Frjáls verslun - 01.10.1973, Blaðsíða 62

þjónustu, hvort sem virðisaukaskattur er ríkj-
andi eða eitthvað annað. Þessarar tilhneigingar
gætir með hækkandi skatthlutfalli almennt
fremur en að það sé endilega vegna virðisauka-
skattsins.
FV: A5 hvaða marki hefur verið
reynt að skapa ísl. framleiðslu-
fyrirtækjum viðunandi aðstöðu
í þessu efni í samkeppni við
erlend ?
Jón: Ég vil minna á það, sem gert var 1970.
Þegar ísland varð aðili að EFTA voru gerðar
meiriháttar ráðstafanir til að jafna þessi met.
Breytingum, sem þá voru gerðar á tekjuskatt-
lagningu fyrirtækja, var gagngert ætlað að
stefna í þessa átt. Sömuleiðis breytingum á toll-
um á hráefni og vélum.
Þannig hefur stefnan verið mörkuð nokkurn
veginn út þann tíma, sem íslenzkur iðnaður
fær þar til aðildin að EFTA er fullgerð. Ætlun-
in er þess vegna að jafna aðstöðuna í stórum
dráttum. Samanburður í þessu efni er hins
vegar alltaf mjög erfiður vegna þess, að skatt-
kerfin eru aldrei nákvæmlega eins í tveimur
löndum, og svo ekki síður vegna hins, að skatt-
lagning, t. d. hér innanlands, hefur verið mjög
mismunandi milli staða. Það hefur sín áhrif
líka. Við höfum staði, þar sem aðstöðugjald
er lagt á ákveðna tegund atvinnurekstrar. og
að^a. þar sem engin slík skattlagning er til.
Hjörtur: Það er einn skattur, eiffnarskattur,
sem er áreiðanlega veruleea hærri hér en ann-
ars staðar. Þegar eignarskattur og fasteiffnagjöid
eru lögð saman, sem er 3,2% af heildinni að
mér skilst, er það miklu hærri skattur en gerist
annars staðar. í Bretlandi er að vísu allhár
fasteiffnaskattur, en hann er notaður í staðinn
fyrir útsvar.
Jón: Við þurfum að minnast þess, að verð-
mætismat til eiffnarskatts og fasteignaskatts er
eins og nú standa sakir mun lægra en raun-
verð.
Guðmundur: Ég held mér sé óhætt að segja,
að fasteignaskattur sé lægri hér en í Bretlandi
og mun lægri en í Bandaríkjunum og Kanada,
því að þar eru fasteignaskattar t. d. notaðir til
að fiármagna skóla í hinum einstöku ríkjum.
Hjörtur: Koma þeir þá ekki í staðinn fyrir
önnur gjöld?
Guðmundur: Jú, að vissu leyti. En þessi fast-
eignaskattur hjá okkur átti líka að koma í stað-
inn fyrir aðstöðugjald og kom reyndar í stað
þess að nokkru leyti. Ég er þeirrar skoðunar, að
þessir skattar séu ekki svoýkja háir. En þarna
er þó verið að mismuna. Ég sé ekki ástæðuna
fyrir því, að einstaklingum og fyrirtækjum sé
mismunað þannig. Fasteignaskattar mismuna, en
ekki hlutabréf eða eitthvað því um likt? Þetta
beinir eignamynduninni í vissa farvegi, að öðru
jöfnu. Hins vegar má benda á, að tiltölulega
stór hluti eignamyndunar hér á landi er í fast-
eignum, sem dregur úr mismuninum.
Hjörtur: Tekjuskattur á fyrirtækjum á ís-
landi er síður en svo hærri en annars staðar,
jafnvel lægri. Ef við lítum hins vegar í skatt-
skrána og á halann, sem fylgir tekjuskattinum,
eru skattarnir orðnir talsverðir. Það er týnt
allt mögulegt til, sem kemur þannig til viðbót-
ar. Við gerð kjarasamninga hefur greiðslubyrð-
in stöðugt þyngzt, launatengdur kostnaður, sem
atvinnurekandinn greiðir, er raunverulega 40%
umfram bein laun, sem launþeginn fær. Þess-
ar umframgreiðslur sér launþeginn ekki beint.
Og enn er verið að tala um viðbótarprósentu
í einhvern nýjan sjóð. Ég veit ekki hvort al-
mennineur gerir sér grein fyrir þessu.
Brvnjólfur: Þarna komum við að því, að fólk
sér ekki öil laun, sem verið er að greiða því, og
gerir sér kannski ekki grein fvrir, hvort um er
að ræða kaup, gjöld eða álögur. Þess vegna
getur það heldur ekki metið laun sín. En um
það, hvort nægilega vel hafi verið gert við
fyrirtækin vegna inngöngunnar í EFTA, hygg
ég, að menn verði að skoða útkomuna hjá þeim
á tímanum, sem liðinn er frá því, að við gerð-
umst aðilar. Afkoma iðnaðarins hefur í það
minnsta versnað á tveimur síðastliðnum árum.
Jón: Frá því að tollabrevtinffin var gerð 1970
hefur verið trygfft, að minnsta kosti í öllum
meginffreinum iðnaðar hér, að tollverndin
minnkaði ekki frá því sem verið hafði fyrir
brevfinguna.
Hiörtnr: En bett.a hefur því miður ekki kom-
'ð iðnaðinum til góða sem skyldi veffna annarra
þátta í stjórnkerfinu, nánar tiltekið í verðbffs-
málunum. Þar hefur iðnaðinum verið halflifS
niðri. og ekki ffefið tækifærj til að stvrkja stöðu
sína til að mæta lækkandi verndartollum alger-
lega að ástæðulansu. bar sem hann hefur burft
að kenna vð innflut.t.a vöni. sem að sjálfsögðu
ætti að vera næffianlegt aðhald.
GnðmunJur: Ein er sú skattteeund. sem við
hnfum ekki rætt. en bað er launaskatt.urinn. í
eðli sínu er hann ekki ósvinaður virðisauka-
skat.tinum, veffna bess. að virðisauHnn leffgst
á laun og áffóða. Og hann nálgast líka að vera
staðffreiðsluskattur af bví að hann er af flest-
um innheimtur nokkuð jafnt.
Hiörtur: Mér finnst launaskatturinn vera afar
glögfft dæmi um fundvísi ríkisins á nýjar leiðir
til að auka skattálögurnar. enda beaar farið að
líta hann hýru auga af stjórnvöldunum, til enn
aukinnar skattlagningar.
Jón: Launaskatturinn er að því leytinu heppi-
legur skattur, hér á landi. að hann gerir mann-
afiann dýrari. Hann gerir það að verkum, að
menn eru tilnevddir að beita allri beirri hag-
kvæmni, sem beir geta, í notkun vinnuafls. Og
þar sem við ráðum yfir svo fáu fólki hygg ég,
að þessi skattur geti haft æskilega þróun í för
með sér. Hann ýtir undir, að vélarnar séu not-
aðar í staðinn fvrir manneskjuna, og í fámenn-
inu hjá okkur hlýtur það að vera ákjósanlegt.
Brynjólfur: Ég held, að það hafi nú ekki þurft
neinn launaskatt til, því að vinnuaflið var dýrt
fyrir. Það hefur nú líka verið hálfgert feimnis-
mál hér á íslandi að auka vélvæðingu og fækka
fólki í iðngreinum. Verðlagsmálin hafa einkan-
lega hindrað, að fyrirtækin réðust í meiri hag-
ræðingu og bættu við sig vélum og spöruðu

62
FV 10 1973