Frjáls verslun - 01.02.1947, Blaðsíða 15

Verzlusi
útgerS
(ramleiðsla
í síðasta liefti „Frjálsrar Verzlunar" birtist
viðtal við framkvæmdastjóra Landssambands ísl.
útvegsmanna um sjávarútvegs- og viðskiptamál,
og kemur þar fram, hversu hann telur þau horfa
við af sjónarhóli útvegsmanna almennt.
Eftir að blaðið kom út varð vart nokkurrar
gagnrýni frá liendi verzlunar- og kaupsýslu-
manna, að giein þessi skyldi birt athugasemda-
iaust, þar sem hún er óneitanlega ekki öll í anda
frjálsrar verzlunar. Einnig heyrðust raddir um
það, bæði frá kaupsýslu- og útgerðarmönnum, að
í greininni kæmu fram persónulegar skoðanir
á við skiptamálum, þó að þær í einstöku atriðum
styddust við fundarsamþykktir. I sjálfu sér er
ekkert atliugavert við að blaðið birti sjónarmið
mismunandi aðilja til viðskiptamálanna, þar sem
slíkar greinar hafa ótvírætt upplýsingagildi, enda
er sú ekki ástæðan fyrir framkominni gagnrýni.
®
Útgerðarmenn — sumir hverjir — telja sig eiga
tilkall til ráðstöíunar á gjaldeyri landsmanna
fram yfir aðra og hel'ur L. í. Ú. farið þess form-
lega á leit við stjórnarvöldin, að það fái að skipa
menn í þær stjórnarnefndir, sem um gjaldeyrinn
ljalla. Varla getur verið að útvegsmenn geri þess-
ar kröfur til úthlutunarréttar á gjaldeyrinum í
því skyni einu, að tryggja nægan gjaldeyiisskerf
til útgerðarinnar, því að þarfir útvegsins hafa
ætíð verið látnar sitja í fyrirrúmi fyrir flestum
eða öllum öðrum innflutningi og hafa slíkar
vörur m. a. aldrei verið háðar „kvóta-systemi“.
Þar hefur verið um frjálsa samkeppni að ræða
og hafa útvegsmenn ekki hingað til getað komið
fram með rökstuddar aðfinnslur um hörgul á
þurftarvörum sínum, nema óviðráðanlegar ástæð-
ur hafi valdið, þrátt fyrir það, að innkaupadeild
félagssamtaka þeirra hefur ekki verið starfandi
fyrr en nú.
Það er því ekki annað sýnilegra en útvegsmenn
vilja ná úthlutunarrétti á gjaldeyri fyrir almenn-
ar neyzluvörur, og ber það lítinn vott urn skiln-
ing á eðli þjóðhagslegs skipulags, þar sem starfs-
stéttir þjóðiélagsins skipta með sér verkum og
starfa hver á sínu sviði. Útvegsmenn gera út skip
sín til veiðifanga og búa aflann sem bezt fyrir
markað. Kaupsýslumenn afla erlendra nauðsynja
við sem lægstu verði — og annast m. a. milli-
göngu um litvegun útgerðarvara með sem hag-
felldustum kjörum — taka þátt í dreifingu var-
anna og markaðsleit, oft í samvinnu og sameign
útgerðar- og framleiðsluaðilja. A því sviði liafa
þeir beztu reynsluna. Svona mætti lengi telja.
En ef ein stétt rýfur sig éit úr þessu eðlilega sam-
liengi og heimtar umráðarétt yfir óbeinum af-
rakstri verka sinna, líður ekki á löngu unz skap-
azt hefur slíkt þjóðmegunaröngþveiti, að við ekk-
ert verður ráðið. Þess vegna eru umræddar kröf-
ur útvegsmenna ekki einungis ósanngjarnar held-
ur og háskalegar.
Hvað sölu afurðanna snertir, hafa oft komið
fram háværar raddir, bæði frá kaupsýslu- og út-
vegsmönnum, um skaðsemi þeirrar einokunár
og hafta, sem ríkt liafa í afurðasölumálunum á
undanförnum árum. Þessi höft hafa ekki ein-
göngu verið sjálfsskaparvíti, heldur liafa stríðs-
ástand og haftastefnur ráðið hér miklu um. En
afurðasölu landsmanna verður án efa bezt borgið
í framtíðinni með sameiginlegu átaki framsýnn-
ar verzlunarstéttar, útgerðarmanna og annarra
framleiðenda.
Annars eru það mörg atriði, sajn korna til
greina, þegar talað er um „tilkall" til gjaldeyris-
ins. Að sjálfsögðu koma þar fyrst til greina hags-
munir og þarfir þjóðarbúsins. En þá má líka
spyrja: Með hvaða rétti krefjast nú útgerðar-
menn yfirráða yfir gjaldeyristekjum þjóðarinn-
ar? Þeir neita þó að láta skip sín fara úr höfn,
nema ríkið (skattborgararnir) tryggi þeim halla-
lausan rekstur. Hraðfrystilnisin og saltfiskfram-
leiðendur krefjast líka lágmarksverðs á frarn-
leiðslunni o. s. frv. En þetta virðist þeim ekki
nægilegt. Eftir að þeirn er tryggð afkoman, er
að sjá sem þeir telji sig þurfa á hagnaði af inn-
flutningsverzluninni að halda.
Þegar þannig er komið málum, virðist ekki
vera langt spor að stíga yfir í algjöran ríkisrekst-
FBJÁLS VERZLUN
15