Dagblaðið Vísir - DV - 25.03.1987, Blaðsíða 23

MIÐVIKUDAGUR 25. MARS 1987.
23
Erlendir fréttaritarar
Umfangsmikil fjársvik
innan Volkswagen
Ásgeir EggertsBan, DV, Miinchen;
Umfangsmikil gjaldeyrissvik, sem
enn hefur ekki tekist að komast til
botns í, áttu sér stað í langan tíma
hjá Volkswagen verksmiðjunum.
Yfirmanni gjaldeyrisdeildar fyrir-
tækisins hefur verið sagt upp og
rannsóknarlögreglan kölluð til
hjálpar.
Seint á síðasta ári fengu ijármála-
sérfræðingar í Frankfurt pata af því
að Volkswagen hefði í hirslum sín-
um milljóna upphæðir af dollurum
keyptum dýrum dómum. Ef dollar-
amir yrðu seldir myndu verksmiðj-
umar tapa stórum upphæðum vegna
verðminnkunar dollarans. Nú heíúr
samsteypan viðurkennt að hafa tap-
að um Ijögur hundruð og áttatíu
milljónum á gjaldeyrisviðskiptun-
um. Kærði fyrirtækið þessi fjársvik
til yfirvalda og sagði að sökudólginn
væri ef til vill að finna innan fyrir-
tækisins.
Volkswagen er eitt af blómlegustu
fyrirtækjunum í Þýskalandi. Samt
sem áður hefur dótturfyrirtækjum
þess erlendis ekki gengið nógu vel.
I Brasilíu tapaði Volkswagen tvö
hundruð milljónum og spænsku
verksmiðjumar Zeat töpuðu þrjú
hundmð áttatíu og fimm milljónum.
Þegar gjaldeyrishneykslið vitnað-
ist tók verðbréfamarkaðurinn við'sér
með þeim afleiðingum að verðgildi
hlutabréfanna minnkaði um sautján
mörk á nokkrum mínútum.
Þann 18. febrúar komust verk-
smiðjuyfirvöld að því að ekki væri
allt með felldu innan fyrirtækisins.
Þann dag átti að selja ungverska
seðlabankanum dollara fyrir fleiri
milljónir. Öllum að óvörum sögðu
Ungverjamir að skjölin, sem komið
hefðu frá verksmiðjunni, væm föls-
uð og einskis nýt. Upplýsingamar
um hver falsaði og fór með rangt
mál em enn ekki komnar á daginn.
Menn hallast helst að því að gjald-
eyrissali einn sem var milliliður
Volkswagen verksmiðjunnar hafi
unnið að svikunum með einhverjum
innan bílaverksmiðjunnar. Aðferðin
var sú að keyptir vom dollarar er
gengi dollarans var á uppleið og
upphæðunum komið fyrir til bráða-
birgða á bankareikningum Volks-
wagen. I raun og vem bjuggu
svikahrappamir svo um hnútana að
þeir höfðu yfirráð yfir peningunum
í vissan tíma. Þetta var hægt að leika
svo lengi sem gengi dollarans var á
uppleið. Þegar dollarinn var á hraðri
niðurleið árið 1985 fór fram stórfellt
skjalafals til að fela tapið sem orðið
hafði.
Þrefalt fleiri
Bændurnir i Miesbach fyrir sunnan Miinchen höfðu ekki hugmynd um að engjar þeirra væru enn mengaðar
mörgum vikum eftir að kjarnorkuslysið varð í Chernobyl. Hafa þrefalt fleiri kýr látið kálfum þar um slóðir en
áður og er geislavirkni kennt um.
Afleiðingar Chemobylslyssins:
kýr láta
kálfum
Asgeir Eggertsson, DV, Munchen;
Ellefú mánuðum eftir kjamorku-
slysið í Chemobyl koma áhrif geisla-
virkninnar á dýr í ljós. Þrefalt fleiri
kýr hafa látið kálfum en áður, að
því er rannsóknir í Þýskalandi sýna.
Rannsóknirnar vom framkvæmd-
ar á bóndabæjum suður af Múnchen,
í héraðinu Miesbach sem er rétt við
Alpafjöllin. Þar gekk meðal annars
kýrin Dina um safarík engi og sam-
kvæmt útreikningum sérfræðinga
innbyrðir hún um fjömtíu kíló af
grasi á dag. Sautjánda janúar síðast-
liðinn bar Dina dauðum kálfi sem
var mikið vanskapaður. Hafði hún
aldrei borið dauðum kálfi áður en
þessum lét hún átta vikum fyrir tím-
ann.
Bændumir í Miesbach höfðu ekki
nokkra hugmynd um í hvaða ástandi
engjar þeirra voru. Enginn hafði
sagt þeim að mörgum vikum eftir
kjamorkuslysið væm túnin enn
menguð. Flestir fóm að ráðum yfir-
valda og hleyptu ekki dýrum sínum
út fyrstu vikurnar eftir slysið. En
eftir að hey í hlöðum var á þrotum
var ekki um annað að ræða en að
opna fjósdymar. Þegar rannsókn-
inni á kálfunum lauk kom í ljós að
frá nóvember þar til í febrúar fædd-
ust 118 vanskapaðir kálfar á 112
bóndabæjum en alls höfðu fæðst
1.286 kálfar á bæjunum. Til saman-
burðar vom spurðir bændur sem
fóðmðu kýr sínar með lítt menguðu
heyi og héldu kúm sínum í fyósi. Hjá
þeim vai- dauðatalan tvö prósent eða
undir landsmeðaltali.
Frumkvöðlar rannsóknarinnar sjá
í þessum niðurstöðum hverjar afleið-
ingamar urðu hjá þeim sem fóm að
tilmælum yfirvalda sem gerðu lítið
úr heilsuspillandi áhrifum geisla-
virkninnar. Niðurstaða vísinda-
mannanna er sú að geislavirkni
getur haft geigvænleg áhrif á þróun
fósturs. Hver geisli getur komist í
snertingu við óteljandi frumur og
annaðhvort valdið fósturláti eða
vanskapnaði.
Fæðingarhjalp
á villigötum
Snoni Valssan, DV, Vín;
Þau koma í heiminn í rökkvuðum,
hlýjum herbergjum og strax eftir að
þau líta dagsins ljós em þau lögð á
kvið móður sinnar án þess að lífæðin
á milli þeirra sé slitin. Þetta em böm
sem fæðast á „franskan" máta án
streitu stórra fæðingarstofnana og án
sótthreinsaðrar hjálpar og mælitækja.
En einstaka sinnum koma upp
vandamál, öndunarerfiðleikar eða
jafnvel heilablæðingar og bamið
kemst í bráða lífshættu. Og það em
einmitt þessi áhættutilfelli sem skipta
máli.
Eins og kom fram í erindi prófessors
Alfred Rosenkranz. vfirlæknis á fæð-
ingardeild Glanzing í Vínarborg, er
dánartiðni bama fæddra á þennan
hátt sjö sinnum hærri en bama sem
fædd em á „venjulegan" hátt. Erindið
hélt hann á læknaráðstefnu í Ober-
gurgl hér í Austurríki en rannsóknin
sem hér um ræðir var gerð á austur-
rískum nýbumm.
Það kom einnig fram í erindinu að
hlutfall þetta virðist vera það sama
hvort sem um er að ræða fyrirbura eða
böm fædd á réttum tíma og einnig
hvort sem um er að ræða böm undir
eða yfir tíu mörkum.
Á sfðustu árum hefúr þróunin orðið
sú að hafa sem allra minnst umstang
í kringum fæðinguna og gera hana
sem þægilegasta fyrir foreldra og bam.
Franska fæðingin er nokkurs konar
mótvægi við færibandafæðingamar
eins og þær tiðkuðust og tíðkast jafri-
vel enn. Við franska fæðingu er lögð
áherslu á mjúka birtu, róandi tónlist,
fátt starfsfólk og eins lítinn tækjakost
og mögulegt er. Það tvennt að faðirinn
sé viðstaddur og að bamið sé lagt á *
kvið móðurinnar strax að lokinni fæð-
ingu er hluti aðferðarinnar og hefur í
millitíðinni verið tekið upp á flestum
fæðingarstofnunum.
Önnur tegund fæðinga. sem tiðkast
hér i Austurríki, er „sjúkrabílsfæð-
ing" eða nokkurs konar hraðfæðing.
Þar fer fæðingin sjálf fram á sjúkra-
húsi en móðir og bam eru síðan send
neim um það bil sex tímum eftir fæð-
ingu. En þó að allt sé gert til þess að
móður og bami heilsist sem best grein-
ast ýmsir ungbamasjúkdómar ekki
fyrr en síðar, til dæmis öndunarörðug-
leikar ýmiss konar. lágur blóðþrýst-
ingur og ungbamagula.
Fæðingar í heimahúsum em tiltölu-
lega algengar hér miðað við annars ^
staðar og hér er það sama uppi á ten-
ingnum að neyðartilfellum er ekki
hægt að veita nauðsvnlega aðstoð. Þvi
rirðist fæðingarhjálp i sumum efnum
hafa villst á leið, eða eins og prófessor
Rosenkranz sagði í erindi sínu; „Það
er ekki siðferðilega réttlætanlegt að
beita aðferðum við fæðingar sem
stofnað geta lífi bamsins í hættu."
íbúðir til leigu
fyrir eyðnisjúklinga
Sgrim Haröordóttir, DV, Amstexdam;
Eyðnisjúkhngar, sem ekki geta
lengur búið i eigin húsnæði vegna
einangrunar eða annarra ástæðna,
hafa nú mörguleika á íbúð í einu
af úthverfrun Amsterdam. Samtök,
sem beita sér gegn útþenslu gistihús-
næðis á kostnað íbúðarhúsnæðis,
hafa tekið á leigu átta íbúðir til ráð-
stöfunar fyrir eyðnisjúklinga.
Sex íbúðir eru ætlaðar sjúklingum
til lengri dvalar, ein íbúð sem bráða-
birgðahúsnæði og ein íbúð til
sameiginlegra afnota fyrir íbúana.
Eyðnisjúklingar, sem áhuga hafe á
að taka á leigu eina af þessum íbú-
um, verða að vera samkynhneigðir
eða tvíkynhneigðir karlmenn, reiðu-
búnir til þess að styðja hver annan
og virða aðstæður og lífehætti hvers
og eins. íbúar verða að vera hol-
lenskumælandi og mega ekki vera
neytendur sterkra fikniefna.
1 hverfinu, sem íbúðirnar eru. er
eitt stærsta sjúkrahús Amsterdam
og á því sjúkrahúsi er unnið að rann-
sóknum á eyðniveirunni. Fyrir ári
fór sjúkrahúsið fram á aukafjárveit-
ingu úr ríkissjóði til þess að unnt
yrði að starfrækja legudeild er ein-
ungis væri ætluð eyðnisjúklingum,
en ekki var orðið við þeirri beiðni.
Samtök gegn útþenslu gistihúsa, í
samvinnu við nýstofnuð samtök
fólks með eyðni og eyðnismit, leitast
við með þessu framtaki að leysa
húsnæðis- og félagsleg vandamál
eyðnisjúklinga sem verða undir eft-
irliti lækna við sjúkrahúsið. Geta
sjúklingar fengið umönnun i íbúð
sinni á lokastigi sjúkdómsins ef þeir
kjósa að leggjast ekki inn á sjúkra-
hús.