Eimreiðin - 01.05.1908, Blaðsíða 34

bandsins«? Jú, áreiðanlega. Og þó að vísu hefði verið æskilegra,f að
öllu betur hefði verið að orði komist að sumu leyti, þar sem Olöf
(bls. 47) segir frá hinum mikla grát sínum, þá er lýsingin þó rétt i
aðalatriðum. Enn fremur þykjast þeir ekki skilja það, er Ólöf segist
mundi hafa orðið (ef hún hefði átt að fullnægja bónda sínum): »sjón-
laus í andans ríki og heyrnarlaus í huliðsheimum«! þótt þetta sé
reyndar ekki vanalegt orðtæki, þá hefði ég þó gaman af að vita,
hvort óbreyttur alþýðumaður reyndi ekki að ráða í, hvað hér er átt
við. Loks finst nokkrum lýsingarnar sumar, svo sem þar sem Ólöf
getur viðbrigðanna í atlotum elskhuga síns annarsvegar og »vínþef«
bónda síns hinsvegar, ekki vera nógu fagurnæmar (»æstetiskar«). En
hérna ykkur að segja: Er sannleiki lífsins ætíð svo fagur ásýndum?
Og verður ætíð varpað á hann glæsilegum blæ? Þið þekkið Zola,
raunsagnahöfundinn frægasta ?
Miklu fremur en taka svo í strenginn, sem sumir hafa gert, má
með sanni segja, að eigi óvíða séu tilþrif góð, í lýsingum og máli, svo
sem: þar sem sagt er frá orðadeilum húsfreyju og tengdamóður bls.
12, heimilishögunum bls. 21, komu og áhrifum hausts og vetrar bls.
37, giftingarsamtali Ólafar og frænda hennar bls. 41—46, sólskríkjunni
í sméröskjunum bls. 50, þrá yngismeyjar bls. 63—64, tilfinningurn kon-
unnar um og eftir meðgöngutímann bls. 70—75, hugleiðingum Ólafar
bls. 114—-iiö, o. s. frv., o. s. frv. Eða eru ekki tilþrif t. d. í lík-
ingunni (bls. 122) um dalinn í jöklinum og laugina í dalnum og er
hún ekki merkilega íslenzk ? — —
Skilningur höf. á efni og persónum sögunnar er víðast hvar réttur.
Hæpið er þó, að hann geti að réttu lagi haldið því fram, að það,
sem seiddi Ólöfu að Þórhalli, hafi eingöngu .verið andlegt — »sálar-
þorsti«; hinum andlega þorsta virðist hún hafa svalað, en hvernig
víkur þvl þá við, að hún öfundar rjúpuna af því að hafa »notið elsk-
hugans í fullum mæli« ? Nei, það mun vera varasamt, bæði fyrir höf.
og aðra, að fullyrða að ást milli karls og konu þurfi ekki að vera
»jarðnesk« (bls. 132); hún hlýtur meira að segja altaf að hafa ein-
hvern snefil af því, ef hún er að marki hafandi. Og réttilega getur
höf. ekki heldur komist að þeirri niðurstöðu, ef hann á annað borð
viðurkennir að ástin sé ofar öllum skorðum, að það séu »myrkraverk«
(bls. 135) að rifta hjónabandi, er enga ást hefir að geyma, til þess að
njóta hennar þar, sem hana er að finna. — Það mun einnig vera
misskilningur hjá Ólöfu, er hún segist (bls. 158) mundi kenna sér um,
ef Þórh. »ætti vonda konu«, og trúa því að það stafaði af »ótrú á
kvenþjóðinni*, sem hann hefði fengið af viðkynningunni við sig. Næsta
ólíklegt. Nær væri að ætla, að afleiðingarnar hlytu að verða, að
hann yrði vondur við konuna sína. Líka bregður því fyrir, að höf.
leggur Ólöfu of mikið í munn, sem hún alls ekki hefir getað sagt;
hún getur sem sé ekki verið eins »lesin« og höf., en á því hefir hann
ekki altaf varað sig, þar sem hann að öðru leyti óhræddur má láta
og lætur hana tala »sínu máli« (þetta afsakast ekki með því, að hann
hafi »fært sögn sjálfrar hennar til betra máls« !). Mér væri forvitni á
að sjá framap í þá alþýðukonu íslenzka, við kjör Ólafar, sem talaði um,
að bóndi sinn væri »efnisveraldarmaður« (materialisti ?)! Eða þá, sem