Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.07.1992, Síða 29

29
Að þessu atriði hafði verið vikið sérstaklega í 51. tölublaði
Þjóðólfs 4. nóvember 1892, en þar segir svo:
„Skáldið séra Matthías Jochumsson hefur fengið tilboð um að sækja
heimssýninguna í Chicago að sumri sem kjörinn fulltrúi fyrir ísland á
nokkurs konar alþjóðlegum þjóðsagnafundi (Folklore Congress), er þá
verður haldinn í Chicago. Velur forstöðunefnd fundar þessa fulltrúa úr
öllum löndurn, en ætlazt er til, að þeir sjálfir leggi fé til fararinnar. Er séra
Matthíasi sýnd allmikil særnd með vali þessu, en því rniður mun hann ekki
fátæktar vegna eiga kost á að ráðast í för þessa, og er það illa farið, því að
hann er manna bezt fallinn til að koma fram sem fulltrúi lands vors við
jafnþýðingarmikið og veglegt tækifæri. Oss virðist, að landsstjórnin ætti að
hlutast eitthvað til um þetta. Það væri sómastryk."
Þessi tillaga hratt af stað umræðu í blöðum um þetta mál, og
voru flestir því hlynntir, að Matthías Jochumsson yrði styrktur til
fararinnar, en eitt blað, ísafold, reis öndvert gegn því. Garnall
þingmaður, er lætur ekki nafns síns getið, skrifar langa grein um
málið í ísafold 18. marz 1893, telur ekkert gagn munu verða af för
sr. Matthíasar og því sé ekki ástæða til að veita honum fararstyrk.
í Akureyrarblaðinu Stefni 1. apríl 1893 er dálítið yfirlit um gang
málsins, en þar segir svo:
„Um ekkert er tíðræddara nú á dögurn en það, hvort vér eigum að senda
mann á Chicago-sýninguna til að mæta þar sem fulllrúi þjóðar vorrar og
flytja Ameríkumönnum kveðju vora og árnaðaróskir, eða leiða þetta hjá
oss alveg afskiptalaust og „látast ekkert vita eða skilja". Flestir munu
þeirrar skoðunar, að vér eigum og verðum að senda slíkan fulltrúa og að
vanvirðulaust getum við ekki leitt þennan stórviðburð hjá oss án slíkrar eða
líkrar hluttöku, ekki svo mjög vegna sýningarinnar sem sýningar, heldur
vegna hins einkennilega og merkilega sögulega sambands, sem er rnilli
þjóðar vorrar og þeirra manna og viðburða, sem minnast á ineð sýningu
þessari. Er komin talsverð hreyfing á þetta víðs vegar um land, og ýmsir
sýslunefndarfundir (t.a.rn. í Skagafirði, Eyjafirði, Borgarfirði) hafa haft
það til umræðu og alstaðar kornið fram samhuga álit, að æskilegt væri, að
slík sendiför kæmist á. Mun óhætt að fullyrða, að þetta sé samkvæmt
hinum almennasta vilja manna um land allt. En eitt er það, sem allt getur
strandað á eða dregið þessa sendiför of lengi, það er þessi gamli þröskuld-
ur ílestra framfara og fyrirtækja á landi voru: féleysið. Fé er nefnilega ekki
til fyrirliggjandi, er heimilt sé að verja á þennan hátt, en landstjórnin getur
veitt það, og er Iíklegt, að hún geri það upp á væntanlegt samþykki alþingis,
sem varla mun þurfa að efa að fengist greiðlega.
Það verða varla deildar skoðanir manna um það, hvern senda skuli
vestur, úr því séra Matthías Jochumsson hefur gefið kost á sér. Mæla ekki
einungis með honum hinir miklu hæfileikar hans, heldur það, að hann er
einmitt kjörinn af Ameríkumönnum sjálfum til að rnæta á sýningunni."