Eimreiðin - 01.05.1908, Síða 14

94
ingsm. ekki eiga: að orðið ríki yrði felt (en til þess vóru allar
líkur), og tók hann því till. undan atkvæðagreiðslu, um leið og
hann skýrði frá, hvers vegna það virtust heppilegustu úrslitin.
Hér var sem sé um engan efnismun að tefla, heldur aðeins orða-
mun, sem ekki var rétt að gera að sundrungaratriði í málefni,
er skiftir æðstu velferð lands og þjóðar; og á málefnið litu allir
fulltrúarnir sömu augum.
Pótt þessar breytingar kæmust þannig eigi að, ávanst þó
með tillögunni og skýringum þeim, er henni fylgdu, að mörgum
fundarmanna var það vafalaust ljósara eftir en áður, hvað það í
raun og veru var, sem þeir samþyktu, og eins varð hún tilefni
þess, að hátíðlega var lýst yfir því fyrir nefndarinnar hönd, að
vísvitandi væri með orðum ályktunarinuar átt við ríki og ekkert
annað, og samþyktist allur þingheimur þvi. Verður að telja það
nokkurs virði, enda þótt orðin, eins og þau eru í ályktuninni,
hljóti að skiljast á þessa leið, að vita með vissu, að einmitt það
var og hyggja samþykkjenda, — því að borið hefir það við, að
»mál« hefir eftir á verið skýrt öðruvísi en »hugur« vildi!
Pað er að vísu dálítil ráðgáta, sálfræðilegs efnis, hvers
vegna þjóðfundarfulltrúarnir allir gátu ekki orðið á eitt sáttir um
að taka upp í ályktunina orðið »ríki«, þar eð þeir þó meintu það
og báru fram, þótt með öðrum orðum væri (orð ál. eru í sjálfu
sér »skilgreining« á hugmyndinni). Fullgildar ástæður komu ekki
greinilega fram, en sú líklegasta af þeim, sem ráða mátti í, að
vekti fyrir j»msum, var sú, að samræminu við aðrar tillögur
landsmanna væri betur haldið með orðunum _»frjálst land« o. s.
frv., því að í flestum þeirra var komist líkt að orði; menn munu
hafa verið þeirrar skoðunar, að það veitti ályktuninni meiri kraft
sem kominni beinlínis frá hjarta þjóðarinnar. Getur og verið, að
þessi hugsun hafi við töluvert að styðjast. En hin mesta fjar-
stæða er, að ætla nokkrum þeirra, að þeim hafi í alvöru getað
komið til hugar, að þetta orðalag mundi »hyggilegra gagnvart
Dönum«, því að svo er ályktunin að öðru leyti skorinorð, að
engum misskilningi getur hún valdið.
Síðan er Pingvallafundurinn var haldinn hafa íslendingar eigi
gert ályktanir í þessu máli, en rætt hefir það verið að kalla má
að staðaldri, sérstaklega þó við heimsókn konungs síðasta sumar,
er hann skipaði menn í »sambandsnefnd«. (7 Islendinga og 13