Dagblaðið Vísir - DV - 14.09.2002, Blaðsíða 32

Dagblaðið Vísir - DV - 14.09.2002, Blaðsíða 32
32 H e lcg ct r h lct ö JO'V LAUGARDAGUR 14. SEPTEMBER 2002 Söguleg skáldsaga eftir Oliver North: Vekur ugg og kvíða í Washington I næstu uiku kemur út bók íBandaríkjunum sem líkleg er til að uekja upp mesta hnegkslismál sem upp kom íforsetatíð Ronald Reaqans, íran-contra-málið. Liðs- forinqinn Oliuer North lék þar aðalhlutuerkið og uakti uitnisburður hans íqfir- heqrslum þingnefnda heimsathqgli. Hann uar sakaður um að hafa selt írönum uopn í trássi uið uopnasölubann stjórnarinnar og ágóðinn uar notaður til að stqrkja hæqrisinnaða contraskæruliða íbaráttu uið löqlega kjörna uinstristjórn íNikaraqúa. Þau framlöq uoru einnig ólögleg samkuæmt bandarískum löqum. Þegar upp komst um öll þessi ólöglegu uiðskipti kepptust æðstu menn þjóðarinn- ar uið að suerja afsér alla uitneskju um uopnasölu og stqrk uið contraskæruliða, en nokkrir æðstu menn örqggismála uoru dæmdir oq reknir úr stöðum sínum. Þá- uerandi forstjóri CIA dó drottni sínum áður en réttuísin náði til hans. Oliuer North uinnur að þriqqja binda skálduerki um málið oq kemur fqrsta bindi út núna oq hin síðar. Líklegt má telja að það fari um qmsa fqrruerandi ráðamenn þegar játninqar höfuðskúrksins koma út í formi Iqkilrómans. Ólíklegt er þó að tiltölulega lágt settur hermaður hafi leikið aðalhlutuerkið ííran-contra-málinu þótt reqnt hafi uerið að skella allri skuldinni á hann. Oliver North, fyrrverandi ofursti í landgönguliðinu, er nú 58 ára að aldri. Hann býr skammt frá Was- hington, sem hann kallar pólitíska skepnu og kveðst þekkja eðli hennar flestum betur. Bókin kemur út und- ir nafninu Mission Compromised og er reiknað með að hún seljist grimmt en fyrsta upplagið er 350 þúsund eintök. Oliver er ekki einn að verki því rithöfundurinn Joe Musser hefur aðstoðað við að koma bókinni á skilj- anlegt mál, eins og Oliver orðar það, en í hans eigin skrifum er mikið af orðum og orðatiltækjum úr her- mennsku og öryggisþjónustu sem almenningur ber lít- ið skynbragð á og þarf að þýða á skiljanlegt mál. I bókinni kemur fyrir fjöldi persóna sem auðvelt er að bera kennsl á og vel þekktir atburðir sem komst upp um þegar íran-contra-málið var upplýst. Oliver segist ekki vera að fegra sjálfan sig í bókinni því hann sé fyrir löngu búinn að játa sínar sakir, en þá, eins og nú, er á flestra vitorði að hann var að framkvæma fyr- irskipanir annarra og sér mun æðri manna í valda- stiga hers og öryggisþjónustu, svo ekki sé minnst á nánustu ráðgjafa forsetans. Á sínum tíma vann ofurstinn i sérstakri öryggis- deild í Washington sem heyrði undir hið geysiöfluga öryggisráð forsetans, þar sem aðeins æðstu valdastofn- anir eiga fulltrúa ásamt sjálfum öryggisráðgjafanum, sem er valdalaus á yfirborðinu en getur haft meiri áhrif en nokkur annar embættismaður risaveldisins. Minna má á að Kissinger gegndi þessu hlutverki hjá Nixon og lagði tU að mynda á ráðin um að hætta að stríða í Víetnam og undirbjó jarðveginn að bættum samskiptum við Kína sem talið er eitt helsta afrek Nixons i embætti. Skáldsagan greinir frá mörgum gegnum mönnum sem eru í virðulegum embættum og mega ekki vamm sitt vita og hafa hreinan skjöld. En atburðir og karakt- erar leyna sér ekki í frásögn höfundarins og er þar mörgu lýst á annan veg en opinberað hefur verið til þessa. Lesa má i að sagan er látin gerast á valdatíma Ciint- ons í Hvita húsinu. Söguhetjan er ungur liðsforingi í landgönguliðinu sem er efniiegur og klífur metorða- stigann tiltöluiega ört. Honum er fengið sérstakt verk- efni á vegum Hvíta hússins. Allt í einu stendur liðsforinginn ungi frammi fyrir því að vera svikinn af yfirmönnum sínum og stjórn- inni sem ætlast til að hann taki að sér verkefni sem ekki þola dagsins ljós en eiga að bjarga heimsfriðnum, ef ekki öllu mannkyni. Fyrir koma nöfn þekktra persóna sem sett eru í ann- að samhengi en gamla íran-contra-málið. Þannig er Oliver L. North sjálfur, eða alnafni hans, gerður að föður unga mannsins sem skipað er að vinna skítverk- in fyrir stjórnina í bókinni. Einnig er majórinn Peter J. Newman kallaður til leiks, en þjónandi hermaður með því nafni er nýráðinn ritari öryggisráðgjafa for- setans. I sögunni er forseti Bandaríkjanna aldrei nefndur á nafn en vel má lesa í að hún gerist á svipuðum tíma og Monica Lewinsky var í starfsnámi í Hvíta húsinu. Newman majór er fyrirskipað að endurvekja stofnun- ina sem átti að framkvæma leynilegar aðgerðir á veg- um Hvíta hússins í stjórnartíð Reagans. Hún var lögð niður þegar upp komst að hún stóð í að selja írönum vopn og nota hluta ágóðans til að fjármagna skæruliða- starfsemi gegn löglega kjörinni stjórn í Nikaragúa. Höfundur fer þó út úr gömlu rullunni þegar hann hugsar upp og skrifar um samsæri til að ráða Saddam Hussein íraksforseta og Osama bin Laden af dögum þegar þeir halda með sér fund i írak. Vert er að minnast þess að þegar Oliver North seldi írönum vopnin voru þeir höfuðóvinir Bandaríkjanna - varla neitt skárri en Sovétmenn. Þeir höfðu í haldi hátt á annað hundrað bandaríska sendiráðsstarfsmenn sem handteknir voru þegar Komeni og heittrúarlið hans gerðu sína byltingu og tóku völdin af keisaranum sem var leppur Bandaríkjamanna. Yfirvöldin i Washington sóru ávallt og sárt við lögðu að vopasalan kæmi tilraunum þeirra til að fá gíslana lausa ekkert við. Því trúði aldrei nokkur ályktunar- bær maður. Var ávallt reynt að skella skuldinni af ólöglegum aðgerðum leynistofnunarinnar sem Oliver starfaði hjá á hann einan þótt ekki tækist það fullkom- lega. Tveir öryggisráðgjafar fengu að fjúka, Poindexter og McFarlaine, sem var háttsettur í hernum á sínum tíma. Þeir sem fylgdust með nýsýndum þáttum í Ríkis- sjónvarpinu um laumuspil Hvita hússins í tíð nokk- urra forseta sem setið hafa að völdum eftir heimsstríð- ið mikla ættu að muna eftir McFairlaine, sem þar vitn- aði, fullur beiskju, gegn fyrrverandi ráðherrum og valdamönnum í efstu tröppum og var orðljótur um per- sónuleika þeirra og vanhæfni til að sinna veigamikl- um embættum. Þar fékk margur ofmetinn pólitíkus og háttsettur embættismaður á baukinn. íran-contra-málið kom upp á yfirborðið 1986 þegar Reagan viðurkenndi opinberlega að orðrómurinn um að Bandaríkjastjórn hefði selt írönum vopn, þrátt fyr- ir að þingið hefði sett vopnasölubann á landið, ætti við rök að styðjast. Hefði það verið gert til að bæta sam- skiptin sem voru afar slæm fyrir. En forsetinn harð- neitaði því að vopnasalan hefði haft neitt með lausn gíslanna í Teheran að gera. Reagan blikkaði ekki auga þegar hann laug þessu blákalt inn í sjónvarpsvélarnar og svaraði siðar engum spurningum um málið. Þegar síðar kom í ljós að ágóðinn af vopnasölunni var notaður til að fjármagna enn aðra ólöglega aðgerð varð ekki hjá því komist að gera eitthvað í málinu. Skipuð var sérstök rannsóknarnefnd beggja þing- deilda og var yfirheyrslum hennar sjónvarpað um gjörvöll Bandaríkin. Vöktu yfirheyrslurnar griðarlega athygli, enda voru margir af æðstu embættismönnum Oliver North aflaði sér bæði aðdáunar og fvrirlitningar þegar hann sat fyrir svörum þingnefndar í yfirheyrsl- um sem sjónvarpað var vítt um heim. Enn er ekki á hreinu livort hann er sannur föðurlandsvinur sem gerði skvldu sína eða undirförull lygari. þjóðarinnar kallaðir fyrir. Allir bentu þeir á Oliver North, starfsmann leyndardómsfullrar öryggisstofnun- ar sem heyrði beint undir Hvíta húsið, sem eina söku- dólginn. En North varðist fimlega; neitaði ekki sök en benti á skyldur sínar sem hermanns og trúnað við æðstu stjórn ríkisins. En hann ákærði ekki aðra og varði for- setann svo að engri sök varð komið á hann. Yfirheyrslur þingnefndarinnar stóðu yfir mánuðum saman og síðan var sérstökum dómara falið að rann- saka og úrskurða hvort lög hefðu verið brotin. Margir þeir sem yfirheyrðir voru hlutu þó ámæli og síðan dóma fyrir að hafa logið vísvitandi að þinginu. Það þykja ljótir siðir í Washington eins og dæmin sanna. Málalyktir urðu þær að Oliver North var dæmdur til að greiða 150 þúsund dollara sekt og í þriggja ára skil- orðsbundið fangelsi. Sjálfur öryggismálaráðgjafi for- setans, Poindexter, fékk sex mánaða fangelsi fyrir að ljúga þráfaldlega að þinginu, nokkir háttsettir CIA- menn fengu dóma fyrir ranga vitnisburði og Caspar Weinberger varnarmálaráðherra var áminntur fyrir að segja ekki alveg satt frá. Reagan forseti og Bush varaforseti voru ekki fríaðir af því að hafa haft af- skipti af íran-contra-málinu en látið var kyrrt liggja. Á aðfangadag jóla 1994 náðaði George Bush forseti alla þá sem hlutu dóma í mesta hneykslismáli sem upp kom i tíð hans sem varaforseta. Vert er að hafa í huga að Bush var fyrrverandi forstjóri CIA og er óhætt að álykta að mál eins og ólögleg vopnasala til óvinveitts ríkis og ólöglegur stuðningur við uppreisnarmenn sem stefndu að þvi að fella lýðræðislega kjörna ríkisstjórn hcifi ekki farið fram hjá honum. En Hvíta húsið tengdi saman alla þá sem við sögu komu. Augljóst er að Oliver North býr yfir miklu meiri vit- neskju um samspil æðstu valdastofnana Bandaríkj- anna í íran-contra-málinu en aðrir menn. Hann skrif- aði áður sjálfsævisögu sína, Under Fire, sem út kom 1991 og var á metsölulista vikum saman. Undanfarin ár hefur hann verið með vikulega þætti í sjónvarpi, en manninum er liðugt um málbeinið, eins og fram kom í yfirheyrslum þingnefndarinnar þegar mjög reyndi á að fara varlega kringum sannleikann. Reiknað er með að fyrsta bindi sögulegu skáldsög- unnar um íran-contra seljist í stóru upplagi, en næsta bindi er komið vel á veg. North hefur fengið sama lög- fræðing til að semja um útgáfuréttinn og þau hjónin Hillary Rotham og Bill Clinton fengu til að gera millj- óna dollara samninga um útgáfurétt á sínum bókum til að bæta lélegan fjárhag þeirra. Forsetahjónin fyrrver- andi skulda lögfræðingum háar upphæðir fyrir að verja sig í málum sem varða Whitewater og frúin tengdist og síðan skuldar Bill háar upphæðir fyrir vöm í Monicumálinu, en varðandi það laug hann ekki aðeins að þinginu heldur einnig allri þjóð sinni. Það fyrirgefst en lögfræðingarnir þurfa sitt. Nú bíða menn spenntir, sumir milli vonar og ótta, eftir fyrsta bindi skáldsögu Olivers North um sann- söguleg efni. Hvort hann flettir enn frekar ofan af valdabrölti og ólöglegu athæfi starfsmanna í Hvíta húsinu er enn á huldu en hvað sem því líður verður enn um hríð deilt um það hvort fyrrverandi erindreki æðstu valdaklíku Washingtonborgar segir satt eða skrökvar um aðferðir heimsveldisins til að styrkja völd sín og áhrif. -OÓ
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.