Bókasafnið - 01.02.1988, Side 31

BÓKASAFNIÐ
í bókinni Fuglamir okkar sá
Grétar Eiríksson um myndimar og
er höfundur að þeim flestum. Valið
var úr þeim myndum sem til vom og
var af miklu og góðu efni að taka.
Okkur vom og lagðar skýrar
línur um útlit þeirrar bókar, t.d. áttu
helst að vera myndir á hverri opnu.
Textann í Villtu spendýrin
okkar samdi ég án þess að miða við
hvað væri til af myndum. Þeim var
safnað eftir á, en þar var mikið kapp
lagt á að fá alltaf bestu myndir sem
til voru.
Textageröln
Það er mikill vandi að skrifa texta í
svona bók, velja hvað á að segja og
segja það á ským og auðveldu máli,
þó ekki á neinu smábamamáli.
Hvergi má víkja frá markmiðinu,
hvergi má vera mælgi, hvergi tala
niður til lesenda. Málið þarf að vera
eðlilegt og rétt, helst kjamyrt, og
aldrei má forðast að nota rétt heiti
þótt þau hafi ekki verið notuð áður.
En það þarf að ganga þannig frá að
þau skiljist af samhenginu. í því er
oft mikill lærdómur fólginn.
í bókinni Húsdýrin okkar
komst ég fyrst af stað við að skrifa
þegar ég fór að lýsa kúnni. Kýrin er
svo nátengd þjóðinni, miklu tengd-
ari en sauðkindin, hana umgekkst
fólk árið um kring, var alltaf í snert-
ingu við hana. Hún er því ágæt fyrir-
mynd að því hvemig á að lýsa
skepnu.
Ég skipti efninu í kafla, lýsti í
þeim eiginleikum kýrinnar og gekk
síðan út frá því að lesandinn þekkti
þessa eiginleika þegar komið væri
að hinum dýmnum.
Ég man að ég var lengi að koma
saman málsgreininni um hnakkinn
og hlutverk hans. Líklega hefur
hnakkurinn ekki oft áður verið
nefndur sæti. (“Hnakkurinn er sæti
fyrir manninn sem situr á hestin-
um.” Bls. 36.)
í þriðju bókinni, Fuglamirokk-
ar, er lýst 35 íslenskum fuglum. Mér
gekk illa að komast af stað, eins og
með húsdýrin, las mikið og hugsaði,
en þótti textinn, sem ég kom á blað,
þunglamalegur og stirður - þangað
til ég fór að skrifa um hrafninn. Þar
gat ég byrjað á byrjuninni - land-
náminu og hröfnum Hrafna-Flóka.
Síðan blandaði ég saman sögum og
lýsingum og kryddaði með vísum,
meðal annars vísum sem ég hafði
ekki séð á prenti. Með kaflanum um
hrafninn markaði ég efninu í
bókinni farveg.
í síðustu bókinni, Villtu
spendýrin okkar, sem er aðallega
æduð 10-14 ára bömum þótt ég voni
að hún sé einnig gott lesefni fyrir
fullorðna, komst ég einnig af stað
með því að lýsa því dýri sem mér er
hugleiknast, refnum. Raunar tók ég
að mér að skrifa þá bók með hálfum
huga, hafði mikið að gera og svo er
efnið erfitt, sérstaklega vegna þess
að hvalurinn og selurinn við landið
eru teknir með.
Yflrlestur
fræðimanna
og bama
Ég leitaði ekki til eldra fólks nema
þegar ég vann við fyrstu bókina,
hins vegar fékk ég mikinn fróðleik
úr þjóðsögum og frá gengnum kyn-
slóðum gegnum rit Bjama Sæ-
mundssonar sem hafði mikla til-
finningu fyrir efni því sem hann
fjallaði um og var auk þess heill
hafsjór af fróðleik.
Ég valdi fugla í bókina
Fuglamir okkar í samráði við
fuglafræðinga og fékk þá til að lesa
yfir textann til að koma í veg fyrir
faglegar villur. Einnig fékk ég
sérfræðinga til að lesa yfir kafla á
þeirra sérsviði í hinum bókunum,
nema þeirri fyrstu. (Stefán er okkar
helsti sérffæðingur í sauðfjárrækt.
Innsk. blaðam.)
Þess má geta hér til gamans að
textinn kom þeim mörgum spánskt
fyrir sjónir, var mjög ólíkur öllu sem
þeir höfðu kynnst. Vissu sumir varla
hvort þeir ættu að taka þetta alvar-
lega. En það ætti að vera sjálfsögð
krafa til bamabóka að þær séu lesnar
yfir af mönnum með sérfræðiþekk-
ingu á viðkomandi sviði til að koma
í veg fyrir faglegar villur sem alls
ekki mega sjást í svona ritum.
Atriðisorðaskrámar em unnar
af fólki með staðgóða kunnáttu í
íslensku máli.
Jafnframt fékk ég 10-12 ára
krakka til þess að lesa yfir handrit að
þessum þremur bókum og lét lesa
fyrir yngri böm til að fá viðbrögð og
gagnrýni. Þannig reyndi ég að koma
í veg fyrir að fyrir kæmu orð og
orðasambönd sem böm ekki skildu
og reyndist þetta mér ómetanleg
hjálp fyrir utan það að þetta var
mjög skemmtileg hjálp. Fjölskylda
mín á einnig mikið hrós skilið fyrir
þá þolinmæði sem hún hefur sýnt
mér og alla þá hjálp sem ég hef
fengið heima. Þessar bækur em alls
ekki eingöngu mitt verk þótt svo
vilji til að ég hafi skrifað þær og mitt
nafn sé á þeim, þær hefðu aldrei
orðið til nema fyrir hjálp annarra.
Viöbrögð
og gagnrýni
Gagnrýni hefur yfirleitt verið mjög
jákvæð og hefur aukið manni kjark
til þess að halda áfram enda þótt u'mi
minn til þessara ritstarfa sé af mjög
skomum skammti. Það var líka
verulega ánægjulegt að taka við
viðurkenningunni frá Námsgagna-
stofnun, rauðum túlípönum!
En bestu gagnrýnina hef ég
fengið frá bömum.
Mér er sérstaklega minnisstætt
er ég sat eitt sinn með litla frænku
mína og við vomm að skoða
Húsdýrin okkar. Hún hafði orð um
hverja einustu mynd, spurði eða
gerði athugasemdir, og við eyddum
miklum tíma saman með bókina.
Við vorum svo niðursokkin í þessa
skoðun að við tókum ekkert eftir að
fólk var farið að safnast í gættina og
fylgjast með okkur - og hafði gaman
af!
Ég frétti líka af krakka á öðru
ári sem sá myndina af kálfinum að
sjúga pelann og mótmælti hástöf-
um. Kálfurinn mátti ekki fá pelann
hans. Þetta sýnir að bókin höfðar
virkilega til bamanna - myndimar
gleðja og vekja áhuga fyrir þeim
fróðleik sem textinn hefur að gey ma
og sem ekki er hægt að taka my nd af.
Viðbrögð sem þessi em bestu
meðmælin.
31