Frjáls verslun - 01.12.1962, Blaðsíða 14

sexn búast má við að verði mjög ódýrt. Pólitískt
jafnvægisleysi hefur tafið fyrir framkvæmdum í
þessum heimshlutum, en að því hlýtur að koma
fyrr eða síðar, að áform um stórvirkjanir í hita-
beltislöndunum nái fram að ganga, og er þá hætt
við, að við íslendingar fáum hættulegri keppinauta
en við höfum nú. Það getur því ráðið úrslitum, að
okkur takist að komast af stað með stórvirkjanir
hér á landi, áður en þessi samkeppni verður að
veruleika.
Þegar um er að ræða eins fjárfrekar framkvæmdir
og stórvirkjanir og byggingu alúmíníumverksmiðju,
hlýtur upphafið ætíð að reynast erfiðast. Hér er
um það að ræða, að erlend fyrirtæki og lánastofn-
anir festi allt að 3.000 milljónum króna í einni
framkvæmd á Islandi, en það er álíka upphæð og
allar erlendar skuldir Islendinga til langs tíma eru
nú í dag. I samningum um svo gífurlegar fjárhæðir
hlýtur að vera óhjákvæmilegt að velja þá leið, scm
hagstæðust er bæði frá sjónarmiði okkar sjálfra og
hinna erlendu aðila. Gerum við það ekki, er full-
komin hætta á, að þessi áform verði að engu, eins
og allar ráðagerðir fyrri ára um stórvirkjanir á
íslandi og nýtingu liinna nxiklu auðæfa, sem við
eigum ónotuð í íslenzkum fallvötnum.
Takist okkur hins vegar að komast af stað og
hrinda fyrstu stórvirkjun á Islandi í framkvæmd,
er ég bjartsýnn á, að framhaldið reynist okkur
auðveldara, og þótt þannig kunni að fara, að virkj-
un Þjórsár við Búrfell verði fyrir valinu sem fyrsta
stórvirkjun á íslandi, þykir mér iíklegt, að með
því verði í rauninni bezt tryggt, að hægt sé síðar
að koma fyrirætlunum um virkjun Jökulsár á
Fjöllum í framkvæmd.
Raforkumálastjóri mun hér á eftir gera grein
fyrir athugunum á sviði virkjunarmálanna, en áð-
ur en ég lýk máli mínu, vil ég nú snúa mér að öðru
meginverkefni nefndarinnar og nota tækifærið til
að skýra fundarmönnum í stuttu máli frá fyrir-
ætlunum um byggingu kísilgúrverksmiðju við Mý-
vatn, en því máli hefur verulega miðað áfram að
undanförnu.
Það eru ekki nema örfá ár, síðan mönnurn varð
það ljóst, að botnleir Mývatns væri að mestu hreinn
kísilgúr, sem er xnikilvægt efni í margvíslegum
efnaiðnaði. Er hér um að ræða örsmáar leifar kísil-
þörunga, sem í vatninu lifa og safnazt hafa saman
á löngum tíma í nokkurra metra þykkt botnlag.
Hreinsaður kísilgúr hefur ýmsa sérstæða eiginleika,
t. d. sem síunarefni, er gerir hann að eftirsóttri og
verðmætri vöru. Verðmætið fer mjög eftir gæðum,
og er verð beztu gæðaflokka allt frá 5 upp í 10
þús. krónur hvert tonn. Allvíðtækar rannsóknir hafa
farið fram undanfarin ár á eiginleikum kísilleirsins
í Mývatni á vegum Raforkumálaskrifstofunnar og
llannsóknaráðs ríkisins. Ilefur Baldur Lindal, eína-
verkfræðingur, unnið mest að málinu. Gerðar hafa
verið áætlanir um byggingu verksmiðju við Mý-
vatn, er notaði jarðgufu við þurrkun á leirnum.
Þegar ljóst var orðið, að kísilleirinn í Mývatni
virtist óvenjugott hráefni og áætlanir höfðu verið
gerðar um vinnslu hans, var eftir því leitað, hvort
erlendir aðilar hefðu áhuga á þátttöku i byggingu
kísilgúrverksmiðju við Mývatn, enda var mönn-
um þegar Ijóst, að íslendingar gætu ekki einir
hrundið þessu máli í framkvæmd, þar sem þá skorti
t. d. bæði tækniþekkingu og þó sérstaklega aðstöðu
til að byggja upp og skipuleggja sölu kísilgúrsins
á erlendum mörkuðum. Niðurstaðan hefur orðið
sú, að tvö hollenzk fyrirtæki hafa boðizt til þátt-
töku í undirbúningi framkvæmda með það fyrir
augunr að verða meðeigendur í fyrirtækinu, ef und-
irbúningsrannsóknir sýndu, að það væri arðbært.
Hafa nú undanfarna mánuði farið fram mjög víð-
tækar rannsóknir í Holhtndi á eiginleikum Mý-
vatnsleirsins og hugsanlegum framleiðsluaðferðum,
og hafa verið send út stór sýnishorn til athugunar.
Ilafa íslendingar fylgzt nákvæmlega með jxessum
rannsóknum.
Rannsóknum þessum og markaðsathugunum sem
farið hafa frarn samtímis, er enn ekki fulllokið, en
óhætt er að segja, að árangurinn hafi liingað til
verið í sanxræmi við fyllstu vonir, sem menn höfðu
gerl sér um eiginleika hráefnisins.. Virðist vera
unnt að framleiða úr Mývatnsleirnum vöru, sem
er sambærileg við beztu gæðaflokka af amerískum
kísilgúr og miklu betri en fundizt hefur nokkurs
staðar í Evrópulöndunum. Virðist því hér vera
fyllsta ástæða til bjartsýni, þótt athugunum sé enn
ekki lokið og of snemmt sé að draga lokaályktanir
af þeim rannsóknum, sem gerðar hafa verið.
Áætlað er, að hinum efnafræðilegu rannsóknum
verði fulllokið fyrir haustið og verði þá hægt að
taka lokaákvörðun um stofnun fyrirtækis, er setji
á stofn verksmiðju við Mývatn. Jafnframt þarf
að gera ýmsar rannsóknir hér heima í sumar bæði
á kísilléirlögunum sjálfum og aðstæðunum við Mý-
vatn, meðal annars þarf að bora eftir gufu handa
Framhald ó bls. 24
14
FRJÁLS VERZLUN