Dagblaðið Vísir - DV - 06.01.2001, Blaðsíða 16

LAUGARDAGUR 6. JANÚAR 2001
I>V
Helgarblað
Síðasta kvöldmáltíöin dv mynd þok
„ Werner Schwab liföi mjög hratt, geröi líf sitt aö verkefni: Werner Schwab verkefninu. Hann afkastaöi mjög miklu á stuttum tíma. Honum lá svo mikiö á. Svaf lítiö, tvo til þrjá tíma á sóiar-
hring og brenndi líf sitt upp í báöa enda. Fuöraöi upp á nýársnótt 1994 aöeins 35 ára,“ segir Viöar Eggertsson leikstjóri sem situr fyrir miöju við borðiö meö „lærisveinunum“, Elfari Bjarna-
syni Ijósahönnuöi (t.v.), Ólafi Erni Thoroddsen hljóöstjórnanda, Snorra Frey Hilmarssyni og Christopher Astridge leikmunaveröi.
Innrás undirmáls-
kvenna á leiksviðið
Viðar Eggertsson leikstýrir
Öndvegiskonum Werners Schwab
hjá Leikfélagi Reykjavíkur
Næsta föstudag frumsýnir
Leikfélag Reykjavíkur verk
Werners Schwab, Öndveg-
iskonur, á litla sviði Borgarleik-
hússins. Leikstjóri er Viðar Egg-
ertsson en með hlutverk öndveg-
iskvennanna þriggja fara þrjár af
bestu leikkonum landsins: Hanna
María Karlsdóttir, Margrét Helga
Jóhannsdóttir og Sigrún Edda
Björnsdóttir. Á fimmtudaginn
verður einnig hátíðarsýning í til-
efni af 104 ára afmæli Leikfélags
Reykjavíkur.
Viðar Eggertsson er búinn að
vera á leiksviðinu í 25 ár en er nú
í fyrsta sinn að leikstýra hjá LR.
Hann er þó ekki ókunnur félaginu
því hann var senumaður niðri í
Iðnó þegar hann var sautján ára,
lék nokkuð með leikfélaginu auk
þess sem hann var til skamms
tíma leikhússtjóri í Borgarleikhús-
inu.
Mannsorpið
„Öndvegiskonur lýsa heimi sem
er vanalega ekki sýndur í leik-
húsi,“ segir Viðar Eggertsson.
„Verkið gerist á sorphaugum lífs-
ins og lýsir því allra lægsta í
mannlegu samfélagi. „En Guð á
margan gimstein þann sem glóir í
mannsorpinu". Heimurinn sem
Wemer skapar er raunsannur og
það eru konurnar í verkinu
einnig. Hann byggir persónurnar
á raunverulegum manneskjum.
Fyrirmynd Ernu í verkinu er móð-
ir Werners þannig að hann þekkir
þessar konur vel.
Konumar minna mig á alþýðu-
konumar í Tangasögum Guðbergs
Bergssonar og Djöflaeyju Einars
Kárasonar. Þær eru af sama meiði.
í Austurríki eru þær úti um allt og
málfar þeirra er mjög sérstakt."
Viðar segir að Þorgeiri Þorgeir-
syni, sem þýddi verkið, hafi tekist
einkar vel upp.
„Þorgeir fann raunverulegt
tungumál fyrir verkið; tungumálið
sem talað var í Camp Knox, tungu-
tak eftirstríðsáranna á íslandi.
Þorgeir er mjög næmur á þetta
tungutak og nær í skottið á þess-
um konum og kippir þeim inn í ís-
lenskan raunveruleika."
Schwab nemur land
Nokkuð er liðið frá því Viðar
kynntist verkum Wemers
Schwab.
„Werner Schwab varð á einni
nóttu heimsfrægur, árið 1991 þeg-
ar leikritið Þjóðarmorð eða mitt
tilgangslausa móðurlíf var sýnt í
Kammerspiele leikhúsinu í
Múnchen. Öndvegiskonur eru
annað þeirra verka sem mest hafa
verið leikin. Þau eru öðrum þræði
mjög fyndin. Ég lít á öndvegis-
konur sem hrollkaldan gaman-
leik, gamansamt verk um hrylli-
legt líf.
í verkum Werners var nýr og
djarfur tónn, hárbeittur og öðru-
vísi en fólk átti að venjast. Húmor
hans er rakblaðsbeittur."
Þegar Viðar gegndi stöðu leik-
hússtjóra i Borgarleikhúsinu
hafði hann áhuga á að setja Önd-
vegiskonur upp en ætlaði ekki að
leikstýra því sjálfur.
„Þó náði ég að afreka það að fá
Þorgeir til að þýða verkið. Og það
er ég ánægður með, því þýðing
hans á orðfæri Öndvegiskvenna
er hreint metfé.
Fimm árum síðar bað Guðjón
Pedersen leikhússtjóri mig um að
setja verkið á svið. Það er gaman
að Werner Schwab hefur loks
numið land.“
Líffti hratt og stutt
Werner Schwab fæddist í Graz
4. febrúar 1958 og var því aðeins
29 ára gamall þegar hann skrifaði
Öndvegiskonur. Áfengis- og eitur-
lyfjaneysla léku stór hlutverk í
lífi hans.
„Werner Schwab lifði mjög
hratt, gerði líf sitt að verkefni:
Werner Schwab verkefninu.
Hann afkastaði mjög miklu á
stuttum tíma. Honum lá svo mik-
ið á. Svaf lítið, tvo til þrjá tíma á
sólarhring og brenndi líf sitt upp
í báða enda. Fuðraði upp á
nýársnótt 1994 aðeins 35 ára.
Mér finnst ég skilja Werner
Schwab mjög vel. Hann gæti hafa
verið bróöir minn því ég er
sprottinn upp af svipuðum
ruslahaug - bara á 65. gráðu
norðlægrar breiddar."
Afhjúpandi miskunnarleysi
Öndvegiskonur heitir á frum-
málinu Die Prásidentinnen og vís-
ar titillinn til forsetafrúa sem er
tær andstæöa við það sem konur
verksins eru í raun. Erna, Gréta
og Mæja hafa allar starfað við að
þrífa skít annarra og sú yngsta,
Mæja, leggur metnað sinn í að
losa stíflur úr klósettum ríka
fólksins.
„Líkt og Guðbergur Bergsson
skrifar Werner af miskunnarleysi
um fólkið sem hann þekkir svo
vel, einmitt vegna náinna kynna
sinna. Hann upphefur það um leið
og hann afhjúpar það; veikleika
þess, tilgerð, hégóma og drauma.
Ef manni þykir nógu vænt um
fólk þá getur maður sagt því sann-
leikann. Werner kemur þessu öllu
til skila en ýkir þaö á súrrealísk-
an hátt. Konur verksins verða
fyndnar og hlægilegar. Þær tala í
frösum um lífið. Frösum sem þær
læra úr pólitískri orðræðu og
blöðum. Þær gera allt til að reyna
að upphefja sig.“
Mæja af Örk
Viðar segir að verkið sé öðrum
þræði trúarlegt. í öðrum þætti
verksins eru hugarórar kvenn-
anna þriggja aðalatriðið. Hvernig
smáborgaraskapur Ernu og Grétu
stækkar þær með því að finna
einhvern smærri.
„Erna upphefur sig á siðprúð-
an hátt en Gréta á lostafullan.
Þær dreymir um hjónabönd, um
að komast burt. Dóttir Grétu
flúði misnotkun föður síns og
Erna er viss um að sonur hennar
vill ekki fjölga sér af einskærri
óvild við hana. Þegar þær hafa
hafið sig yfir Mæju ráðast þær á
hana.
Mæja heldur áfram að hreinsa
skitinn og verður næstum eins
og Jóhanna af Örk í hlutverki
„En langflestir dýrðling-
anna eru einmitt mann-
eskjur sem í œsku sinni
huldu ásjónu sína fyrir
heiminum.“
Mceja í Öndvegiskonum
Wemers Schwab.
sínu. Við árás Ernu og Grétu um-
snýst Mæja og ræðst að fals-
myndum þeirra og rífur þær al-
gjörlega niður; sviptir þær blekk-
ingunni og slengir veruleikanum
framan í þær. Hún fær enda mak-
leg málagjöld."
Öndvegislelkkonur
„Leikritið gæti eins heitið
Öndvegisleikkonur," segir Viðar.
„Hlutverkaskipanin er frábær.
Það er ólýsanlegt að eiga kost á
að skipa svona leikkonum sam-
an. Hluti ástæðunnar fyrir því
að ég tók verkefnið að mér var
sá að ég vissi að innan LR væru
leikkonur sem réðu við þetta
verkefni. Mig hefur alltaf langað
til að vinna með þessu leikkon-
um. Ég vann með Hönnu Maríu í
Tobacco Road á Akureyri síðasta
vetur en með hinum hef ég
aldrei unnið þótt ég hafi kynnst
þeim.“
Þær ryðjast inn
„Þetta verk gæti allt eins gerst
á íslandi. Ég þekki þessar konur.
Ég hef tekið þátt í uppfærslu
Tangasagna Guðbergs og Djöfla-
eyju Einars og finnst ég þekkja
fólk af sama meiði.
Mér finnst að allt í einu hafi
stigið á svið konur sem við tök-
um ekki eftir. Þær eru á sviðinu
af því þær eiga erindi við okkur
og hafa stigið upp úr samfélaginu
þar sem við viljum ekki kannast
við þær. Öndvegiskonurnar ryðj-
ast inn á borgaraleg leiksvið.
Þær vilja vera þar líka.
Það er ákveðin pólitisk ákvörð-
un sem liggur að baki því að
hleypa þeim inn. Þær gera innrás
á nýrri öld. Þeirra tími er kom-
inn.“ -sm