Dagblaðið Vísir - DV - 18.12.1999, Blaðsíða 40

40
LAUGARDAGUR 18. DESEMBER 1999 JLj"V
fréttir
EyjaQallajökull rumskar, landris og jarðhræringar:
Nágrannar vakti fjallið vel
„Um gos sunnan í jöklinum þorir maður ekki að hugsa til enda,“ segir Þórður Tómasson í Skógum
Eyjafjallajökull er 1666 metra há eldkeila sem virðist vera að rumska af tæp-
lega 200 ára svefni.
DV, Suðurlandi:
í haust hefur verið ðvenjumikil
virkni í jarðskorpunni undir Mýrdals-
og Eyjafjallajökli. Óvænt hlaup kom í
Jökidsá á Sólheimasandi síðastliðið
sumar og fjölmargir sigkatlar hafa
myndast í kjölfar hlaupsins um allan
jökulinn.
„Atburðarásin í Eyjafjallajökli er
búin að vera í gangi frá 1992. M fóru
að mælast jarðhræringar í jöklinum,
sem var nýlunda, því fram undir það
hafði nánast engra hreyfmga orðið
vart í jöklinum frá upphafi mælinga,"
sagði Páil Einarsson jarðeðlisfræðing-
ur í samtali við DV.
„Frá 1992 hafa orðið nokkrir toppar
á virkninni. 1994 bendir ailt til þess að
kvika hafi troðið sér inn á miklu dýpi.
1996 og 97 urðu minni háttar
hviður af skjálftum. „Á þessu
ári hefur skjálftavirkni farið
vaxandi, hún byrjaði á undan
umbrotunum í Mýrdalsjökli
og hefur siðan verið viðvar-
andi,“ sagði Páll Einarsson.
í suðurhlíðum Eyjafjaila-
jökuis hafa mælingar greint
breytingar á jarðskorpunni.
Nákvæmar landmælingar á
mælipunktum í kringum
Eyjaijailajökul og Kötlu sýna
þessar hreyfmgar á jarðskorpunni i
suðurhlíð Eyjafjailajökuls sem er að
bólgna út. Landris er staðfest í suður-
hlíðum Eyjafjailajökuls, sem bendir til
þess að þar sé kvikusöfnun á tiltölu-
lega litlu dýpi í jarðskorpunni. „Þetta
eru ekki mjög hraðar hreyfmgar en
mjög áberandi samt, þeim
fylgja líka jarðhræringar sem
eru búnar að vera viðvarandi
í suðurhlíðunum síðan í júlí,“
sagði Páll Einarsson jarðeðlis-
fræðingur.
Viðbúnaðaráætlun í
smíðum
I nágrenni Eyjafjallajökuls
er nú verið að fara yfir al-
mannavamaáætlanir.
í síðustu viku var haldinn
fúndur með jarðvísindamönnum þar
sem farið var yfir stöðuna í og við
jökulinn. Á fundinum kom fram að
hættumat fyrir svæðið þyrfti að gera
og koma yrði upp sérstakri viðbragðs-
áætlun fyrir nærsveitir jökulsins
vegna hættu á umbrotum í honum.
Borgarafundur var haldinn á Heima-
landi undir Vestur-Eyjafjöllum í þess-
ari viku og var fjölmennur. Þar var
farið yfir stöðuna með íbúum, jarðvís-
indamönnum og fúlltrúum þeirra
stofnana sem að málinu koma. Gos er
mögulegt, að mati vísindamanna, en
þeir telja ólíklegt að það sé yfirvofandi.
Þeir hvetja til mikiiiar árvekni og
vöktunar á jöklinum.
Heimildir um gos 1612 á reiki,
gos í jöklinum 1821
Oft er getið um að á sögulegum tíma
hafi gosið tvisvar í Eyjafiailajökli.
Traustar heimildir eru til um gos í
jöklinum árin 1821-1823. Heimildir um
gos í honum árið 1612 eru á reiki.
„Það er sagt að Eyjafiallajökull hafi
gosið 1612 en það getur alveg eins hafa
verið Mýrdalsjökuli. Það eru mjög
ótryggar heimildir fyrir því gosi. Það
er bara þetta ártal og sagt að Eyjafialla-
jökull hafi gosið og ekkert frekar,“
sagði Þórður Tómasson i Skógum. Að
hans sögn eru engar heimildir til um
afleiðingar þess goss. Það sé sagt frá í
annál að Eyjafiallajökull hafi gosið. En
menn annars staðar á landinu hafi oft
viljað rugla saman Eyjafialla- og Mýr-
dalsjökli.
Árið 1821 gýs í jöklinum og það held-
ur út næsta ár. Þá er gosið í öskjunni
norðvestan i jöklinum. Hlaupið fór
niður úr Gígjökli og fram dalinn á
milli Markarfljóts og Eyjafialla. Jakar
sem það bar fram bárust alla leið út að
Eyvindarmúla í Fljótshllð og voru að
bráðna sumarið eftir. Hlaupið drap
eitthvað af fé en olli ekki miklu tjóni,“
sagði Þórður. Hann segir að til séu
heimildir um að samfara gosinu hafi
vaxið mikið í Holtsá undir Eyjafiöll-
um. Gosið stóð á armað ár en því fylgdi
ekki mikið öskufall.
Gos sunnan í jöklinum
ógnvænlegt
„Það varð dálítið öskufall sunnan
undir Eyjafiöflum sem varð til þess að
bændur sem bjuggu á Skálabæjum
fóru með kýmar út í Sandhólma undir
Vesturfiöllunum," sagði Þórður. Frá
gosimi 1822 hefúr ekki orðið vart um-
brota í Eyjafiallajökli fyrr en á síðustu
árum nema með einni undantekningu.
Rétt eftir 1930 varð feiknamikill vöxtur
í frá undir Eyjafiöllum. Hún eyðilagði
mikið land fyrir neðan Irárfoss, það er
ekki ólíklegt að á þeim tíma hafi kom-
ið einhver hiti upp á yfirborðið í jökul-
jaðrinum og valdið þeim vatnavöxtum.
Þórður segir að fólk undir Eyjafiöll-
um taki á sér heilu þrátt fyrir ótryggt
ástand í Eyjafiallajökli. „Eigi að síður
er það mjög alvarleg staða ef gos kem-
ur upp sunnan í jöklinum. Þá hugsun
þorir maður ekki að hugsa til enda,“
sagði Þórður Tómasson í Skógum.-NH
Páll Einarsson - kvikusöfnun á litlu dýpi.
Þórður Tómas-
son - síöustu
umbrot 1822.
r i
Mi/.l «4 # j i J
603 Akurey L r i 4
Sunnuhlíð sími:462 4111
108 Reykjavík
Faxafeni 8 sími: 533 1555
Opið:
fimmtudag
Föstudag
laugardag
sunnudag
mánudag
16. des.
17. des.
18. des.
19. des.
20. des.
10-20
10-22
10-22
13-22
10-22