Dagblaðið Vísir - DV - 12.10.1996, Side 12

2 menning
LAUGARDAGUR 12. OKTÓBER 1996 DV
Hallgrímur Sveinsson, staðarhaldari á Hrafnseyri:
Gefur út bækur um
„glampandi Jón"
Líklega er það forvitni sem fær
flesta ferðalanga til að koma við á
Hrafnseyri við Arnarfjörð, þessu
höfuðbóli og sögustað sem allir ís-
lendingar tengja við sjálfstæðisbar-
áttu þjóðarinnar. Á Hrafnseyri er
Hallgrímur Sveinsson staðarhaldari
upptekinn við að sýna ferðafólki bæ
Jóns Sigurðssonar sem verið er að
endurbyggja. Auðheyrt er að þar er
maður sem þekkir sögu Hrafhseyr-
ar og sjálfstæðisbaráttu þjóðarinn-
ar. Hallgrímur hefur verið skóla-
stjóri og bóndi í mörg ár en síðustu
ár hefur hann fengist við skriftir og
bókaútgáfu.
„Ég hætti sem skólastjóri á Þing-
eyri fyrir þremur árum og sneri
mér í staðinn að bókaútgáfu. Útgáf-
una kalla ég Vestfirska forlagið og
er markmið hennar einkum að
kynna sögu Jóns Sigurðssonar for-
seta auk þess aö kynna þjóðlegan
fróðleik og mannlíf hér fyrir vest-
£m,“ sagði Hallgrímur.
„Fyrsta bókin kom út árið 1994 og
hét hún Jón Sigurðsson forseti -
ævisaga í hnotskum. Þann 17. júní
kom svo þessi bók út á ensku og
dönsku og með fjölbreyttara mynda-
vali en í bókunum eru alls hundrað
ljósmyndir, þar á meðal flestar ljós-
myndir sem til em af Jóni Sigurðs-
syni. Er þetta í fyrsta skipti sem
ævisaga Jóns er gefin út í bók á er-
lendum málum fyrir utan danska
þýðingu á verki Páls Eggerts Óla-
sonar sem prentuð var í Kaup-
mannahöfn í seinna stríðinu en hún
mun nú vera í fárra höndum. Frú
Vigdís Finnbogadóttir, forseti ís-
lands, skrifaði formála að báðum
bókunum. Ef vel gengur er ætlunin
að gefa bókina út á þýsku, frönsku
og hinum Norðurlandamálunum,"
sagði Hallgrímur.
Ekki sjálfgefið
„Tilgangur minn með þessu er að
rifja upp ævintýrið um Jón Sigurðs-
son og koma því á framfæri. Eink-
um þó að vekja athygli á þeirri bar-
dagaaðferð sem hann notaði, að
beita pennanum og sögulegum rök-
um i stað byssunnar og sverðsins,
en það eru því miður enn í dag al-
gengustu vopnin í sjálfstæðisbar-
áttu þjóða. Einnig og ekki síður að
benda á hlut Dana. Þeir hlustuðu á
„glampandi Jón“, eins og Benedikt
Gröndal kallaði hann í kvæði, og
báru fyrir honum mikla virðingu.
Það var alls ekki sjálfgefið að Danir
tækju mark á Jóni sem kominn var
alla leið ofan af Vestfjörðum á ís-
landi. En persónuleiki hans og yfir-
burðaþekking varð þess valdandi að
þeir gátu ekki annað. Á hitt ber
einnig að líta að Jón Sigurðsson var
ekki gallalaus fremur en aðrir dauð-
legir menn en okkur íslendingum
hættir til að setja hann upp á stall
sem goðinborna veru og gleymum
að fjalla um hann með kostum hans
og göllum,“ sagði Hallgrimur enn
fremur.
Hann segir að bækurnar séu
hannaðar með tilliti til gjafa og
henti sem slíkar jafnt þjóðhöfðingj-
um sem alþýðufólki.
Safnar þjóðlegum
fróðleik
í sumar kom út bókin Mannlíf og
saga í Þingeyrarhreppi á vegum
Vestfirska forlagsins. Efni bókar-
innar hefur Hallgrímur safnað og
skrifar að stórum hluta sjálfur.
Þama er á ferðinni 1. hefti í vænt-
anlegri ritröð um þjóðlegan fróðleik
gamlan og nýjan úr Þingeyrar-
hreppi. Ekki er annað vitað en Vest-
firska forlagið sé eina starfandi
bókaforlagið í ísafjarðarbæ, frá
Langanesi í Arnarfirði að Geirólfs-
gnúpi á Ströndum. Á þessu svæði
Hallgrímur Sveinsson með nokkrar af þeim bókum sem hann hefur gefið út
undanfarið. DV-myndir Örn Þórarinsson
eru einnig tvö önnur sveitarfélög,
Bolungarvík og Súðavík.
Hallgrímur og eiginkona hans,
Guðrún Steinþórsdóttir, hafa ann-
ast vörslu og umhirðu Hrafnseyrar
síðan árið 1964 samkvæmt sérstök-
um samningi við Hrafnseyrarnefnd.
Á Hrafnseyri hafa þau alla tíð haft
sauðfjárbúskap en dvalið á Þingeyri
á vetuma og þá ráðið sér vetrarfólk
til að sjá um búskapinn.
Mikil aðsókn var að safni Jóns
Sigurðssonar á staðnum í sumar og
var hún meiri en í fyrra að sögn
Hallgríms. Um safnvörslu annaðist
Guðrún Þorgeirsdóttir sem undan-
farin sumur. Þá hafa margir lagt
leið sína á staðinn gagngert til að
sjá fæðingarbæ Jóns Sigurðssonar
sem Hrafnseyrarnefnd er að láta
endurbyggja. -ÖÞ
erlend bóksjá
Metsölukiljur
Bretland
Skáldsögur:
1. laln Banks:
Whlt.
2. Catherlne Cookson:
The Obsesslon.
3 Bernard Cornwell:
The Winter Klng.
4. Nicholas Evans:
The Horse Whlsperer.
5. Stephen King:
Coffey on the Mile.
6. Nick Hornby:
Hlgh Fldelity.
7. Len Delghton:
Hope
8. Patricla D. Cornwell:
From Potter's Fleld.
9. Jostein Gaardei:
Sophie's World.
10. Ken Follett:
A Place Called Freedom.
Rit almenns eðlis:
1. Bill Bryson:
Notes from a Small Island.
2. Lorenzo Carcaterra:
Sleepers.
3. Bill Watterson:
There's Treasure Everywhere.
4 Danlel Goleman:
Emotional Intelligence.
5. M. Cotterell & A. Gllbert:
The Mayan Prophecles.
6. John Gray:
Men Are from Mars, Women Are
from Venus.
7. Paul Bruce:
The Nemesis Rle.
8. Margaret Forster:
Hldden Llves: A Famlly Memolr.
9. Susan Jeffers:
Feel the Fear and Do It Anyway.
10. Chrls Ryan:
The One That Got Away.
| Innbundnar skáldsögur:
1. Dick Francls:
To the Hilt.
2. Meave Binchy:
Evenlng Class.
3. Frederlck Forsyth:
lcon.
4. Ben Elton:
Popcorn.
5. Stephen King:
Desperation.
Innbundin rit almenns eðlis:
1. Dave Sobel:
Longitude.
2. R. Andrews & P. Schellenberger:
The Tomb of God.
3. Humphrey Carpenter:
Robert Runcie: The Reiuctant
Archblskop.
4. Francis Gay:
The Frlendshlp Book 1997.
5. Roy Strong:
The Story of Brltain.
(Byggt á Tho Sunday Times)
Sex höfundar í leit
Metsölukiljur
Bandaríkin
að Booker-verðlaunum
í fyrra kom sænska akademían
fáum á óvart með vali sínu á nóbels-
verðlaunahafa í bókmenntum. Sér-
fræðingar höfðu um nokkurra ára
skeið talið líklegt að þessi eftirsótt-
ustu verðlaun bókmenntanna
myndu fljótlega falla írska ljóð-
skáldinu Seamus Heaney í skaut.
Með það í huga var nánast sjálfgef-
ið að akademían notaði tækifærið í
ár til að slá spámennina út af lag-
inu, og það tókst henni bærilega
með því að heiðra aldraða pólska
skáldkonu, Wislawa Szymborska,
sem nóbelsskáld ársins 1996. Kunn-
ugir telja að hún sé vel að verðlaun-
unum komin.
En fleiri bókmenntaverðlaun
hafa verið í sviðsljósinu síðustu
dagana, að minnsta kosti í Bret-
landi, en þar er október mánuður
eftirsóttustu bókmenntaverðlauna í
Bretlandi, Bookersins, sem gefa í
aðra hönd á þriðju milljón króna og
gjarnan að auki mikla sölu verð-
launabókarinnar.
Sex sögur
Á dögunum tilkynnti dómnefnd
hvaða sex skáldsögur kæmu til álita
sem handhafi Bookerverðlaunanna
að þessu sinni - en endanleg niður-
staða verður tilkynnt við hátíðlega
athöfn rétt fyrir mánaðamótin. Þær
hafa verið valdar úr miklum fjölda
skáldsagna sem samdar hafa verið á
ensku, sumar af þekktum rithöfund-
um.
Þessir sex keppinautar um verð-
launin eftirsóttu eru sem hér segir:
Every Man for Himself eftir Beryl
Bainbrigde. Last Orders eftir Gra-
ham Swift. Alias Grace eftir Marg-
aret Atwood. Reading in the Dark
eftir Seamus Deane. The Orcbard
Pólska skáldkonan Wislawa Szym-
borska, nóbelskáld ársins 1996.
Umsjón
Elías Snæland Jónsson
on Fire eftir Shena Mackay. A Fine
Balance eftir Rohinton Mistry.
Svo sem venja er i Bretlandi hafa
veðbankar þegar dregið sínar álykt-
anir og telja tvær þessara bóka lang-
líklegastar til að sigra - þ.e. skáld-
sögurnar eftir Bainbrigde og Swift.
Skal því fjallað lítið eitt nánar um
þau hér á eftir.
Höfundur Waterland
Graham Swift sem er faeddnr i
London árið 1949, vakti nokkra at-
hygli með fyrstu skáldsögum sínum
(The Sweet Shop Owner, 1980, og
Shuttlecock, 1981), en sló eftirminni-
lega í gegn árið 1983 með Waterland
sem er af mörgum talin sígild skáld-
saga, og það víðar en í Bretlandi. En
um leið varð hún sú mælistika sem
gagnrýnendur miðuðu seinni skáld-
sögur hans við og fundu léttvægar
(Out of This World, 1988, og Ever af-
ter, 1992).
Með Last Orders virðist Swift
loksins hafa rifið sig lausan frá
þessum samanburði, enda fer hann
þar út á nýjar brautir í stíl og efnis-
tökum. Sagan segir í löngum ein-
ræðum frá íjórum félögum í
London. Þeir hittast á kránni sinni
til að búa sig undir ferð til Margate,
þar sem þeir hyggjast dreifa ösku
nýlátins félaga síns í sjóinn.
Um borðiTitanic
Beryl Bainbrigde er af annarri
kynslóð en Swift: 61 árs að aldri,
fædd í Liverpool árið 1934. Hún hef-
ur lifað viðburðaríka ævi, átt í
stormasömum samböndum við karl-
menn, sem oftar en ekki hafa farið
illa með hana, og eignast þrjú börn.
Bainbridge fór að senda frá sér
skáldsögur um miðjan sjöunda ára-
tuginn, um það leyti sem hún settist
að í London, og hefur reyndar
tvisvar áður verið tilnefnd til
Booker-verðlauna með sama hætti
og nú - en það var síðast fyrir meira
en tveimur áratugmn.
Every Man for Himself, skáldsag-
an sem sumir telja að nú muni færa
henni Bookerinn, var fimm ár í
vinnslu. Þar segir frá hinni örlaga-
ríku jómfrúferð farþegaskipsins
Titanic
Skáldsögur:
1. Stephen Klng:
The Green Mile: Coffey on the
Mlle.
2. V.C. Andrew:
Melody.
3. Sldney Sheldon:
Mornlng, Noon & Night.
4. Stephen King:
The Green Mlle: Night Journey.
5. Mlchael Crictonl:
The Lost World.
6. Sue Grafton:
„L“ is for Lawless.
7. Davld Guterson:
Snow Falllng on Cedars.
8. Olivia Goldsmith:
The First Wives Club.
9. Tami Hoag:
Cry Wolf.
10. Catherlne Coulter:
The Helr.
11. Nancy Taylor Rosenberg:
Trial by Flre.
12. Stephen Klng:
The Green Mlle: Two Dead Girls.
13. Stephen King:
The Green Mlle: The Bad Death of
Eduard Delacrolz.
14. Stephen Klng:
The Green Mile: Coffey’s Hands.
15. Stephen Klng:
The Green Mile: The Mouse on the
Mile.
Rit almenns eðlis:
1. Mary Pipher:
Revlvlng Ophelia.
2. Mary Karr:
The Llar's Club.
3. Thomas Cahill:
How the Irlsh Saved Civlllzation.
4. J. Douglas & M. Olshaker:
Mindhunter.
5. Jonathan Harr:
A Civil Action.
6. Gall Sheehy:
New Passages.
7. Ellen DeGeneres:
My Polnt... And I Do Have One.
8. Erma Bombeck:
All I Know about Anlmal Behavior I
Learned In Loehmann’s Dressing
Room.
9. Andrew Weil:
Spontaneous Healing.
10. James Carville:
We're Rlght, They’re Wrong.
11. Colin L. Powell:
My American Journey.
12. M. Scott Peck:
The Road Less Traveled.
13. Thomas Moore:
Care of the Soul.
14. Lorenzo Carcaterra:
Sleepers.
15. Isabel Allende:
Paula.
(Byggt á New York Times Book Revlew)