu fræðum Austurlanda er það iðu-
lega brýnt fyrir mönnum, að halda skynjunum sínum í skefjum.
Líkamsbúinn, eða hið guðræna vitundarlíf, á sífelt í höggi við
skyr.janirnar, því að ef hann gefur sig þeim alveg á vald, má
hann eiga það víst, að þær villa honum sýn og þröngva kosti
hans á allar lundir. Þess vegna má ekki, að því er forfeður
vorir sýnast hafa álitið, trúa á hræringuna, nje á það, sem af
henni leiðir, því að alt, sem er hræringarættar, er aðeins gert
til þess að flytja efniviðinn heim í byggingu vitundarinnar, en
má fyrir engan mun drotna yfir henni. (Sbr. borgargerð jöt-
unsins, er átti hestinn Svaðilfara, og sagt er frá x Eddu).
Þegar Hárr hafði sagt Gylfa konungi frá Ými, spyr Gylfi á
þessa leið: „Hvernig óxu ættir þaðan eða skapaðisk svá, at
fleiri menn urðu, eða trúi þjer (á) þann guð, er nú sagðir
þú frá?“
Þá svarar Hárr: „Fyrir engan mun játum vjer hann guð;
hann var illr ok allir hans ættmenn; þá köllum vjer hrímþursa".
Er ekki sem vjer heyrum í þessum orðum Hárs bergmál
austrænnar tortrygni og ímugusts á yfirráðum skynjananna, „ætt-
mönnum" Ýmis eða hræringarinnar?