Frjáls verslun - 01.03.1976, Qupperneq 74

Sé meiru skipt, kemur fram
tap, sem aðeins er unnt að
bjarga með lánsfjármagni í
skemmri tíma. >essi regla á
jafnt við um einkafyrirtæki og
opinberar stofnanir.
Þetta er sá raunveruleiki,
sem við verðum að horfast í
augu við nú sem stendur, þeg-
ar hvert fyrirtækið á fætur
öðru verður að stöðva rekstur
sinn vegna þess að peningar
eru ekki í kassanum og þegar
þar að auki er erfitt fyrir
stjórnvöld og banka að fá er-
lend lán til að jafna óhagstæða
gjaldeyrisstöðu.
Önnur staðreynd er sú, að
það er ekki til nein skiptapró-
senta, sem á hlutlausan og al-
gjörlega réttlátan hátt deilir
,,framleiðslukökunni“ milli
hagsmunahópanna, hvort sem
um er að ræða hjá einkafyrir-
tækjum eða opinberum stofn-
unum. Það er einfaldlega ó-
mögulegt að reikna út, hvað
hver hagsmunahópur fær í
sinn hlut, þ.e.a.s. hvaða þátt
hann átti í verðmæti hinnar
veittu þjónustu.
HVERS VIROI ER FRAM-
LAGIÐ?
Hvaða áhrif hefur framlag
þeirra, sem vinna að vöruþróun
miðað við hinna sem vinna að
framleiðslu, á endanlegt verð-
mæti vörunnar?
Hvers virði er framlag vél-
anna? Hver getur reiknað hlut-
laust út hvers virði umönnun á
sjúkrahúsi er sjúklingnum?
Hér er aðeins hægt að nota
eina aðferð — það er viðskipti.
Hagsmunahóparnir verða ein-
faldlega að versla hver við ann-
an.
Það er reyndar þetta, sem á
sér stað þegar t.d. aðilar vinnu-
markaðsins fjalla um launa-
kjör, þegar kennarar gera
launakröfur til hins opinbera,
þegar viðskiptavinur og kaup-
maður ræða um verð vöru og
þegar ríkið ákveður álagning-
arreglur til skatts.
ALLIR VILJA HÁMARKA
HAGNAÐ SINN
í öllum þessum tilvikum er
samið, þ.e.a.s. það er verslað
um skiptingu hagsmunahóp-
anna á ,,framleiðslukökunni“.
Og sérhverju sinni getum við
verið viss um að hver einstak-
ur hagsmunaaðili leitast við að
fá sem stærsta sneið af tískunni
— sem sagt þeir reyna að há-
marka hagnað sinn. Við erum
þess vegna öll „hagnaðar-há-
markendur" af guðs náð.
Að minnsta kosti er eitt víst:
Atvinnurekandinn er alls ekki
ágjarnari í þessari keppni en
aðrir hópar.
Líti maður á þá rýru rekstr-
arafkomu sem fyrirtækin sýna
(undir % af því sem þau þyrftu
að hafa í hagnað), getur maður
næstum sagt þvert á móti.
Hefðu fyrirtækin sýnt þann
hagnað, sem þau þyrftu til að
dafna, hefðu þau afgang til að
byggja upp nauðsynlega vara-
sjóði og hluti þeirra fyrirtækja,
sem nú standa höllum fæti
myndu standast a.m.k. fyrstu
vetrarveðrin.
Við nánari athugun mun
maður geta séð nákvæmlega
sömu keppnina milli hagsmuna-
hópa í sósialískum löndum, þar
sem svo til eingöngu eru opin-
ber fyrirtæki. Maður heyrir að-
eins minna um hvað þar gerist.
En af og til má lesa um
„skyndiuppþot“ sem við nán-
ari eftirgrennslan eru tilkomin
vegna óánægju með skiptingu
„framleiðslukökunnar“.
Fyrir ekki svo mjög löngu
síðan áttu sér stað slíkar
,,kjaradeilur“ í Póllandi, sem í
fyrstu varð að brjóta á bak aft-
ur með fallbyssum en síðar
urðu valdamenn að koma til
móts við kröfurnar bæði með
launahækkunum, niðurfærslu
verðlags og með auknu fram-
boði á neysluvörum. Baráttan
milli hagsmunahópa um skipt-
ingu kökunnar er þannig við
lýði í öllum löndum, en í hin-
um kapitalísku löndum fer hún
fram fyrir opnum tjöldum og
er ekki jafn tilfinningaþrungin,
þegar allt kemur til alls.
SJÁVARFRÉTTIR
koma nú út í hverjum
mánuði frá og með
janúarmánuði
1976.
Upplag
SJÁVARFRÉTTA
er nú á sjöunda
þúsund eintök.
Fjórfalt stærra blað en
nokkuð annað
á sviði
sjávarútvegsins.
•
SJÁVARFRÉTTIR
er lesið af þeim, sem
starfa við
sjávarútveginn og
taka ákvarðanir
um innkaup vöru og
þjónustu fyrir
útgerð, fiskiðnað, skipa-
smíðastöðvar, vél-
smiðjur og aðra aðila á
sviði sjávarútvegs
og þjónustu-
grcina hans.
Eflið viðskiptin við
s j ávarút veginn
og kynnið vörur
og þjónustu í
SJÁVARFRÉTTUM.
SJÁVARFRÉTTIR
LAUGAVEGI 178.
SÍMAR 82300 OG 82302.
74
FV 3 1976