Dagblaðið Vísir - DV - 21.09.2002, Blaðsíða 36

36
Helqarblacf 3I>V
LAUGARDAGUR 21. SEPTEMBER 2002
Ávísun á frústrasjón
„Það er rosaleg geðveiki fólgin í þessari tilhneigingu að setja ltonur allar í
einn flokk. í sýningunni tökum við Cosmopolitan-tímaritið sem dænii. Það á
að eiga við konur í öllum heiminum, hvort heldur er á íslandi eða í Mó-
sambík. Alls staðar er það saina kvennablaðið sem er vinsælast. Það er
auðvitað ávísun á frústrasjón!" segir María Revndal, leikstjóri sýningarinnar
Beyglur með öllu, sem sýnd er í Iðnó.
María Reyndal leikstýrir
Beyglum með öllu íIðnó.
Sýningin hefur hlotið góða dóma
og er uppselt fram ínóvember,
en Begglurnar bæta stöðugt við
aukasýningum þessa dagana.
María ræðir um begglaðan
veruleika, konuna og
Cosmopolitan.
Skjallbandalagiö frumsýndi fyrir
skömmu Beyglur meö öllu í Iönó.
Verkið er byggt upp af fremur stuttum
atriðum sem öll hafa tengingu viö
konur og eiga það sameiginlegt að vera
skuggalega fyndin. María Reyndal
leikstýrði Beyglum með öllu og ber
ásamt leikkonunum ábyrgð á handrit-
inu. Ég hitti Maríu á Gráa kettinum þar
sem við fengum okkur beyglur með öllu.
Við byrjum á því að ræða um tilurð
verksins og leiðina sem þær fóru í
sýningunni.
„Til þess að fólk geti mögulega tekið
við þessu efni fannst okkur þetta vera
rétta nálgunin; að gera grin. Það er
kannski dálítið hættulegt og líka mjög
skemmtilegt og var eina leiðin í
stöðunni því ef við hefðum farið út í
meiri dramatík hefði það hljómað eins
og væl. Margt sem tengist efni sýningar-
innar hljómar eins og klisja. Það er ár
síðan viö settumst fyrst niður og
byrjuöum að spinna og spjalla og það
sem við töluðum um þá hljómar núna
eins og viðbjóðsleg klisja!
Við leituðum að formi þar sem við
gátum sagt hvað við værum að hugsa.
Sumar persónurnar í verkinu eru konur
i stöðum sem eru ekki rosalega hátt
skrifaðar í þjóðfélaginu og því geta þær
gagnrýnt þær sem eru fyrir ofan þær. Ef
viö hefðum ekki farið þá leið er hætt við
því að grínið kæmi þannig út að við
værum að setja okkur á stall gagnvart
öörum konum.
Við lifum í rauninni í beygluðum
veruleika sem er fullur af mótsögnum
og við beyglum hann eins og við getum.
Þetta er veruleiki sem stendur mjög
nærri okkur og því verðum við að
beygla hann til að sýna umfjöllun-
arefnið og undirtextann."
í sýningunni kemur fram
súludansmær sem meðal annars er
mjög gagnrýnin á fegurðarsamkeppni.
Er þetta ekki í fyrsta sinn sem
súludansmær kemst á leiksvið á
Islandi?
„Mig rámar í að ég hafi séð karl
dansa súludans," segir María. „Það er
ekki oft sem rödd súludansmeyja heyr-
ist og reyndar er ekki víst að þær séu
sammála okkar dansmey. Viö notum
persónu hennar til aö ýta undir boðskap
verksins."
... og stundum aðeins lengra
„Fyrst ætluðum við að ramma verkiö
inn með þerapíu en eftir að And Björk
of course... var frumsýnt ákváðum við
að fara aðra leið. Okkur fannst að ef við
gætum sett fram nógu margar beyglaðar
senur sem fólk gæti hlegið með yrði
heildarupplifun áhorfenda meiri; þegar
fólk væri búið að hlæja færi það að
leggja saman. Það er nefnilega ekki
auðvelt að nálgast viðfangsefnið því við
höföum engan áhuga á að vera með
predikun um stöðu kvenna.
Þær fjölbreyttu aðstæður sem við
sýnum gera verkið betri þverskurð af
samfélaginu en ef við hefðum til dæmis
haft fjórar persónur á sviðinu út í gegn.
Við reynum frekar að spegla þjóðfélagið
en persónuleikana.
Það er mjög skemmtilegt að ganga
eins langt og hægt er, og stundum aðe-
ins lengra, i húmornum. Áhorfendur
eru misjafnlega tilbúnir að taka við því
sem við erum að segja; sumir veina af
hlátri en aörir þurfa lengri tíma til að
melta það. Það er allt í lagi. Það þurfa
ekki allir að vera sammála svo lengi
sem við náum að vekja upp einhverjar
spurningar. Ég heyri fólk tala mikið um
sýninguna þegar henni er lokið. Við
höfum náð aö hræra í vitund fólks.“
Ekki sexí að vera fyndin?
„Ég lít svo á að við séum ekki
endilega að taka fyrir ákveðnar
manngerðir. Við erum miklu fremur að
draga fram flækjur, komplexa og
vandamál sem konur berjast við og út
frá þeim verður persónan til. Þaö er
enginn nákvæmlega eins og Ráðhildur
og Þorbjörg þótt eflaust glitti í persónu-
einkennin hjá einhverjum konum.
Karaktersköpunin var því einfaldlega
notuð til að ná fram beyglu í því skyni
að rannsaka hvað þaö er sem heldur
aftur af konum og hvað konur nota
stundum til að halda sér niðri. Hin
„venjulega kona“ er sterk og ákveðin og
ekkert fyndin út af fyrir sig.“
Húmor í íslensku sjónvarpi og
leikhúsum hefur oft verið bundinn við
karla auk þess sem konur hafa ekki
verið mjög áberandi í uppistandi. Af
hverju?
„Ég held að ein ástæðan sé gamla
þjóðsagan um að karlar séu fyndnari en
konur. Einhverjir hafa líka þá hugmynd
í kollinum að það passi ekki við ímynd
konunnar að vera fyndin; það sé ekki
kvenlegt, smekklegt, sexí. Hluti af þessu
er líka að þora að gera þetta; það er
mjög erfitt að standa á sviði og gera
grin að sjálfum sér og öðrum. Helga
Braga hefur staðið sig alveg rosalega vel
og hún hefur breytt hugmynd fólks um
konur; viö erum ekki allar eins.
Því miður koma allt of fáar konur að
ákvarðanatöku í leikhúsunum og það
eru mjög fáar konur að skrifa fyrir
konur. Þær kvenpersónur sem birtast á
sviðinu eru oft steríótýpur. Ljóskan í
Litlu hryllingsbúðinni er ekki gerð út
frá konum heldur karlahugmyndum um
konur. Það er stundum eins og vanti
sýn konunnar á leikhúsið. Konur eru
80% af leikhúsgestum og því er líklegt
að þær hefðu áhuga á að sjá mál sem
tengjast þeirra veruleika sett á svið en
ekki bara karlaveruleikann. Viðbrögðin
við Beyglunum sýna að það er mikil
eftirspurn eftir svona sýningum.
Margrét Rósa, sem rekur veitingastað-
inn Tjarnarbakkann í Iðnó, stendur í
ströngu þessa dagana við að bæta
símalínum inn í húsið svo aö miðasalan
gangi greitt fyrir sig.
Bæði Beyglurnar og Sellófon Bjarkar
Jakobsdóttur gera grín að konum í
íslensku samfélagi og stundum eru
svona sýningar kallaðar
kvennasýningar. Hins vegar eru verk
sem eru skrifuð af körlum og leikin af
körlum ekki karlasýningar heldur
venjulegar leiksýningar."
Speglun í beyglum
„Ég er orðin svolítið þreytt á hvernig
umræðan um konur birtist í efni sem
framleitt er sérstaklega fyrir þær, bæði
blöðum, tímaritum og sjónvarpsþáttum.
Það er alltaf verið að opna fyrir
vandamálin: það er erfitt að vera heima,
erfitt að vera útivinnandi og svo fram-
vegis. Öllum hliðum vandamálanna er
velt upp, þau stækkuð upp og skoðuð og
svo er þátturinn búinn. Og hvað hjálpar
þetta ímynd kvenna um þær sjálfar?
Það sat stúlka við hliðina á mér á
sýningu á Beyglunum og hló mikið.
Eftir sýninguna kom hún skömm-
ustuleg til min og sagði að hún hefði
þekkt svo margt i sjálfri sér í þessum
persónum og að það hefði verið
hræðilegt! Það sama má segja um okkur
sem stöndum að sýningunni því þetta
verk er samið m.a. út frá okkar beyglum
og flækjum. Það er ekkert slæmt við það
að sjá þetta og hugsa: „djöfullinn! Svona
getur maður verið vitlaus og haldið
aftur af sér“. Ég held að fólk vilji spegla
sig í leikhúsinu og í Beyglunum eru
margir speglar.
Fólk er fljótt að setja aðra í flokka og
alhæfa út frá þeim flokkunum. Og
konur eru mjög stór flokkur. Það er
rosaleg geðveiki fólgin í þessari
tilhneigingu að setja konur allar í einn
flokk. í sýningunni tökum viö
Cosmopolitan-tímaritið sem dæmi. Það
á að eiga við konur í öllum heiminum
hvort heldur er á íslandi eða í Mó-
sambík. Alls staðar er það sama
kvennablaðið sem er vinsælast. Það er
auðvitað ávísun á frústrasjón! Ef allar
konur eiga að líkjast einni imynd í einu
blaði þá er maður búinn að tapa um leið
og maður opnar það. Þetta er algjörlega
klikkað."
-sm