Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1881, Blaðsíða 48

48
kökukol, þvi þau gefa mest gas. Kolin eru hituð i
retortum, sem eru pípur úr eldföstum leiri eða steyptu
járni, og taka 200—400 pund af kolum hver um sig;
þær eru látnar liggja láréttar í eldstó, þannig tilbú-
inni, að halda má pípunum glóandi heitum. Gasið, sem
myndast, og sem samanstendur af samblöndun ýmis-
legra gastegunda, ásamt koltjöru og vatnsgufu, fer út
úr retortunum gegnum járnpípur, en kolin verða að
coke, sem er tekinn burt úr retortunum, þegar alt
gasið er á burtu horfið. Gasið er leitt upp og ofan
gegnum röð af löngum járnpípum, sem standa beinar
upp; kólnar það af því svo mjög, að tjaran ogammon-
ia-vatnið, sem hiti retortanna rekur frá sér sem gufu,
þéttist og verður að vökva í pipunum, og rennur niður í
ílát, sem sett eru undir til að taka við því. Gasið er
því næst hreinsað, á þann hátt, að það er leitt gegnum
ílát, sem full eru af slöktu kalki, dregur kalkið í sig
kolsýru og aðrar skaðlegar lopttegundir, sem eru í
kolagasi. Þegar búið er að hreinsa gasið, er því
safnað í stór járnker, sem eru látin hanga á hvolfi
niður í vatn; eru ker þessi kölluð gasometers. þaðan
er því hleypt gegnum mjórri pípur, sem liggja undir
strætum borganna, inn í húsin, þar sem á að hafa það
til ljósmetis.
Kolagas er bæði mjög þægilegt og ódýrt ljós-
meti. í samanburði við hversu vel það lýsir, er ekk-
ert ljósmeti eins ódýrt, nema, ef til vill, steinolía, sern
lýsir því nær eins vel, þegar henni er brent í góðum
lömpum, og sem er því nær eins ódýrt ljósmeti, eins
og gas; þó er hún ekki að öllu leyti eins hentugt ljós-
meti. Aðalgallinn við gasið er það, að það getur lekið
út úr pípunum og blandast saman við loptið í her-
bergjunum, þar sem það er brúkað; þegar þetta vill
til, þá getur orðið slys af því, annaðhvort á þann hátt,
að það gjöri loptið í herbergjunum óheilnæmt og eitr-