Dagblaðið Vísir - DV - 26.02.1988, Qupperneq 11

FÖSTUDAGUR 26. FEBRÚAR 1988.
11
____________________________Útlönd
Vitnisburður sex ára
stúlku ræður úrslitum
Vændiskonan Catrine da Costa, sem læknarnir tveir eru sakaðir um
að hafa orðið að bana og siðan hlutað i sundur. Óvist er hvort dómstólar
í Svíþjóð treysta sér til að sakfella læknana, byggt á framburði ungrar
telpu, sem var aðeins tveggja ára gömul þegar morðið var framið. Það
gerir málið erfiðara að höfuð líksins af da Costa hefur aldrei fundist og
því ekki hægt að gréina dánarorsök með vissu.
Gimnlaugur A. Jónssan, DV, Lundú
Vitnisburður sex ára stúlkubams
getur ráðið úrslitum í sérkennilegu
sakamáli, sem vakið hefur mikla
athygli meðal Svía og er oröið eitt
mest umfjallaða sakamál í sænskri
réttarfarssögu. Ákærandi í máhnu
heldur því fram að stúlkubarnið
hafi orðið vitni að því er faðir þess,
sem er heimfiislæknir, og vinur
hans, krufningalæknir, hlutuðu í
sundur lík tuttugu þg átta ára gaim
aUar vændiskonu. Á atburður þessi
að hafa gerst um hvítasunnuhelg-
ina árið 1984 en þá var telpan
aðeins tveggja ára gömul.
Sakbomingamir tveir neita með
öllu að eiga nokkra aðUd að mál-
inu. Ákæruvaldið hefur ekki margt
sem taUst getur nothæf sönnunar-
gögn í málatílbúnaöi sínum og
verður að byggja að mestu á frá-
sögn stúlkubarnsins sem aðalvitn-
isburði. Aldrei áður hefur verið
notaður vitnisburður svo ungs
barns í sænskri réttarsögu þegar
um hefur verið að ræða jafnalvar-
legt mál og þetta.
Orkar tvímælis
MáUð snýst um það hvort hægt
sé að meta sönnunargildi vitnis-
burðar stúlkubarnsins. Telja
margir það orka mjög tvímælis,
vegna þess hve ung stúlkan var
þegar atburðir þeir sem hún ber
vitni um áttu sér stað. Bamageð-
læknar og sálfræðingar hafa veriö
kaUaðir tU og beðnir um sérfræði-
legt áUt. Hafa þeir flestir eða alUr
talið erfitt að skýra frásögn stúlk-
unnar á annan hátt en þann að hún
hafi í raun verið viðstödd er sak-
borningarnir hlutuðu lík vændis-
konunnar í sundur.
Jólasveinabók
Veijendur læknanna tveggja
telja að móðir stúlkubamsins hafi
haft áhrif á frásögn hennar og
vegna þeirra áhrifa sé vafasamt að
byggja á framburði bamsins. Fyrir
nokkm komu þeir einnig réttinum
á óvart með þeirri óvæntu stað-
hæfingu að hugmyndir barnsins
ættu rætur sínar að rpkja til jóla-
sveinabókar einnar sem tíl var á
heimihnu. í bókini koma ýmis þau
verkfæri, sem stúlkan nefnir í frá-
sögn sinni, við sögu, svo sem bor
og sög og fleira. Þessi staðhæfing
veijendanna'þykir hins vegar á
veikum grunni byggð og er ekki
líkleg tíl að hafa veruleg áhrif á
niðurstöðu málsins.
Frásögn af segulbandi
Stúlkubarnið vitnar ekki fyrir
rétti í eigin persónu, enda þykir
ekki rétt að leggja sUka reynslu á
sex ára gamalt barn. Er frásögn
hennar, þar sem hún spjallar við
móður sína um máUð og lýsir því
sem hún telur sig hafa séð og heyrt,
spUuð af segiúbandsspólum fyrir
dómara réttarins. Barnageðlæknar
og sálfræðingar, sem fengnir voru
til áUtsgerðar, hafa einnig talað við
barnið og byggja þeir niðurstöður
sínar að hluta á þeim viðræðum.
Lík í plastpokum
Morðið er taUð hafa átt sér staö
um hvítasunnuhelgina 1984. Þá
sást Catrine da Costa, sem var eit-
urlyfjaneytandi og starfaði sem
vændiskona, síðast á lífi. Lík henn-
ar fannst ekki fyrr en nokkrum
mánuðum síðar. Hafði því verið
dreift í plastpokum víðsvegar um
hverfi skammt frá krufningarstöð
í einu af úthverfum Stokkhólms-
borgar. AUir líkhlutar fundust
nema höfuð fórnarlambsins og hef-
ur ekkert komið fram við rannsókn
málsins sem getur bent til þess
hvað af þvi hefur orðiö.
Krufningarlæknirinn og starfs-
bræður hans á líkkrufningarstöð-
inni fengu líkhluta þessa tíl
rannsóknar þegar þeir fundust.
Þótti krufningarlæknirinn, sem nú
er ákærður í máUnu, sýna þessu
viðfangsefni óvenjumikinn áhuga.
Var hann tU dæmis sá eini sem
treysti sér tU að segja nákvæmlega
tU um hversu gamalt fórnarlambið
hefði verið. Ýmislegt annað þótti
og grunsamlegt við hegðun hans í
tengslum við mál þetta.
Fagmannleg vinnubrögð
Er sérfræðingar skoðuðu líkhlut-
ana sáu þeir fljótlega að skurður
líksins var ákaflega fagmannlega
unninn. Töldu þeir augljóst áð
verknaðurinn hefði verið framinn
af aðUa sem einhvem tíma hefði
lært krufningar. Fóm þá böndin
fljótlega að berast að krufningar-
lækninum. Auk þess sem fyrr er
nefnt, að atferli hans þótti vekja
grunsemdir gagnvart honum, var
vitað að hann heimsótti vændis-
konur borgarinnar. Hann var því
handtekinn í desember 1984 og
færður til yfirheyrslu.
Læknirinn neitaði þegar öllum
sakargiftum. Honum var sleppt að
loknum yfirheyrslum, þar sem
ekki var talið hægt að sanna aðild
hans að málinu. Rannsókn málsins
hélt þó áfram og þótt krufningar-
læknirinn væri frjáls ferða sinna í
bili lá hann áfram undir gmn.
Kynferðisafbrot
Ekkert var í upphafi vitað um
vináttu eða kunningsskap mUli
læknanna tveggja. Tengsl milli
þeirra komu ekki í ljós fyrr en eftir
að grunur vaknaði um að heilsu-
gæslulæknirinn heföi misnotað
dóttur sína kynferðislega, þá sömu
dóttur sem nú er aðalvitnið gegn
fóður sínum og krufningariæknin-
um. Er eiginkona heimUislæknis-
ins bar það upp á hann að hann
heföi misnotað dóttur þeirra lét
hann orð falla við hana sem vöktu
grunsemdir hennar um tengsl hans
við krufningarlækninn. Þetta varð
tíl þess að eiginkonan fór að hlusta
með meiri athygh á lýsingar barns-
ins á því sem það sagði um pabba
sinn og annan mann, sem það nafn-
greindi. Barnið benti einnig á
myndir í blaði og sagðist kannast
við vændiskonuna.
Myndir af líkhlutum
Lögreglunni barst jafnframt að-
stoð víðar að í rannsóknum sínum
á hvarfi vændiskonunnar og lík-
fundinum. Eigandi ljósmynda-
vöruverslunar einnar í Stokkhólmi
gaf sig fram við lögregluna fyrir
nokkrum árum og greindi lögregl-
unni frá atburði er átti sér stað í
verslun hans á sumarmánuðunum
árið 1984. Bar verslunareigandinn
að maður nokkur hefði komið inn
í verslunina og beðið um framköll-
un á filmu. Maðurinn kynnti sig
sem lækni og sagðist vera aö vinna
að mjög leynilegu rannsóknar-
verkefni. Bað hann um skjóta
afgreiðslu viö framköllun film-
unnar og krafðist þess jafnframt
að fyllstu leyndar væri gætt.
„Þetta voru viðbjóðslegustu
myndir sem ég hef séð á 35 ára
starfsferli minum,“ sagði verslun-
areigandinn fyrir rétti. Voru
myndimar af likhlutum, sem raðað
var upp á stálborði, sem gæti verið
sams konar og þau sem notuð eru
á krufningsstofum. Eiginkona
verslunareigandans telur sig jafn-
framt hafa séð mann með blóðuga
hönd á einni myndanna, en hún
var einnig að vinna í fyrirtæki
þeirra hjónanna er maðurinn kom
þangað með filmuna.
Hjónin hafa við lögregluyfir-
heyrslu bent á heilsugæslulækn-
inn, sem nú er ákærður fyrir
morðið á vændiskonunni og að
hafa hlutað lík hennar í sundur,
sem þann mann er hafi komiö með.
filmuna í framköllun. Hann vill
hins vegar ekki kannast við að
hafa komið í búðina og neitar að
hafa ljósmyndir af þessu tagi undir
höndum. Framburður hjónanna,
sem telja sig hafa framkallað fil-
muna fyrir lækninn, hefur varla
afgerandi áhrif á niðurstöðu máls-
ins, meðan myndir þær sem um
ræðir finnast ekki. Telja verður
fremur líklegt að hafi sakbomingar
haft þessi gögn undir höndum hafi
þeir þegar eyðilagt bæði myndim-
ar og filmuna.
Neita sakargiftum
Læknamir tveir neita, eins og
áður segir, öllum sakargiftum í
málinu. Þeir neita alfarið að hafa
átt nokkur samskipti við Catrine
da Costa, segjast hvorki hafa átt
kunningsskap við hana né hafa
notfært sér þjónustu hennar. Neita
þeir raunar báðir jafnframt að hafa
nokkm sinni hitt hana. Vitnis-
burður lögreglukonu einnar, sem
er kunnug krufningarlækninum,
mæhr hins vegar gegn þeim full-
yrðingum. Segist lögreglukonan
hafa séð krufningarlækninn í fylgd
með fómarlambinu voriö 1984, um
svipað leyti og stúikan hvarf.
Læknamir eiga báðir í erfiðleikum
með að finna sér staðfesta fjarvist-
arsönnun þá helgi sem hér um.
ræðir og þykir það neikvætt fyrir
vörn þeirra, þótt algengt sé aö fólk
muni illa athafnir sinar ákveðna
daga efitir að nokkur ár em umlið-
in.
Erfitt höfuðlaust
Sú staöreynd að höfuð fórnar-
lambsins hefur aldrei fundist gerir
málið ipjög erfitt í umfjöllun fyrir
rétti, þar sem ekki er hægt aö sýna
fram á með hvaða hætti vændis-
konan lét lífið. Það ér ekki refsivert
í sjálfu sér að hluta 1 sundur lik og
því nægir framburður stúlku-
bamsins ekki einn til þess að
sakbomingamir verði dæmdir til
refsingar. Veijendur læknanna
tveggja telja að ekki sé hægt að
sanna það að Catrine da Costa hafi
verið myrt. Hvað þá að hinir
ákærðu hafi ráðið henni bana. Því
hljóti málaferlin á hendur læknun-
um að falla um sjálf sig. Dómarar
í máli læknanna standa nú frammi
fyrir því að veröa að taka erfiðar
ákvarðanir. Þeir verða að byggja á
líkum ef þeir komast að þeirri nið-
urstöðu að læknamir séu sekir.
Þær líkur em ákaflega veikburða,
nema þeir ákveði að taka framburð
sex ára stúlkubams, um atburði
sem áttu sér stað þegar hún var
tveggja ára gömul, gildan.
Mynd úr jólasveinabókinni sem verjendur læknanna telja að barnið hafi hugmyndir sínar úr. Svo sem sjá má
er að finna í bókinni myndir af þeim verkfærum sem barnið blandar í framburð sinn. Fullyrðing verjenda um
að frásögn stúlkunnar sé sprottin úr bók þessari þykir hins vegar byggð á veikum rökum og sálfræðingar
telja óliklegt annað en barnið hafi i raun orðið vitni að líkskurði. Byggja þeir þá skoðun sína meðal annars
á viðtölum við barnið sjálft.