Frjáls verslun - 01.07.1976, Blaðsíða 31

nokkui't árabil, hafa komizt að
því, að íbúum hefur þegar tek-
ið að fækka í nýju íbúðar-
hverfunum, þegar þessi hverfi
eru orðin fullbyggð og öll þjón-
usta er komin. Ástæðan er sú,
að opinber stuðningur við íbúð-
arbyggingar miðast við nýbygg-
ingar og er hlutfallslega beztur
því smærri sem húsnæðið er.
Það er þvi unga fólkið og þar
með barnafólkið, sem ræðst í
nýbyggingar í miklum meiri-
hluta.
Þessi mismunun ríkisvaldsins
í lánamálum hefur haft ýmsa
ókosti í för með sér:
® Fjárfesting í ibúðarhúsnæði
og þjónustu við íbúðarhverfi
er vannýtt, enda eru fast-
eignir einnig notaðar orðið
sem geymir verðmæta, vörn
gegn verðrýrnun pening-
anna.
® Á meðan húsnæðisþörfin er
mest vegna fjölskyldustærð-
arinnar er húsnæðið minnst.
® Reykjavík hefur þanizt út
meira en þörf krefur, sem
hefur kostað aukna fjárfest-
ingu í þjónustu við ný
hverfi, sem fijótlega verður
vannýtt vegna fækkunar í-
búanna.
Sú hugmynd hefur vissulega
komið fram að leysa sum þess-
ara vandamála með auknum
lánum til kaupa á eldra hús-
næði. Menn óttast þó, að siíkt
hækkaði verð á eldra húsnæði.
Þessi ótti er að mestu ástæðu-
laus, þar sem byggingarkostn-
aður nýs húsnæðis, aðbúnaður
í nýjum hverfum og staðsetn-
ing hverfanna takmarkar það
verð, sem fæst 'fyrir eldra hús-
næði.
SÖLUSKATTUR
Miklar umræður hafa orðið
um það, með hvaða hætti
mætti lækka byggingarkostnað.
Oft er þá bent á staðlaða verk-
smiðjuframleiðslu húseininga
og innréttinga, þar sem hver
eining gæti orðið ódýrari vegna
aukins magns framleiðslunnar.
Svo kann að vera.
Það sem staðið hefur þessari
framleiðslu mest fyrir þrifum
er það, að á vinnu verkstæðis
eða verksmiðju leggst 20%
söluskattur, en hann er enginn
af þeirri vinnu, sem fram-
kvæmd er á byggingarstað. Það
er því nauðsynlegt, að þessi
skatt'lagning sé sú sama 20%
eða engin, ef söluskatturinn á
ekki að hafa skekkingaráhrif
og drepa í fæðingu slíkar til-
raunir til lækkunar byggingar-
kostnaðar.
ÞINGLÝSING
Kaupsamningúm fasteigna-
viðskipta er sjaldnast þinglýst
af þeirri ástæðu, að verð hús-
næðisins er tilgreint í kaup-
samningi en ekki í afsali. Þing-
lýsing kaupsamnings er því
mun dýrari en þinglýsing af-
sals, þar sem þinglýsingarkosta-
aður miðast við verð fasteignar
í kaupsamningi en við fast-
eignamatsverð, þegar afsali er
þinglýst, komi ekki annað fram,
sem bendir til þess, að verð
fastsignarinnar sé hærra. Þessi
skattlagning, sem þinglýsing er,
hefur því skapað umtalsvert ó-
öryggi í fasteignaviðskiptum.
Þetta atriði má þó lagfæra
með því að ákveða fasteigna-
matsverð sem þann stofn, sem
þinglýsingarkostnaður reiknast
af, þó að önnur upphæð sé til-
greind í kaupsamningi. Æski-
legast væri þó að ákveða þing-
lýsingarkostnað þannig, að
gjaldið standi einungis undir
kostnaði við þinglýsinguna.
Slíkt leiðir til þess, að kaup-
samningum verður almennt
þinglýst, sem tryggir rétt kaup-
anda gegn því, að hægt sé að
selja eignina öðrum aðila eða
að hin keypta eign verði hluti
af gjaldþrotabúi seljanda.
Bæði þessi atvik hafa orðið til
vegna þessarar skattlagningar.
BYGGÐASTEFNA
Sú byggðastefna, sem ríkis-
valdið rekur er alþekkt og um-
töluð. Reykjavík hefur einnig
rekið ákveðna byggðastefnu,
sem á skilið jafnmikið umtal.
Tekjur sveitarfélaga eru að
meginstofni (60%) útsvör íbú-
anna. Sveitarfélög hafa því hag
af því að laða til sín menn, sem
greiða há útsvör, vilji þau há-
marka tekjur sinar. Þar sem
gera má ráð fyrir, að húsakost-
ur manna sé í nokkuð góðu sam-
ræmi við tekjur, gætu sveitar-
félög laðað til sín slíka menn
með úthlutun eftirsóttra ein-
býlishúsalóða. Þetta hefur
Rey-kjavíkurborg ekiki gert
heldur látið nágrannabyggðum
sírum það eftir, svo að áber-
andi er orðið. Það hlýtur að fara
að valda Reykjavík vaxandi
vandræðum, ef þeir, sem vinna
fyrir hæstu tekjunum í Reykja-
vík, búa utan borgarmarkanna
og greiða því sín útsvör þar, en
njóta í verulegu mæli sömu
þjónustu í Reykjavík og aðrir,
án þess að greiða fyrir hana.
NIÐURGREIDD
ÞJÓNUSTA
Annað vandamál er skapað,
þegar vara og þjónusta er nið-
urgreidd, þar sem slíkt eykur
eftirspurn. Þessari auknu eftir-
spurn er gjarnan fullnægt með
auknu framboði þessarar vöru
eða þjónustu, sem aftur kailar
á auknar niðurgreiðslur. Þegar
einstök sveitarfélög taka slíika
stefnu í þjónustu við íbúa sína
umfram önnur verður það til
þess, að búseturöskun getur
orðið. Fólk flytur til þess að
njóta þjónustunnar og þá oft
þeir, sem ihefðu ekki greitt fyr-
ir hana fullu verði. Þessar voru
m.a. raunir New York borgar
nú fyrir skömmu, þegar altalað
var, að borgin gæti orðið gjald-
þrota þá og þegar.
í Reykjavík hafa vissir fyrir-
boðar slíkra hugsanlegra vand-
ræða þegar sýnt sig. Reykja-
víkurborg hefur verið í farar-
broddi sveitarfélaga í því að
reisa skóla, sjúkrahús, elliheim-
ili, dagheimili, félagsheimili, í-
þróttahús, menningarmiðstöðv-
ar o.s.frv. Þessi þjónusta er yf-
irleitt niðurgreidd og ber
FV 7 1976
31