Eimreiðin - 01.05.1898, Page 1

8i
Þjóðviljinn.
Eptir George Lútken.
Frá ómuna tíð hefur latneski málshátturinn »Vox populi, vox
dew (rödd þjóðarinnar er rödd guðs) verið talinn gott og djúp-
sætt spakmæli; þjóðhöfðingjar og formælendur trúarbragða og
stjórnmála hafa vitnað til þessara orða, þegar þeim þóttu þau koina
vel heim við skoðanir sínar og dóma um hlutina; vjer höfum
svo opt heyrt þessi orð, vjer höfurn lesið þau í ritum og blöðum,
og vjer erum, ef svo má að orði kveða, uppalnir til að trúa þeim
eins og nýju neti.
Að sönnu má í sögunni finna óteljandi dæmi þess, að rödd
þjóðarinnar hefur verið fjarri því að vera vottur um guðs vilja;
hinn hryllilegi fjöldi hryðjuverka, er unnin hafa verið í nafni
þessa gamla orðtaks, þó ekki sje nema á timabilinu frá því að
Kristur var krossfestur undir fagnaðarlátum alþýðunnar og þangað
til hin hroðalegu manndráp voru framin í dýflizunum á dögum
stjórnarbyltingarinnar frönsku, er þóttist vera rjettmætt stríð hinnar
miklu alþýðu í þjónustu mannrjettindanna, nægir til að færa oss
heim sanninn um það, að rödd þjóðarinnar er ekki altjent rödd
guðs. Þrátt fyrir þetta höldum vjer þó einnig á vorum dögum
fast við þetta gamla orðtak; vjer erum að meiru eða minna ieyti
sannfærðir um, að það hafi satt að mæla, — og vjer höfum í
raun og veru slegið því föstu í stjórnarskipunarlögum vorum,
sem í þeim löndum, er hafa þingbundna stjórn, einmitt eru byggð
á þeirri grundvallarsetningu, að það, sem múgurinn eða meiri-
hlutinn álitur, það sje líka gott og gilt.
Enn þann dag í dag eru ódáðaverk unnin, sem eiga rót sína
að rekja til þessarar grundvallarsetningar, en til allrar hamingju
tiltölulega fá i samanburði við axarsköptin, sem leiðir af því, að
menn breyta eptir þessum gömlu orðum í blindni. En axarsköpt-
in geta lika haft skaðleg áhrif, bæði á hagsæld manntjelagsins í
heild sinni og einstaklinganna, og ætti því helzt að sneiða hjá
þeim; en það er hins vegar allrar varúðar vert og ekki öldungis
hættulaust, að hreyfa við þessari grundvallarsetningu; »almennings-
álitið«, »þjóðin« »meirihlutinn<.< o. s. frv. eru orðin því nær heilög
og friðhelg hugtök, sem enginn getur hreyft við, án þess að verða
kallaður stórbokki, landráðamaður, frelsisóvin o. s. frv.; og það
6