Dagblaðið Vísir - DV - 10.12.1984, Blaðsíða 12

12
DV. MÁNUDAGUR10. DESEMBER1984.
Frjálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P.STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 684611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI
27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI ll.SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF„ SÍÐUMÚLA 12.
Prentun: Árvakurhf.
Áskriftarverðá mánuði310kr. Verð í lausasölu 30 kr. Helgarblað 35 kr.
Átökin um vaxtastefnuna
Atök um vaxtamálin hafa blossaö upp í stjórnarliðinu.
Seðlabankinn hefur kynnt hugmyndir um að hækka
sparisjóösvexti um fimm prósentustig, úr 17 prósentum í
22. Þá leggur Seðlabankinn til, aö vextir af afurðalánum
veröi hækkaðir um sjö prósentustig. Við blasir, að verð-
bólga magnast geysilega á næstu vikum og mánuðum í
kjölfar kauphækkana og gengisfellingar. Þeir sem ekki
verðtryggja innlánsfé sitt munu því verða fyrir miklum
skakkaföllum. Hagfræðingar telja, að hraði verðbólgunn-
ar verði á næstu vikum sem svarar 50—60 prósent ef hann
helst í eitt ár. I raun eru tillögur Seölabankans aðeins
hluti af þeirri hækkun, sem þyrfti að verða, ættu spari-
f járeigendur að halda sínum hlut.
Sparif járeigendur eiga kost á að verðtryggja innstæður
sínar. En reyndin er sú, að margir kjósa að halda fé sínu
á almennum sparisjóðsbókum, og á þaö ekki sízt viö um
þá, sem minnst mega sín, svo sem margt gamalt fólk.
Reyndin hlýtur samt að verða sú, þegar verðbólga vex,;
að innstæður verða í ríkari mæli fluttar yfir á verð-
tryggða reikninga. Hið sama gildir um útlán bankanna.
Bankarnir munu í miklu ríkari mæli en nú er veita lán
gegn verðtryggingu. I tillögum Seðlabankans er gert ráð
fyrir, að vextir af verðtryggðum lánum verði lækkaðir til
að minnka muninn milli kjara á verðtryggðum og óverð-
tryggðum lánum.
Seðlabankinn gerir því ráö fyrir, að raunvextir, það er
vextir umfram verðbólgu, muni lækka á næstunni, þegar
verðbólgan vex. Tillögur bankans eru mjög hógværar,
miðað við þessar aðstæður. Því er einkennilegt, að þær
skuli valda miklum deilum. Ríkisstjórnin hefur fengið
bankann til að fresta í að minnsta kosti viku að gera þær
breytingar, sem eru í valdi bankans.
A bak við deilur, sem nú standa, er hinn stöðugi ágrein-
ingur um raunvaxtastefnuna. Stjórnarandstaðan hefur
sífellt barizt gegn þessari stefnu, jafnvel Alþýðuflokkur-
inn, sem hafði á sínum tíma frumkvæði að henni. Ríkis-
stjórnin innleiddi síðastliðið sumar aukið frelsi í vaxta-
ákvörðunum. Tvímælalaust er hagkvæmast að framboð
og eftirspurn ráði vöxtum.
Framsóknarmenn voru tregir til þess að veita vaxta-
frelsi. Þeir hafa nú margir hverjir tekið undir með kór
stjórnarandstæöinga, sem hrópar um „okurvexti”.
Fyrir þessum mönnum virðist vaka að nota veröbólgu-
þróunina á næstunni til aö hnekkja raunvaxtastefnunni.
Andstaðan við tillögur Seðlabankans yrði þá upphafið að
endalokum vaxtafrelsisins. Sú hætta blasir við, að aftur
veröi farið í gamla fariö, og raunvextir verði almennt nei-
kvæöir í vaxandi verðbólgu, það er f jármagnið rýrni stöð-
ugt. Þetta er hlutskiptið, sem sparifjáreigendum er ætlaö
að þola, hafi þeir fé sitt á sparisjóðsbókum. Sautján
prósent vextir voru ekki langt frá verðbólgustiginu, en
tuttugu og tvö prósent vextir verða á næstunni miklu
minni en verðbólgan.
Tillögur Seðlabankans um hækkun vaxta á afurðalán-
um eru einungis til samræmingar og leiðréttingar. Af-
urðalán vegna útflutnings eru nú komin í erlend lán og því
á heimsmarkaðskjörum. Sá hluti, sem fer á innlendan
markað, er fjármagnaður af innlánsfé bankanna. I vax-
andi verðbólgu þurfa bankarnir aö geta hækkað þessa
vexti.
Haukur Helgason.
„Neyðaróp”
Þann 20. nóv. sl. ritaöi Reynir Kjart-
ansson rannsóknarlögreglumaöur
kjallaragrein bér í DV sem ber yfir-
skriftina „Heróin er á leiöinni”. Grein
þessi vakti athygli mina. Hvers
vegna? Jú, hún verkaði á mig eins og
neyðaróp til almennings um aö opna
nú augu sín fyrir þvi hvernig komið er
fyrir okkur í fíkniefnamálum og til að
vekja athygli okkar á nýútkominni bók
eftir þá feðga Njörö P. Njarðvík og
Frey Njarðarson, þar sem lýst er
hvemig heimur eiturlyf janeytenda er.
Bókin á svo sannarlega erindi til ung-
menna og foreldra. Hafi Reynir þökk
fyrir greinina.
Þetta er ekki í fyrsta sinn sem skrif-
að er um slíkt og varað við þeim vá-
gesti sem neysla fíkniefna er — og
hvaða óhugnað hún hefur í för meö sér.
En þegar það kemur frá þeim mönnum
sem best þekkja þessi mál frá öllum
hliðum er okkur alveg óhætt að trúa að
rétt sé farið með. Eg er ekki þar með
aö segja að aðrir hafi sagt ósatt um
ástandiö heldur veit ég aö þeir starfs-
menn fikniefnadeilda, sem um þau
hafa f jallað, hafa gert það af varfæmi
og frekar sagt minna en meira.
Fíkniefnamál til RLR
Eg er sammála Reyni um að
fikniefnadeildin verði flutt til
Rannsóknarlögreglu rikisins og hef
verið undrandi á þvi að þaö skuli ekki
hafa verið gert fyrir löngu. Eg veit að
skoðanir eru skiptar um hvort fíkni-
efnadeild eigi heima þar en þeir sem
best þekkja þennan máiaQokk og hafa
unnið viö hann telja þetta nauösynlegt
eins og Reynir segir eru fíkniefna-
neysla og afbrot samtengd. Eg get ekki
skiliö hvers vegna lögreglustjóraemb-
ættið vill halda i þetta þvi embættiö
hefur svo sannarlega meira en nóg á
sinni könnu og mörg vandamál að
leysa. Mig grunar aö um innanhúss-
mál lögreglu sé að ræða en slíkt má
ails ekki hafa áhrif á framgang úrræða
í þessum hættulegu og erfiðu málum.
Eg vona því að jafnágætur maður og
Jón Helgason dómsmálaráöherra er
grípi þama inn i og komi fíkniefna-
deildinnitil RLR.
Hjá RLR vinna nú menn sem hafa
mikla reynslu og þekkingu á
rannsóknum á fíkniefnamálum og
ásamt þeim sem nú starfa i deildinni
yrði kominn góður starfshópur og með
breyttu skipulagi og auknum tækja-
kosti stæðum við betur að vígi í fram-
tiðinni.
Vændi
Nýlega lögðu kvennalistakonur fram
skýrslu á Alþingi þar sem m.a. kom
fram að mjög ungar stúlkur stunda
vændi til aö f jármagna fíkniefnaneyslu
sína. Eg heyrði mikiö um þetta talað
manna á meðal og virtist fólk vera
alveg undrandi á aö þetta hefði ekki
komið fram fyrr opinberlega. Var það
virkilega svo aö almenningur vissi
þetta ekki eða þóttist hann ekkert vita?
Eg varð ólgandi reiö yfir þessum við-
brögöum því að ég vissi ekki betur en
að margoft væri búið að segja frá
þessu. Vissi fólk eða vildi það ekki vita
að stúlkur og piltar hafa lengi stundaö
vændi? Eina breytingin, sem hefur
orðið, er sú að aldurinn hefur færst
neðar, bæði hvað varðar neyslu fíkni-
efaa og vændi. Vissi fólk ekki að þessir
neytendur, bæði stúlkur og piltar,
verða svo tilfinningalega brenglaöir að
þeir eru með hverjum sem er, hvenær
sem er og hvar sem er, til þess að hafa
fyrir næsta skammti? Hefur fólk ekki
heyrt um ógeöslegar kynsvallsveislur
sem haldnar eru úti i bæ, þar sem
piltar og stúlkur eru þátttakendur? Ef
svo er, að almenningur vissi ekkert um
allt þetta, þá ber að þakka þeim
kvennalistakonum sérstaklega fyrir
skýrsluna og vona að áframhald verði
á ábendingum þeirra.
r r
HEROIN
LEIÐINNI
Ég hef veriö í lögreglunni í 20 ár.
1 Þegar ég hóf störf var áfengi
l eiginlega eini vimugjafinn sem
I þekktist, en siöan hef ur margt breyst
log aðrir vimugjafar hafa bæst viö.
7 Þaö eru um 13 ár síöan einsýnt þótti
aö stofna yröi sérstaka fikniefna-
I deild innan lögreglunnar.
Mjög miklar mannabreytingar
f hafa oröiö í fíkrúefna.tcild og er það
til mikilla baga fyrir alla aöila,
1 hvort heldur almenningur á í hlut
I eða þeir sem tengjast fikniefnamál-
I um og þá sérstaklega lögrcglu-
f mennimir sjálfir.
Fíkniefnamál til RLR
Rannsóknarlögregla rikisins
I rannsakar öll stxrri brotamál önnur
I en fikniefnamál. Eg hef þá skoöun aö
I korniö sé aö þeim krossgötum í þróun
I fikniefnamála hérlendis aö flytja
I eigi málaflokkinn yfir til RUt. Þar
l veröur hann best geymdur i fram-
Kjallarinn
REYNIR
KJARTANSSON
RANNSÓKNAR-
LÖGREGLUMADUR
amfetamini og kókaini bæst viö.
Nokkuö margir neytendur sprauta
sig með þessum efnum. Þaö er því
kominn grundvöllur fyrir heróín-
neyslu hérlendis, því þaö er næsta
skref á ferli eiturlyfjasjúklings.
Ohætt er aö trúa því aö heróín er á
leiðinni hingaö til lands. Nokkrir
Islendingar hafa notaö þaö erlendis
og ánetjast því. Viö stöndum illa aö
vigi, aö öQu óbreyttu, þegar heróin er
komiö og neytendahópur myndast í
kringum þaö. Reynsla annarra þjóöa
hefur leitt til þess aö viö vitum aö
heríónneytendur, auk þess aðstunda
auögunarbrot, glæpi og vændi, safna
utan um sig hópi annarra neytenda
scm þeir selja efniö til þess aö eiga
fyrir næstu sprautu. Þaðeráætlaöaö
hver heróinneytandi veröi aö hafa 8
til 10 kaupendur til aö halda sér
gangandi, þessir 8 til 10 þurfa hver
fyrir sig annan tug manna til hins
sama. Það sér hver maöur i hendi
sér að þetta er gifurleg keðjuverkun.
hefur reynst rannsóknaraöilum
mjög vel i gcgnum árin og hafa mörg
fíkniefnamál upplýstst þannig. Þaö
gefur augaleið aö nýir menn hafa
ekki þessi sambönd þannig aö taka
veröur i taumana einnig hvaö þetta
varöar ef ekki á aö missa öll tök á
þessum málum. Hvort sem iausnin
felst i þvi aö koma fíkniefnamálum
fyrir hjá RLR, eins og ég tel raunar
best, eöa hver sem hún er, þá veröur
aö leiörétta þcssa stefnu lög-
regluyfirvalda fyrr en seinna.
Svo sem fyrr er minnst á hafa
Islendingar ánetjast heróini erlendis.
Sumir hafa komið heim og leitaö
læknishjálpar en i raun og vem eru
ekki til neinar meöferöarstofnanir til
aö taka á móti slíkum sjúklingum.
Vandi þeirra sem verða aö annast þá
er mikill og fer ég ekki út i þau efni á
þessum vettvangi. Hins vegar vil ég
nefna hér, aö samvinna heilbrigöis-
yfirvalda og fikniefnadeildar hefur
veriö af mjög skornum skammti.
Nokkru eftir aö ég hóf störf 11
fíkniefnadeild 1978 ræddi ég
dómara i sakadómi I ávana- og fíkni- I
efnamálum, þá spuröi ég hvort ekki [
væri rétt aö koma þeirri reglu á aö I
hafa samband viö foreldra þeirra I
ungmenna er komiö hafa viö s
lögreglu vegna notkunar fikniefna. I
Hann taldi ÖU tormerki á þvi og I
nefndi t.d. þaö, hvar setja ætti I
aldursmörkin, hvort miöa ætti viö 16 |
ára og sjálfræöi, eins og nú er gert,
eöa 20 ára aldur. Þá sagöi hann aö I
sum þessara ungmenna væru farin /
aö heiman og farin aö hef ja sambúö I
og þá ætti aö hafa samband viö sam-1
býling, sem jafnvel væri í sömu 1
neyslunni. Ég get ekki annað en velt '
þvi fyrir mér hvort bókin „Ekkert
mál" heföi nokkurn tíma veriöskrif- ,
uö ef þessari reglu heföi veriö komiö 1
áerégýjaöiaöfyrirnokkrumárum; ,
ég veit ekki svariö, en spyr. Ég hef I
nefnilega þá trú, aö foreldrar geti T
haft miklð aö segja, sérstaklega ef '
Þegar ég kom til Peking í lok ágúst
1957 var nýlega komin uppskera af
ávöxtum og grænmeti á markaöinn.
Matvæli, ómæld í hrúgum, blöstu við
sjónum á hverju) götuhomi. Arið 1956
og fram á árið 1957 varð líka hið frjáls-
lyndasta tímabil í allri sögu Kínverska
alþýðulýðveldisins frá stofnun þess
1949. Síðar bar aldrei neitt slfkt fyrir
sjónir.
Aðspurt kannaðist fólk ekki við þá
tilbúnu sögu að Mao hefði tekið viö
Kína í einhverri sérstakri hungur-
sneyð. Slíkt er áróður ætlaður vest-
rænu fólki. Hins vegar upphófst
skömmtun vissra matvæla í landinu i
kjölfar stofnsetningar samyrkju-
búanna um 1952 - enda þótt ekkert
sambærilegt við hungursneyöina í
Sovét á þriðja áratugnum riði yfir
Kína. Upp frá því hefir ævinlega
fremur verið hert á sultarólinni en hitt.
Endaskipti
Sumar goösagnir snúa raunveru-
leikanum gjörsamlega við, hafa enda-;
skiptiáhlutunum.
Um miðjan vetur 1961 voru flutt inn
ókjörin öll af döðlum frá Irak að af-
staðinni byltingu þar í landi. Fyrir
miðsvetrarhátíð þeirra Kinverjanna
(sem er þeirra áramót og samsvarar
jólunum hjá okkur) var dreift nokkm
magni af fiski í Peking. A fólkinu varð
greinileg breyting auðsén samstundis.
Það örlaði fyrir eölilegum húðlit í
þrútnum og teknum andlitum þess. Og
viðmótið og framkoman í strætis-
vögnunum brey ttist til hins betra.
Utlendingamir — þeir fáu sem eftir
vom í borginni auk erlendra stúdenta
— máttu sækja sinn mat i sérverzlun
eina lokaða Kinverjum sjálfum. Þeir
báru heim matvæli sín ómæld og
ferðuöust með strætisvögnunum.
Nokkmm sinnum bámst út fréttir um
að brotizt hefði verið inn í verzlun
þessa og öllu tiltæku rænt (af sjálfu
leiðir). En þrátt fyrir hin miklu sér-
SKÚLI MAGNÚSSOIM
JÓGAKENNARI
réttindi útlendinganna varð aldrei
nokkm sinni vart nokkurs kala i þeirra
garð meöal kínverskrar alþýðu. Eg get
ekki gert mér annað í hugarlund en að i
öllum öörum löndum hefðu þeir sætt
kárínum og jafnvel verið rændir öllum
aðföngum. I sporum Kínverja hefðu
Indverjar vafalítið komið öllum út-
lendingum fyrir kattamef. Þolgæði og
geðprýði Kínver ja er með afbrigðum.
Komið var á fót frjálsum markaði í
Peking. Þegar fokið er í flest skjól
verða einnig stalínistarnir að gripa til
„kapitalískra” bjargráða hins frjálsa,
hagkerfis. Eg kom ekki á þennan
markaö (maður hefði ekki komizt að
og ekki verið litinn hým auga) enda
langt að fara — markaðurinn langt
utan hinnar fornu múr-umluktu
Peking. En mér var tam. sagt að verð
á eggjum hefði tífaldazt. Þrátt fyrir
peningaleysi hins kínverska neytanda.
Það var tekið að reka NEP-stefnu úti
um sveitir landsins — þótt ekki væri
því útvarpað. (NEP-stefnan var frjáls-
lynd, hálf-kapitahsk efnahagsstefna
sem Lenín rak um tíma þegar syrti í
álinn fyrir Rússum, sbr. „eitt skref
aftur — tvö fram”). Vinur minn — út-
skrifaður frá Peking-háskóla, þá
nýorðinn kennari í sveit — kom um
helgar og færði mér fréttir — óopin-
bera bannvöru — af landsbyggöinni.
Alltaf öðru hvoru kom upp kvittur
þess efiiis að banhungraður lýður hefði
skolhð sem hafalda á úthyerfum
Peking-borgar, brotið upp verzlanir og
„rænt og ruplað”. En ekki varð ég
vitni að neinum slíkum atburði. En þaö
tókst amk. að verja miðborg Peking.
Var grundvöllur fyrir gagn-
byltingu
Spuming vaknar: Var grundvöllur
fyrir „gagnbyltingu” veturinn 1961?
Hafði herinn nóg að bíta og brenna?
Eða var þjóðin máski of lémagna til
að blaka hendi? Þessum spumingum
getur enginn svarað. Sennilega þó
Deng Ziao Ping og félagar hans. En
þeir munu ekki kæra sig um að upplýsa
okkur. Skarð hefir þó verið rofið í
„bambustjaldið”. Hungrið 1961—62 —
„Þrjátíu milljónir er líkleg tala og mjög
w ósennilegt að hún sé of hátt áætluð. Þrjá-
tíu milljóna mannslífa fórn vegna „hugsunar”
og drembilætis einnar mannskepnu — Maos
formanns.”