Dagblaðið Vísir - DV - 14.09.2002, Blaðsíða 16

Dagblaðið Vísir - DV - 14.09.2002, Blaðsíða 16
16 LAUGARDAGUR 14. SEPTEMBER 2002 Helgarblað DV William Inge liföi bæöi velgengni og mótlæti en alltaf var jafn erfitt fyrir hann aöjifa. Hann var á tímabili eitt vinsælasta leikritaskáld Bandaríkjanna en skyndilega fór að halla undan fæti. í uppgjöf fyrirfór hann sér. Sviptingar á ævi leikritaskálds William Inge fæddist í bænum Independence i Kansas árið 1913, yngstur fimm systkina. Faðirinn var sölumaður sem dvaldist oft fjarri fjölskyldunni og lagðist í framhjáhald. Móðirin, sem hafði lítinn áhuga á kynlífi, sagði Inge þegar hann var fullorðinn, að á brúðkaupsnóttunni hefði hún orðið svo hrædd og full viðbjóðs að hún hefði næsta dag flúið til foreldra sinna og beðið um að fá að koma heim. Gagnrýnandi verður leikritaskáld Inge varð kennari en líkaði starfið mjög illa. Hann varð einbeitingarlaus og þung- lyndur og þjáðist af svefnleysi. Læknir ráð- lagði honum að fá sér kokkteil fyrir kvöld- mat og bjór áður en hann færi að sofa. Þetta var ráðlegging sem Inge varð ljúft að fylgja og reyndar ríflega það því hann fór að drekka ótæpilega. Hann fór einnig í sál- fræðimeðferð. Hann var hommi og þjáðist vegna þess. Hann gerðist leiklistargagnrýnandi og þurfti vitaskuld að horfa á lélegu sýningarn- ar jafnt sem þær góðu. Það fór að hvarfla að honum að hann gæti gert betur en flest leik- ritaskáldin. Hann varð fyrir uppljómun þeg- ar hann tók viðtal við Tennesse Williams. Hann fór með Williams á sýningu á leikriti hins síðarnefnda, The Glass Menagerie. Hann sagði að sýningin hefði snortið sig mjög og þetta hefði verið besta leikrit sem hann hefði séð í mörg ár. Hann skrifaði fyrsta alvöru leikrit sitt á þremur mánuðum árið 1945, Farther Off From Heaven. Síðan kom leikritið Come Back Little Sheba. Þunglyndi í velgengni Þegar kom að frumsýningu á Come Back Little Sheba faldi Inge sig á hótelherbergi sínu. Aðstandendur sýningarinnar ótttuðust mjög að Inge færi á fyllirí vegna álags og kvíða. Öll föt voru tekin af honum og hann þurfti að hafast við á hótelherbergi sínu í baðslopp. Blátt bann var lagt við þvi að þjónar sendu drykki upp á hótelherbergið, hversu sárlega sem Inge kynni að biðja. Það tókst að koma Inge edrú á frumsýninguna og leikritið fékk frábæra dóma. Næsta leikrit hans, Picnic, sló í gegn á Broadway og fékk Pulitzer Prize-verðlaunin auk annarra verðlauna. Á þessum tíma gerði Inge sér grein fyrir að hann væri alkó- hólisti og fór á AA-fundi. Hann var ekki auðveldur maður og haldinn alls kyns fælni. Hann var lofthræddur og gat ekki hugsað sér að borða á veitingahúsum. Hann gat ekki skrifað ef einhver var í íbúð hans. Hann var fullur af komplexum gagnvart for- eldrum sínum. Á þremur árum reyndi hann þrisvar að heimsækja þau en sneri tvisvar við. Hann komst á leiðarenda í þriðja sinn en gat ekki hugsað sér að dvelja lengur hjá þeim en sólarhring. Þegar faðir hans lést mætti Inge ekki í jarðarförina. Come Back Little Sheba varð að kvik- mynd sem færði leikkonunni Shirley Booth óskarsverðlaunin og Picnic varð að kvik- mynd sem gerði Kim Novak að kvikmynda- stjörnu. Á meðan var Bus Stop eftir Inge sett á svið á Broadway. Gagnrýnendur og áhorfendur voru stórhrifnir. Leikritið var kvikmyndað með Marilyn Monroe í aðal- hlutverki. Inge endurskrifaði fyrsta leikrit sitt Farther Off From Heaven og kallaði það nú The Dark at the Top of the Stairs sem er talið besta leikrit hans. Það var kvikmynd- að árið 1960. Gagnrýnendur líktu verkum hans við verk Walt Whitmans, Sherwood Andersons og Theodore Dreisers. Hann varð moldríkur en sagði: „Ég held að margir rithöfundar verði þunglyndir af velgengni. Fólk með til- finningaleg vandamál á jafn erfitt með að takast á við góðar fréttir og slæmar.“ Hallar undan fæti Skyndilega fór að halla undan fæti. Inge fékk harða gagnrýni á leikrit sín í tímarits- grein sem gagnrýnandinn Rupert Brustein skrifaði. Þar sagði hann leikrit Inge vera meðalmennsku, þar gerðist ekkert og þar væru konur að kúga karlmenn sem eitt sinn hefðu kúgað þær. Inge brast í grát þegar hann las greinina, sem voru óþarflega við- kvæmnisleg viðbrögð. Næsta leikrit hans, Loss of Roses, kolféll. Hann skrifaði handrit- ið að kvikmyndinni Splendor in the Grass sem var eitt af uppáhaldshlutverkum Natal- íu Wood og var fyrsta kvikmyndahlutverk Warren Beatty. Inge kom fram í myndinni í hlutverki prests. Myndin vakti mikla at- hygli og Inge fékk óskarsverðlaun fyrir handrit sitt. Inge skrifaði tvö leikrit sem fengu mjög slæma dóma. Hann flutti frá New York til Kaliforníu og var niðurbrotinn maður. Hann fór að kenna á ný en hætti þegar þunglyndi hans ágerðist. Nú eyddi hann heilu dögunum aleinn í svefnherbergi sínu og drakk mikið. Drykkjan olli því að hann hljóp í spik. Hann gaf út tvær skáldsögur sem vöktu enga athygli. í júnímánuði 1973 fór Inge inn í bílskúr, settist upp í bíl sinn og setti vélina í gang. Systir hans fann hann þar látinn næsta morgun. Sama dag og hann dó fannst handrit að skáldsögu eftir hann í vinnuherbergi hans. Útgefandi í New York hafði hafnað handritinu. Hann hvílir í heimabæ sínum, Independence, og á leg- steininum stendur einfaldlega: „Leikrita- skáld“: Ameríski fjár- málamaðurinn The Financier eftir Theodore Dreiser The Financi- er er fyrsta bók- in í þríleik Dreisers um viðskiptajöfur- inn Frank Cowperwood. Þessa bók má þó lesa sér til ánægju sem sjálfstæða sögu. Cowperwood semur og svíkur og verður sjálfur að þola að vera svik- inn. Hann er i sífelldri leit að ríki- dæmi og völdum. Fín úttekt á bandarískum viðskiptaheimi, skrif- uð árið 1912, og fyrirmyndin var viðskiptajöfurinn Chcirles T. Yerkes. * f heðéar® Th» j grolssr «a«adtr Að kunna að eldast er há- mark viskunnar og ein- hver erfiðasti kafli þeirrar listar að kunna að lifa. Amiel Bókalistinn Allar bækur 1. 206 leiðir til að tendra karlmann PP-forlaq 2. Lífið í jafnvægi - kilja Oprah Winfrey 3. 177 leiðir til að koma konu í 7. himin PP-forlaq 4. Dönsk-íslensk íslensk-dönsk orða- bók Orðabókaútqáfan 5. Tindátinn staðfasti H.C. Andersen 6. Með lífið í lúkunum Bókaútgáfan Hólar 7. Geitunqurinn 1 Árni oq Halldór 8. Leitin að fjársjóðnum Susannah Leiqh oq Brenda Haw 9. Riki pabbi, fátæki pabbi Islenska bókaútqáfan 10. Opinberunarbókin Rupert Thomson Ljóð vikunnar Vísur Vatnsenda-Rósu Augun mín og augun þín, ó, þá fögru stelna. Mitt er þitt og þitt er mitt, þú veist hvað ég meina. Langt er síðan sá ég hann, sanniega fríður var hann; alit sem þrýða má einn mann mest af lýðum þar hann. Man ég okkar fyrri fund forn þó ástin réni; nú er elns og hundur hund hitti á tófugreni. Lesið fyrir svefninn Anna Kristine Magnúsdóttir hlustaöi á upplestur úr Góöa dátanum Svejk meöan hún fæddi dóttur sína. „Frá þvl ég man eftir mér fyrst hef ég lesið í bók fyrir svefninn. Það var aðferð sem afi minn kenndi mér; sagði að þá dreymdi mann vel. Þessi aðferð hefur alltaf virkað, nema þegar ég lendi á mjög illa skrifuðum bókum og sérstaklega bók sem er yfirfúll af lýsingarorðum. Það þykir mér vond bók og adrenalínflæðið af völdum slíks lesturs veldur and- vökum! Það er því erfitt að velja „bestu bækumar" en þær bækur sem ég gríp oftast til eru ljóðabækur Davíðs Stefánssonar, Tómasar Guðmundssonar, Steins Steinarrs og ljóðaþýðingar Magnúsar Ásgeirssonar. Þar sem faðir minn var Tékki varð Góði dátinn Svejk einn þeirra sem ég kynntist vel strax á æskuárunum og upp úr þeirri bók las pabbi fyrir mig þegar ég var að fæða dóttur mína. Það dreifði huganum vel að hlusta á frásögn góða dátans við slíkar aðstæður! Svejk er því aldrei langt frá náttborðinu mínu, fremur en einhvetjar af bókum Agöthu Christie, sem ég held mikið upp á. Sakamálasögur með skemmtilegu plotti eru fyrir minn smekk. Ein af betri bókum sem ég hef lesið er bókin „Milena", sem er skrifuö af Margarete Buber-Neu- mann. Bókin ijallar um sambandi Margarete og Milenu Jesenká í fangabúðunum í Ra- vensbrúck, en Milena var ástkona rithöfundarins Franz Kafka og ástarbréf hans til hennar voru hreinasta snilld. Milena var líka þekkt blaðakona í Prag. Hún starfaði á mjög pólitísku dagblaði enda komu skoðanir hennar og andúð á nasisma henni í fangabúðirnar árið 1939. Skoðanir þeirra Margarete og Milenu fóru vel saman og þær bimdust einstök- um vinaböndum. Þær hétu því að ef þær slyppu lífs úr fangabúðunum skyldu þær skrifa bók saman, en kæmist aðeins önnur þeirra af, skyldi hún skrifa bókina. Þremur vikum fyrir innrás bandamanna á Normandí, sem batt enda á stríðið, lést Milena. Bókin segir frá einstöku vináttusam- bandi, hugrekki og vonum. Sýnir vináttu tveggja kvenna í sinni fegurstu mynd. Þessa bók hef ég lesið að minnsta kosti sex sinnum og finn alltaf eitt- hvað nýtt í henni í hvert skipti. Listilega vel skrifúð bók. Ljóð, lærdómsríkar lífssögur og spennandi sakamálasögur eru semsagt þær bækur, sem ég les oftast - en svo á ég það líka til að setjast niður með Sálmabókina og velta fyrir mér þeim boðskap sem hver sálmrn- flytur og hvort við séum alla jafna að breyta rétt í lífinu." Skáldverk 1. Opinberunarbókin Rupert Thom- son 2. Grafarþögn - kilja Arnaldur Ind- riðason 3. Mýrin - kilja Arnaldur Indriðason 4. Islandsklukkan - kilja Halldór Laxness 5. Dauðarósir - kilja Arnaldur Ind- riðason 6. Korku saqa Vilborq Davíðsdóttir 7. Ást á rauðu Ijósi Jóhanna Krist- jónsdóttir 8. Alkemistinn - kilja Paolo Cuelo 9. Kaldaljós - kilja Vigdís Grímsdótt- ir 10. Eyðimerkurblómið Waris Dirie Barnabækur 1. Tindátinn staðfasti H.C. Andersen 2. Geitunqurinn 1 Árni oq Halldór 3. Leitin að fjársjóðnum Susannah Leiqh oq Brenda Haw____________ 4. Sex ævintyri Áslauq Jónsdóttir 5. Allir saman nú Anita Jeram 6. Arnaldur refur Georgie Adams oq Selina Younq 7. Lilo og Stitch verða vinir Litlu Disney bækurnar 8. Tígrisdýrið oq vindhviðan mikla Arnqunnur Yr Gylfadóttir_________ 9. Geitunqurinn 3 Árni oq Halldór 10. Litli prinsinn Antoine de Saint Exupéry
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.