Eimreiðin - 01.05.1908, Blaðsíða 12

92
veröa taldar meðal undirstöðuhellnanna í hinum íslenzku kröfum,
eins og þær eru fluttar nú á dögum, skal farið um þær nokkrum
orðum.
Allir fulltrúar fundarins vóru í höfuðatriðum sammála — þegar
áður en á fundinn kom; þeir vóru allir sjálfstæðismenn. Pess-
vegna fékk tillaga nefndar þeirrar (7 manna), er fundurinn kaus
til að orða ályktun í málinu, atkvæði allra fulltrúanna. Samþyktin,
sem er einbeitt sjálfstæðisályktun, er svolátandi:
»a. Fundurinn krefst þess, að væntanlegur sáttmáli við Dani um
afstöðu landanna sé gerður á þeim grundvelli einum, að Is-
land sé frjálst land í konungssambandi við Danmörku, með
fullu jafnrétti og fullu valdi yfir öllum sínum
málum. En þeim sáttmála má hvor aðili um sig segja upp.
— Fundurinn mótmælir allri sáttmálsgerð, sem skemmra fer,
og telur þá eigi annað fyrir höndum en skilnað landanna,
ef eigi nást slíkir samningar, sem nefndir voru.
b. Fundurinn telur sjálfsagt, að Island hafi sérstakan fána, og
felst á tillögu Stúdentafélagsins um gerð hans.
c. Fundurinn krefst þess, að þegnréttur vor verði íslenzkur.«
Pað, sem menn einna fyrst taka eftir, er að gleggra er að
orði komist í þessari ályktun um sambandið milli landanna en í
hávaðanum af þeim samþyktum, er áður höfðu verið gerðar; en
efnið er vitanlega hið sama. Hér stendur ekki »sambandsland«,
heldur það sem skýrara er: »Frjálst land í konungssambandi
við Danmörku«, svo að enginn skyldi ganga þess duldur, að það
eina samband (pólitiskt), sem til greina kæmi, væri persónu-
samband (Personalunion), en svo nefnist samband milli tveggja
(eða fleiri) ríkja, er réttarlega hafa konunginn einan sameigin-
legan1). Til frekari skilningsauka er sett: »með fullu jafnrétti og
fullu valdi yfir öllum sínum málum«, en það er, eins og
skýrt hefir verið frá, aðaleinkenni hinna óháðu landa, ríkjanna.
Par sem (tveir) jafnfrjálsir aðilar semja, verður sáttmálinn upp-
segjanlegur (eftir nánari ákvæðum) á báðar hliðar.
Petta er grundvöllurinn, grundvöllur sáttmálans, sá eini
grundvöllur, er fundurinn telur heimilt að semja á. Út fyrir hann,
Islendingar viðurkenna því konunginn. Annars má benda á það hér, að
hið svonefnda málefnasamband (Realunion) milli ríkja er tíðast einungis það ástand,
sem persónusambandið birtist í, — en ríkin halda áfram að vera í persónusambandi
að rétti til, þótt þar við bætist málefnasamband eftir samningi. HÖF.