Frjáls verslun - 01.02.1947, Blaðsíða 1

9..ÁRG. 1.—2. TBL. 1947.
Um þessar mundir eiga matvörukaupmenn
í erjum við Viðskiptaráðið, sökum þess að
ráðið fœrði riýlega stórum niður álagningu á
brennt og malað kaffi. Kaffi-kílóið hœkkaði
sem sé um rúma krónu á heimsmarkaðinum
fyrir skömmu, en útsöluverð í smásölu má samt
ekki stíga nema um 40 aura, samkvœmt fyr-
irskipuninni. Matvörukaupmenn í Reykjavík og
Hafnarfirði mótmceltu hinni ómak'.egu árás
Viðskiptaráðs, með því að stöðva sölu á kaffi,
og fóru jafnframt fram á að ráðið endurskoð-
aði ákvörðun sína. Ráðið sat fast við sinn keip
og neitaði tilslökun. IComu þá kaupmenn sér
saman um að gera ekki neytendum erfiðara
fyrir en orðið var og hófu aftur sölu á kaffi
við gamla verðinu. Þannig hafa þeir enn ekki
fyrirgert mótmcelaafstöðu sinni gagnvart Við-
skiptaráði og standa enn í stímabraki við það.
Engu verður um spáð, hvernig þessari deilu
reiðir aí. Svo er að sjá sem yfirvöldin viti
hvorumegin lagalegi rétturinn er. 1 þeirra aug-
um skiptir víst litlu um hinn siðferðilega rétt,
eða svo liggur beint við að álykta af fram-
ferði þessa „œgivalds" í garð verzlunarstétt-
arinnar. Sýknt og heilagt er gengið á hlut
hennar með niðurskurði. á álagningu, sama
hve mjög verðlag hœkkar í landinu og kaup-
gjald og annar dreifingarkostnaður eykst.
Hér verður verzlunarstéttin sjálf að koma til
slcjalanna meira en hún hefur gert. Hún verð-
ur með öllum hugsanlegum ráðum að hefja
svo sterkan áróður fyrir málefnum sínum, að
ómaklegum árásum og rógi, sem sí og œ er
stefnt að henni, verði hrundið í eitt skipti fyrir
öll. Því verður ekki trúað fyrr en á reynir til
hlítar, að hér á landi sé ekki hœgt að skapa
verzlunarstéttinni það álit, sem hún nýtur í
öðrum menningarlöndum, að hún hafi lífrœnu
nytjahlutverki að gegna. íslenzka verzlunar-
stéttin á það sannarlega skilið, því að afrek
hennar eru mörg og stór.
Á framhaldsaðalfundi V.R., sem haldinn var
í febr. s.l., voru gerðar margar lagabreytingar
(sbr. á öðrum stað í blaðinu), en þeirra merk-
astar eru nýju ákvœðin um samningsrétt fé-
lagsins og launakjaranefnd. Samkvœmt þeim
er slegið föstu í eitt skipti fyrir öll, að félagið
sé lögformlegur samningsaðili um kaup og
kjör verzlunarmanna í lögsagnarumdœmi
Reykjavíkur og jafnframt ákveðið að sérstök
nefnd launþega skuli fjalla um launa- og
kjarasamninga við verzlunarrekendur.
Þótt þessi nýju lagaákvceði séu sjálfsögð og
í rauninni ekki annað en staðfesting þess fyrir-
komulags, sem ríkjandi hefur verið undairfar-
in ár, fela þau í sér miklar skyldur fyrir alla
félagsmenn og eru boðskapur til launakjara-
nefndarinnar um að rœkja störf sín af hendi
með sanngirni og einurð.
Verzlunarmenn hafa lengi verið aftur úr í
kjaralegri þróun hinna vinnandi stétta. Sumir
telja að orsökin sé fólgin í því, að stœrsta
verzlunarmannafélag landsins, V.R., er eklci
hreinrœktað launþegafélag. Sjálfsagt er nokk-
uð til í þessu að því er fyrri daga snertir, en
með núverandi skipulagi á félagsstarfinu er
engum slíkum átyllum til að dreifa. Launþeg-
ar eru þar íhlutunarlaust frjálsir til athafna í
kjaramálum sínum,
Samvinna vinnuþiggjenda og vinnuveitenda,
eins og hún kemur fram innan V.R. og nokk-
urra annarra verzlunarmannafélaga hér á
landi, er gott dœmi um, hversu hcegt er að
samhœfa sjónarmiðin, þótt í sumu kunni að
vera ólík. Flestar aðrar stéttir hafa klofið sig
um þvert eftir aðstöðumismun og hyggjast
þannig betur geta komið fram réttindamálum
sínum og öðrum hugðarefnum. En eflaust á það
eítir að sýna sig, að styrlcur verzlunarstéttarinn-
ar liggur hvað mestur í því að sundrungin hef-
ur ekki náð að svíða sundur félagsleg vébönd
hennar.