Bókasafnið - 01.02.1988, Síða 7

BÓKASAFNIÐ
Perú.
tekin. Það var því mikill munur á þeim heimilisað-
stæðum sem ég bjó við þama og í Rochester. Það gat
verið heilmikið fyrirtæki að elda matinn.
Þama var ég líka eina hvíta manneskjan og vakti
óskipta athygli þegar ég fór út. Bömin voru vön að elta
mig og syngja “gringa, gringa” (útlendingur, útlend-
ingur).
Ég vildi gjaman nýta menntun mína svo að ég skrif-
aði til Unesco og spurðist fyrir um hvort stofnunin vildi
styrkja áætlun um að koma upp bókasafni með það fyrir
augum að gera eitthvert gagn í Cajamarca og nágrenni.
Mér var vísað á stjómina í Perú en þar tekur mörg ár að
koma málum gegnum kerfið. Þannig fór það.
Maðurinn minn hafði kennarastöðu við háskólann
og þangað leitaði ég eftir vinnu við bókasafnið. Þar var
aðaluppistaða safnkostsins bókagjöf frá spítalaskipinu
Hope og nýjustu bækumar voru 10-15 ára gamlar. Ég fór
að skilja af hverju læknamir í Lima gátu ekki greint hvað
var að mér. Þessi háskóli útskrifaði lækna, verkfræð-
inga, lögfræðinga, alla sérfræðinga sem nöfnum tjáir að
nefna - og nemendumir gátu ekki einu sinni lesið bæk-
umar á safninu - þær vom aðallega á ensku en það mál
gátu þeir fæstir lesið.
Þama hafði ég bókstaflega ekkert til að vinna með
annað en bækumar, engin ritvél var til, engir kjalmiðar,
engin spjaldskrárspjöld og ég þurfti að standa í biðröð til
þess að fá pappír. Hann klippti ég niður í venjulega
spjaldastærð og handskrifaði skráninguna. Miklu fékk
ég ekki áorkað við að skipuleggja safnið þar sem skóla-
yfirvöldum þótti það ekki knýjandi verk - mér var sagt
upp eftir mánaðarstarf og danskennari ráðinn í staðinn -
hún var náin vinkona rektorsins!
Eftir nokkurra mánaða dvöl í Cajamarca flutti ég til
Trujillo, til tengdamóður minnar, sem var mér ákaflega
góð. Hún kunni ekkert nema spænsku en talaði sífellt við
mig og því lærði ég málið á mettíma. Til marks um það
kom ég til hennar í september og í desember lagði ég fyrir
borgarstjómina tillögur sem mér hafði verið falið að
vinna - á spænsku - um þróun almenningsbókasafna-
kerfis í Tmjillo. Mér er þessi fundur með borgarstjóm-
inni minnisstæður. Hann var boðaður kl. 3 og á þeim
tíma mætti ég en hitti enga sálu fyrir. Eftir nokkum tíma
fóru menn þó að tínast inn, fyrst þeir lægst settu og síðan
þeir sem meira máttu sín og allra síðast kom svo
náttúrlega borgarstjórinn.
Ut frá vinnu minni við skýrsluna og sjálfboðavinnu
við að skipuleggja skólabókasafn við kaþólskan skóla í
borginni, auk annarrar vinnu við þróunarverkefni sem
stuðla átti að því að útrýma ólæsi í Trujillo og á sykur-
ekrunum í nágrenninu, fékk ég svo spennandi tilboð um
að verða tæknilegur ráðgjafi við hönnun háskólabóka-
safns og endurskipulagningu á safnakerfí háskólans.
Verkefni þetta átti að vinna á vegum Bank of Inter-
American Development. Ég byrjaði í sjálfboðavinnu en
átti að hefja launað starf þann fyrsta júní 1970.
En bá tóku örlösin ítaumana?
Já, það erekki ofsögum sagt. Daginn áður, þann 31.
maí, fómst um 60.000 manns í jarðskjálfta í Perú.
Skjálftinn, sem stóð eina mínútu, mun hafa verið um 8
stig á Richter og átti upptök sín í hafi, u.þ.b. 300 km ffá
Trujillo. Þar fómst um 100 manns. í fjöllunum eyddust
heilu þorpin.
31. maí var sunnudagur og við ætluðum að skreppa
upp í fjöllin að gamni okkar. Þá brá svo við að bfllinn
okkar vildi alls ekki í gang. Við fengum viðgerðarmenn
en þeir gátu ekki fundið neina bilun. Daginn eftir rauk
bíllinn svo í gang eins og ekkert hefði komið fyrir. En
vegurinn upp í fjöllin stórskemmdist og heljarstór björg
höfðu víða teppt hann. Þá gerðist ég forlagatrúar!
Við urðum ekki fyrir persónulegu tjóni en tilvon-
andi vinnustaður minn var í rúst.
Fyrsta verkefnið sem ég fékk eftir skjálftann var að
mér var falið að fara um rústimar og meta hvort ein-
hverju væri hægt að bjarga og skila svo skýrslu. Auð-
vitað var svo ekkert gert með þessa skýrslu.
Ég man að ég stakk einu sinni upp á því í hópi
háskólakennara að við tækjum til hendinni, hreinsuðum
mesta draslið burtu og kennsla yrði svo hafin undir
bemm himni. Loftslagið var ákaflega milt og þurrt þann-
ig að þetta var alveg framkvæmanlegt ef vilji hefði verið
fyrir hendi. Hann var það hins vegar ekki, menntamenn
máttu ekki óhreinka hendur sínar við líkamlega vinnu og
“gringan” varð nú “gringa loca” (vitlaus útlendingur).
Háskólinn var ekki starfræktur næstu sex mánuðina.
Síðasta verk mitt í Perú var að gera forskrift fyrir
arkitekta um byggingu nýs háskólasafns, áætla pláss
fyrir hverja deild, hvemig þær yrðu tengdar o.s.frv. Allir
mínir draumar um að leiöbeina ófaglærðu fólki, koma
skráningu og flokkun í eðlilegt horf og gera hinar ýmsu
sérdeildir aðgengilegar nemum úr öðrum deildum,
7