Dagblaðið Vísir - DV - 21.09.2002, Blaðsíða 29

LAUGARDAGUR 21. SEPTEMBER 2002
H e Iqo rhlað H>‘Vr
2^
Fámennt og illa
launað lögreglulið
á fullt í fangi með
að fást við glæpa-
inenn sem vaða
uppi og uppreisn-
argjarnan múg
sem iðulega efnir
til mótmæla og
uppþota.
Þjóðfélag í upplausn:
Kreppan harðnar
og glæpatíðni eykst
Efnahagsöngþveitið í Argentínu er farið að hafa nei-
kvæð áhrif á alla þjóðfélagsgerðina. Glæpatíðni eykst
óhugnanlega og öryggisleysi grípur um sig og enginn
treystir öðrum lengur. Stjórnvöld njóta ekki lengur
trausts og æ oftar kemur til uppþota i borgum landsins
og illa launuð lögregla ræður illa við ástandið. Fyrir um
þrem árum fór að halla undan fæti í efnahagsmálum og
hefur ástandið farið hríðversnandi síðan. Erlendar
skuldir eru miklar og fjárflótti úr landi bætir síst úr
skák. Eftir gengisfellingu pesosins í janúar sl. rauk
vöruverð upp en kaupið lækkaði og er ekki björgulegt
fyrir launafólk að fara fram á kjarabætur þar sem at-
vinnuleysi er 22% en tekjur 53% landsmanna eru undir
fátæktarmörkum.
Allt þýður þetta heim upplausn og lögleysu og er fólk
sem býr í landi sem eitt sinn var kallað brauðkarfa
heimsins farið að svelta.
Meðal þeirra glæpa sem erfitt er að henda reiður á er
mannrán. Það er ljóst að þau eru stunduð skipulega af
glæpaflokkum sem starfa í flestum eða öllum borgum
landsins. Það er ekki aðeins efnafólk sem rænt er og
launsnargjald heimtað af heldur gera ræningjarnir sér
að góðu að fá aðeins sem svarar nokkur þúsund dollara
í lausnargjald og bera þeir niður á ólíklegustu stöðum.
Það eru ekki nema þeir örsnauðustu sem geta verið ör-
uggir fyrir mannræningjum sem heimta gjald fyrir feng
sinn, ella verður honum ekki skilað aftur heilum á húfi.
Illmögulegt er að ákvarða hve tið mannrán eru og hve
mikið glæpamennirnir fá greitt í lausnargjöld þar sem
ránin eru oft ekki kærð og lausnargjaldið greitt þegandi
og hljóðalaust. En mannránin eru með algengustu glæp-
um sem nú eru framdir í Argentínu.
Dæmi um ósvifni glæpamannanna er ránið á ungri
konu í borginni La Plata. Yanina Varotini var með
barni og komin á steypirinn þegar maður hennar fékk
tilkynningu um, að einhverjir ætluðu að aka um með
konu hans á meðan hann skrapaði saman smáupphæð í
lausnarfé. Þeim voru greiddir 2000 dollarar og örfáum
klukkustundum eftir að þeir létu konuna lausa var barn
hennar tekið með keisaraskurði.
Sögur af atburði sem þessum ganga í flestum byggð-
um og er engin fjölskylda örugg fyrir því að mannræn-
ingjar hrifsi ekki einhvern fjölskyldumeðlim eða vin og
heimti lausnargjald.
I bænum San Pedro, sem er skammt frá Buenos Aires,
var 12 ára gömlum dóttursyni efnaðs bónda rænt og haft
samband við móður hans og krafist 40 þúsund dollara
lausnargjalds. Samiö var um að greiða 28 þúsund doll-
ara og var pilturinn þá látinn laus.
Áður voru mannrán þar sem krafist var lausnargjalds
sjaldgæf í Argentínu en eru nú orðin daglegt brauð, eins
og raunar aðrir ofbeldisglæpir. Fyrir kreppuna miklu
voru aðeins dæmi um að efnafólki væri rænt í hagnað-
arskyni. En í dag gera mannræningjar sér tiltölulegar
lágar upphæðir að góðu þegar krafist er lausnargjalds. í
könnun sem gerð var á vegum dómsmálaráðuneytisins
kom í Ijós að 88% af íbúum Buenos Aires telja sig vera
í hættu vegna glæpastarfsemi.
Löggæsla í molum
Á fjögurra ára tímabili hefur glæpatíðni aukist um
142% í Argentínu. Þótt lögreglan vilji ekki gefa upp töl-
ur um mannrán er upplýst að ein glæpaklíka hefur
framið nær 200 slík rán það sem af er þessu ári. í ein-
hverjum tilvikum leika mannræningjarnir það, að inn-
heimta lausnargjald aftur og aftur fyrir sama fórnar-
lambið, eða svo lengi sem nokkur von er til að þeir sem
greiða eigi eitthvað eftir af verðmætum sem hægt er að
sjúga út úr þeim með hótunum um að drepa ástvin sem
þeir hafa í haldi.
Engum blöðum er um það að fletta að glæpaaldan sem
gengur yfir argentískt þjóðfélag á rætur að rekja til
efnahagsvanda sem sjálfsagt stafar af mistökum í fjár-
málastjórn sem erfitt reynist að leiðrétta þrátt fyrir að
landið er auðugt að náttúrugæðum og má þjóðin muna
sinn fífil fegri.
Því er ekki að leyna að einhver spilling ríkir innan
lögreglunnar og eru uppsagnir lögregluþjóna tiltölulega
tíðar. En lögreglumenn eru mjög lágt launaðir og starf-
ið síst eftirsóknarvert. Ekki eru efni til að fjölga í liðinu
vegna fjárskorts en reynt er að hafa lögregluna sýnilega
ef það mætti verða glæpamönnum til viðvörunar.
Grunur leikur jafnvel á að í einstökum tilfellum hafi
lögregluþjónar staðið að mannránum. Það kom illa við
hrjáða Argentínumenn þegar vitnaðist að lögreglumenn
í einkennisbúningum stóðu að villimannlegu mannráni.
Hinn 5. júlí sl. var 17 ára gömlum námsmanni rænt þar
sem hann var á leið í skóla í einu af betri hverfum Bu-
enos Aires. En þrátt fyrir að greiddir voru 4.500 dollar-
ar í lausnargjald fannst lík unga mannsins í skolpræsis-
skurði fimm vikum síðar.
Þegar maður sem handtekinn var í sambandi við það
mál viöurkenndi að tveir lögreglumenn væru í glæpa-
hópnum sem stóð að mannráninu og morði piltsins hóp-
uðust íbúar hverfisins að lögreglustöðinni og köstuðu í
hana grjóti og kveiktu í bílum. Fólk er orðið afar þreytt
á allri lögleysunni sem viðgengst í landinu og lýsir mið-
aldra maður ástandinu þannig að almenningur sé eins
og í fangelsi og loki sig inni á meðan glæpalýðurinn
gengur laus og fer sínu fram án þess að við verði ráðið.
Duhalde forseti reynir að beita áhifum sínum tU að
efla lögreglulið landsins en fjárveitingar til þess liggja
ekki á lausu. Hins vegar segir forsetinn að eytt sé helm-
ingi hærri upphæðum til að kosta einkareknar öryggis-
þjónustur en veitt er tU lögreglumála. Það eru því til
A fjögurra ára tímabili hefur qlæpa-
tíðni aukist um 142% íArqentínu.
Þótt löqreqlan vilji ekki qefa upp
tölur um mannrán er upplqst að ein
qlæpaklíka hefur framið nær 200
slík rán það sem afer þessu ári. I
einhverjum tilvikum leika mannræn-
inqjarnir það að innheimta lausnar-
qjald aftur oq aftur fqrir sama fórn-
arlambið eða svo lenqi sem nokkur
von er til að þeirsem qreiða eiqi
eitthvað eftir af verðmætum sem
hæqt er að sjúqa út úr þeim með hót-
unum um að drepa ástvin sem þeir
hafa íhaldi.
peningar í landinu og fyrirtæki hafa efni á að ráða
einkalögreglu til að gæta sinna hagsmuna. En það er
ekki aðeins að spUling riki innan lögreglunnar heldur
er hættulegt að gæta öryggis borgaranna því það færist
í aukana að ráðist sé á löggæslumenn og þeir myrtir
þegar þeir gegna skyldustörfum sínum.
Sultur í brauðkörfunni
Svo er komið í hinni ríku Argentínu að hópar fólks,
ekki síst barna, leita sér matar á sorphaugum. Farið er
í sorptunnur hvarvetna sem einhverra matarleifa er
von og reynt að tína til nauðsynlegustu næringu. Sókn
í úrgang sem hægt er að selja til endurvinnslu er mikil
og er hart sótt i að ná í tómar dósir, flöskur og pappirs-
úrgang til að selja fyrir lítilræði. Þá örsnauðu munar
um allt.
Þeir sem kallaðir eru „nýju fátæklingarnir" eru eink-
um fyrrum verkafólk sem starfaði í vefnaðarversksmiðj-
um og byggingariðnaði en hrun er orðið í þeim atvinnu-
greinum. Millistéttin í landinu er mjög fjölmenn, sú
stæsta í álfunni miðað við höfðatölu. En það er einmitt
það fólk sem verður harðast úti í þeim þrengingum sem
yfir ganga.
Á hverjum morgni ferðast fjöldi fólks úr úthverfum
Buenos Aires inn í miðborgina til að leita matar eða
einhvers sem hægt er að koma í peninga. Betlarar eru á
hverju horni. Það eru ekki síst konur með ungbörn sem
taka sig upp á morgnana og leita bjargræðis inni í borg-
inni. Lestarþjónar vita manna best hvernig ástatt er fyr-
ir þessu fólki og krefja það ekki um fargjald og komast
upp með það.
Atvinnulausir heimilisfeður fá bætur frá því opin-
bera en upphæðin er af skornum skammti og dugir ekki
til að fæða heila fjölskyldu, ekki síst vegna þess að mat-
vælaverð hefur hækkað mikið.
Argentína er dæmi um hve vond efnahagsstjórn getur
leitt annars vel bjargálna þjóð. Það er eitthvað meira en
lítið bogið við stjórnarfar sem tekst að svelta fólk í
þeirri miklu matarkistu sem landið var og getur verið
þegar allt er með felldu.
(Byggt m.a. á La Monde)