Dagblaðið Vísir - DV - 14.09.2002, Blaðsíða 20

20
Helgctrblctd' 13 "V
LAUGARDAGUR 14. SEPTEMBER 2002
Ekki eins oú
fólk er flest
Inga Bjarnason leikstjóri hefur fengist við
leikhús íþrjátíu ár og ætlaði fgrst að
frelsa heiminn með leiklist en segist hafa
orðið íhaldssöm með aldrinum. Hún talar
við DV um listina, illa meðferð á gullfisk-
um og andstgggð á markaðssetningu.
Inga Bjarnason er ekki eins og fólk er flest. En
kannski er ekki sérlega eftirsóknarvert að vera eins og
fólk er ílest ef maður horfir á fólk eins og það flest er.
Inga hefur fengist við leiklist í rétt 30 ár, oftast sem
leikstjóri, og er ekki alveg á þeim buxunum að leggja
sinar árar í neinn bát þótt sjórinn sem hennar bátur
siglir sé ekki alltaf lygn.
Við sitjum í stofu við Flyðrugranda í íbúð Ingu um-
kringd af listaverkum. Það eru myndir eftir Kristján
Davíðsson, Þorvald Skúlason, Karl Kvaran og Gunnar
Örn uppi um alla veggi. Við fótagaflinn í svefnherberg-
inu hangir stór mynd eftir Magnús Tómasson og yfir
rúminu skúlptúrar sem hann gerði eftir brjóstum Ingu
þegar leiðir þeirra lágu þétt saman fyrir margt löngu.
Inga var nefnilega árum saman í innsta kjarna þess
listamannahóps sem kenndi sig við SÚM og breytti
óumdeilanlega listheiminum á íslandi og viðhorfl al-
mennings til listarinnar þótt þeir gerðu sér ekki alltaf
grein fyrir því meðan það var að gerast.
Gleymdu liöfundinum
Ludwig van Beethoven þrumar á fóninum og Inga
lýsir þeirri skoðun sinni að tónlistin sé sannarlega
móðir allra lista því hún sé óvægnust og erfiðust
þeirra allra. Hún segist stundum.hlusta á tilteknar sin-
fóníur hvað eftir annað þegar sálarástand hennar kall-
ar eftir þeim lækningamætti sem góð tónlist býr yfir.
Svo fer hún að rifja upp fyrstu leiksýninguna sem
hún tók þátt í að skapa þegar hún var ung stúlka úti í
Kaupmannahöfn fyrir 30 árum að læra tækniteiknun
en þá var Inga sannfærð um að hún vildi verða mynd-
höggvari eða leiktjaldamálari. Inga, Ólafur Haukur
Símonarson, Signý Pálsdóttir og Helga Hjörvar settu
upp sýningu um Andrókles og ljónið eftir samnefndri
smásögu Guðbergs Bergssonar sem er sérkennilegt til-
brigði við þjóðsöguna um þrælinn sem dregur þyrni úr
loppu ljónsins sem stendur í ævarandi þakkarskuld
við hann síðan.
„Við vorum svo ung og vitlaus að okkur datt ekki í
hug að fá leyfi hjá höfundinum. En Guðbergur tók
þessu ljúfmannlega og sendi okkur bara ljósrit af grein
Genfarsáttmálans um höfundarrétt og lét það gott
heita.“
Þaðan lá leið Ingu til Bretlands þar sem hún dvaldi
við nám um hríð en rakst illa í skóla og yfirgaf hann
að lokum og gerðist lærlingur í leikhúsi þar sem hún
byrjaði á því að sendast með te fyrir leikstjórann og
vann sig síðan upp í starf leikara og leikstjóra. Hún
vann þar alls í níu ár og feröaðist um allt landið og
miöin með leikhúsum. En lauk hún þá aldrei námi?
„Nei,“ segir Inga og glottir.
Fyrst þarf að ljúga
„Leikstjórn er ekki lærð að gagni i skólum. Peter
Brook sagði svo skemmtilega að fyrst þyrfti maöur að
ljúga því að einhverjum að maður gæti þetta og svo
þyrfti maður að gá að því hvort það væri rétt. Það hef-
ur samt ekki komið í veg fyrir að ég kenndi við leik-
listarháskóla í Cardiff, höfuðborg Wales.“
Þegar Inga var að starfa með leikhúsi í Bretlandi
var mikil tilraunastarfsemi í gangi í leikhúsi sem oft
er kennd við pólska leikhúsjöfurinn Jerzy Grotowski
og Inga segir að hún og félagar hennar hafi raunveru-
lega trúað því að þau væru að bjarga heiminum gegn-
um leiklistina.
„En svo hallaði ég mér í auknum mæli að gömlu
meisturunum og hef aðallega fengist við þá síðustu ár.
Ég varð svo íhaldssöm þegar ég eltist. Þegar ég sé
gamlar lummur á íslandi í dag sem minna mig á þessa
tíma þá finnst mér ég endurlifa sjöunda áratuginn. Ég
sá leiksýningar Grotowskis sjálf úti í Póllandi á sínum
tíma og maður gekk nötrandi út úr leikhúsinu og gat
ekki talað við nokkurn mann. Þetta var eins og að
verða sjónarvottur að náttúruhamförum eöa stór-
slysi.“
III meðferð á gullfiski
Inga tók þátt í mjög frægri farandleiksýningu í Bret-
landi á miðjum sjöunda áratugnum sem komst í blöð-
Inga Bjarnason lcikstjóri segir að listin, ástin og gleðin séu það eina sem skiptir máli í lífinu. Hún ætlar að
stofna leiklistarskóla. DV-mynd: Teitur
in á forsíðu London Times þegar dýraverndunarsinn-
ar kærðu leikhúsið fyrir grimmilega meðferð á gull-
fiski. í lok hverrar sýningar var glerbúri með lifandi
gullfiski hent í gólfið þar sem það mölbrotnaði. Til-
gangurinn var að sjá hvort áhorfendur myndu bjarga
gullfisknum. Það gerðu þeir alltaf og Pétur gullfiskur
lifði allar sýningarnar af, að sögn Ingu, en það kom
ekki í veg fyrir aö leikhópurinn var dæmdur.
„Þeir eru svo skrýtnir, Bretarnir, að þessu leyti.
Þeim finnst vænna um hundana sína en börnin,“ seg-
ir Inga.
Eftirköst Strindbergs
Síðasta leiksýningin sem Inga setti upp var Dauða-
dansinn eftir August Strindberg síðastliðinn vetur og
hún játar að sú uppsetning hafi gengið mjög nærri
henni.
„Ég vann að undirbúningi í heilt ár og mér finnst
þetta ein af mínum sýningum sem ég var hvað ánægð-
ust með en ég segi það alls ekki um þær allar. Erling-
ur Gíslason var hreint stórkostlegur og mér fannst
þetta ómetanlegt tækifæri að sjá hann leika þetta stóra
hlutverk áður en þaö yrði of seint. Þetta er eitt af þeim
leikritum sem á alltaf erindi til okkar. Það er stiginn
dauðadans á hverri hæð í öllum húsum í bænum.“
Inga segir aö það sé fyrst nú sem hún er að hugsa
sér til hreyfings í leikhúsi á ný en hún ætlar að setja
á laggimar nokkurs konar undirbúning að leiklistar-
skóla í samvinnu við Margréti Ákadóttur, leikkonu og
fornvinkonu sína, en Margrét er einmitt nýkomin úr
framhaldsnámi í leiklistarþerapíu ög er fyrsti íslend-
ingurinn sem lærir það.
Gaman að kenna
„Mér finnst óskaplega gaman að kenna og það hefur
verið mitt hlutskipti og verkefni áratugum saman,
bæði gegnum starfið og annað. Ég fer með fólki í gegn-
um undirstöðuatriði, reyni aö sýna þvi hver eru
grunnatriðin í leikhúsinu og við förum á leiksýningu
og ræðum við höfunda og í lokin setjum við síðan upp
litla sýningu sem nemendur búa til sjálfir. Einnig hef
ég mikinn áhuga á að vinna með söngnemendum og
hyggst hafa sérstaka tíma fyrir þá í túlkun á texta og
hreyfingum þar sem músíkin ræður ferðinni.“
Inga segir að hvert námskeið sé sniðið að þörfum
nemenda en stundum koma ungir vonbiðlar leiklistar-
gyðjunnar og vilja kennslu í því að komast inn í leik-
listarháskólann og stundum kemur fullorðið fólk sem
ber innra með sér löngun til að leysa listina úr læðingi
innra með sér.
„Ég hef oft lent i því aö finna fólk sem hefur aldrei
leikið en reynist vera fæddir leikarar. Ég var að vinna
austur á Egilsstöðum fyrir fáum árum og þar fann ég
stórkostlega hæfileika og það er óskaplega gaman þeg-
ar það gerist.“
Get ekki annað
Inga hlær ógurlega þegar ég spyr hana hvort það sé
góður bisness að setja upp leiksýningar eins og Strind-
berg á síðasta ári. Hún segir að hún og Leifur heitinn
Þórarinsson tónskáld, sem var eiginmaður hennar,
hafi orðið gjaldþrota á því að setja upp verk gömlu
meistaranna. Það voru Evripídes, Shakespeare og
Strindberg sem rústuðu fjárhag þeirra.
„Mér finnst markaðssetning og allt sem henni teng-
ist afskaplega ógeðfelld. Það sem heldur leiksýningum
lifandi eða drepur þær er gott orðspor en það tekur
langan tíma að koma því af stað með lítilli sýningu."
Samt er Inga að velta því fyrir sér að fara ef til vill
af stað með vorinu og segist vera að velta fyrir sér litlu
verki, helst áhugaverðum einleik. En hvað rekur hana
áfram?
„Þegar öllu er á botninn hvolft er listin, ástin, gleð-
in og kátínan það eina sem skiptir raunverulegu máli.
Þótt það gefi ekkert í aöra hönd í veraldlegum gæöum
þá verð ég að gera þetta. Ég get ekki annað.“ -PÁÁ