Eimreiðin - 01.05.1908, Page 31

111
Nú hefir, síðan grein mín um skáldskaparhorfurnar kom út, eitt af
yngstu skáldum okkar, sem áður eingöngu tilbað ljóðadísina, sýnt í
verkinu, að kleift er að semja skáldsögur að mun á íslandi. Guðm.
Magnússon (Jón trausti) hefir á i—2 árum komið fram með 2 eigi
stuttar sögur. Hefir hann lifað sérlegu bílífi og hefir hann ekki orðið
að vinna fyrir sér —- með alt öðru starfi? Allir vita að svo er. En
þótt svo væri, að mönnum tækist ekki að bera svo óðan á, er ekkert
við það að athuga, ef mönnum á annað borð er það Ijóst, að ein
góð skáldsaga er miklu meira virði, sem menningarmiðill, heldur en 10
lélegar ljóðabækur. •— Og loks hefir sá maður, er ég hér hefi átt
mest orðastað við, Guðmundur Friðjónsson, hleypt af stokkunum skáld-
sögunni »Ólöf í Ási«, er mjög hefir borið á góma í blöðunum. Eftir
því hefi ég verið að bíða: Að Guðmundur sjálfur semdi sögu,
er lengri væri en fáar blaðsíður; fyr hefi ég ekki viljað taka aftur til
máls um þetta efni og bera vopn á athugasemdir hans, sem hann
sjálfur hefir nú snúizt gegn, ef ekki í orði, þá á borði. Sendi ég nú
Guðmundi mlnum hér með kveðju guðs og mína, með þökk fyrir
góðan kunningsskap, og læt verða samferða kveðjunni örfá orð um
bók hans.
II.
»01öf í Ási« hefir ekki fengið sérlega hlýlegar viðtökur hjá rit-
dómendum blaðanna. Hún fór nú líka hálfaulalega »úr hlaði«, sem
ekki var höf. að kenna. Bókin er gefin út í ísafoldarprentsmiðju, og
átti útgef. að sjálfsögðu að sjá um sæmilega útsendingu og þvíumlíkt,
er til heyrir, þegar bók er ætlað að komast til almennings. En eng-
um blöðum eða blaðamönnum var hún (eftir því sem heyrst hefir)
send til lestrar og umgetningar, svo sem hvarvetna þykir hæfa; þeir
urðu því að ganga þau lítt vanalegu spor að »kaupa« bókina og er
það hyggja mín, að þetta hafi ekki gert þá hugblíðari gagnvart göll-
um, er þeir hafa þózt finna á sögunni! Útgef. hefir því, þótt þetta
atriði í alvöru talað kunni engin áhrif að hafa haft á ritdómana, alls
ekki gætt þess, sem honum bar skylda til gagnvart höf. — nema þessu
hafi verið hagað svo samkvæmt vilja hans —, því að enginn getur
ætlast til þess, að Guðm. Friðjónsson færi sjálfur að basla við útsend-
inguna — norður á Sandi!
Af einhverri tilviljun hefir þó eitt eintak komist út úr prentsmiðj-
unni og hingað til Hafnar og af annarri tilviljun hefir það eintak borist
mér í hendur. Söguna hefi ég því séð og lesið. —-
Hvað er þessi saga? Hún er raunasaga í ástum og hjónabandi.
Gamalt efni, en þó nýtt að ýmsu í íslenzkum skáldsögum á þann hátt,
sem höf. tekur það.
Sagan er raunveruleg í fylsta máta að efni til; hún er áreiðanlega
»sönn«, o: atburðirnir gerast daglega í lífinu, langflestir að minsta
kosti, enda hefir höf. áður í yrkisefnum sínum staðið nær lífinu en
mörg önnur nútíðarskáld okkar. Ólöf er sjálf látin segja frá armæðu
lífs síns: Ásthneigð og ástþurfa er hún, en þó dæmd til að bíða
skipreika í öllum ástavonum sínum og verður að giftast manni, sem
hún hefir óbeit á og lifa með honum í hjúskap.