Frjáls verslun - 01.07.1976, Blaðsíða 24

Greinar og uiðtöl
Skattskráin
Grein eftir dr. Guðmund IVIagnússon, prófessor
Skatlskráin er einstakt plagg. Mér er ekki kunnugt um að upplýsingar um álögð gjöld á einstakl-
inga séu birt opinberlega í nálægum löndum. Birting veld'ur að vonum árvissum umræðum um
skattaálögur. Sumir verða hissa á eigin gjöldum og enn fleiri verða furðu Iostnir yfir gjöldum ann-
arra. Umræður um skattamál voru óvenju fjörugar eftir útkomu skattskrár á síðastliðnu ári og
má búast við að sagan endurtaki sig í ár. Vart mátti opna svo blað á síðastliðnum vetri að ekki sæj-
ust greinar eftir Iærða og leika um skattamál. U ndirskriftir fóru fram í nokkrum kaupstöðum þar
sem bent var á meint misrétti í álagningu tekjuskatts einstaklinga.
Reyndar er ekki óeðlilegt að
margir sýni skattamálum áhuga
því að fátt annað kemur jafn
almennt við pyngju manna og
sterkar kröfur hljóta að vera
gerðar til mannjafnaðar. Enda
er ekki ný bóla að unnið sé að
breytingum í þessu efni.
Það er af mörgu að taka í
skattamálum en hér mun- eink-
um verða vikið að atriðum sem
varða álagningu tekjuskatts.
# Óánægja með
beinu skattana
Fáir munu hafa lagt meira á
sig til að sleppa við háa skatta
en forfeður okkar sem flúðu
frá Noregi þeirra vegna. Fram
á síðustu ár var hægt að sleppa
við tekjuskatt með því að ger-
ast danskur ríkisborgari og
vinna á Grænlandi, en sú leið
hefur nú lokast. Er þá fátt eft-
ir nema ganga á mála hjá al-
þjóðastofnunum eða fara í utan-
rikisþjónustuna. Það er víðar
en hér í landi sem óánægju
gætir með skattana. Stjórn-
málaflokkar hafa verið stofnað-
ir utanum óánægjuraddirnar
og er þar framfaraflokkur Gli-
strups frægastur.
Ástæðurnar fyrir óánægju-
unni með beinu skattana hér á
landi eru sennilega þessar helst-
ar og leggja þá menn mismun-
andi áherslu á hverja einstaka
þeirra:
9 1. Álagning og innheimta sé
óréttlát og ekki alltaf í sam-
ræmi við lifnaðarhætti fólks.
Þetta viðhorf birtist oft í
mynd þeirrar staðhæfingar að
einstaklingar í atvinnurekstri
greiði minna en aðrir í beina
skatta.
• 2. Löggjafinn mismuni með
tilliti til tegunda tekna, eftir
kyni, aldri, atvinnu, fjölskyldu-
stærð, búsetu o. fl.
0 3. Undandráttur sé mikill.
9 4. Jaðarskattur sé of hár og
lami vinnuvilja.
• 5. Greiðsla skatta eftir á sé
óheppileg.
• 6. Skattakerfið sé of flókið.
• 7. Tekjujöfnunaráhrifin séu
óljós og hæpin, m. a. hafi trygg-
ingakerfi og skattkerfi þróast
hvort út af fyrir sig, en þurfi
samhæfingar við.
Fleira mætti tína til úr al-
mennri umræðu. Rétt er að fara
nokkrum orðum um hvert ein-
stakt atriði, en þau eru oft inn-
byrðis háð:
9 Fyrsta
atriði
Það er engum vafa undir-
orpið að talsverður undandrátt-
ur á sér stað í framtali tekna
en óvíst er hvort hann er meiri
hér á landi en annars staðar.
Sumir freistast til að álykta
að einstaklingur í atvinnu-
rekstri sem greiðir lágan tekju-
skatt hljóti að hafa hagrætt
framtali sínu. Ástæðan getur
hins vegar verið sú að hann
hafi tekjur sem eru skatt-
frjálsar, sbr. sölu fasteignar eða
hlutabréfa eftir ákveðinn eign-
arhaldstíma, viðkomandi hafi
sjómannafrádrátt, hafi tapað á
rekstrinum o. s. frv. Oft eru af-
skriftir nefndar i þessu sam-
bandi. Geta þær vissulega orð-
ið til þess að skattur verði
lægri en ella, enda eðlilegt að
atvinnureksturinn fái þau gjöld
til frádráttar í hlutfalli við
notkun og úreltingu. í sumum
tilvikum geta allar þessar s'kýr-
ingar átt við í senn.
Hins vegar fer ekki á milli
mála að unnt er að mynda nýja
afskriftarstofna með sýndar-
gerningum, eins og að skipta á
tækjum við annan, þegar full-
afskrifað er, eða þá stunda kaup
og sölu með jöfnu millibili til að
færa sér í nyt skattfrelsi sölu-
hagnaðar.
Það er hins vegar misskiln-
ingur að einstaklingar með at-
vinnurekstur í eigin nafni
greiði lægri tekjuskatt að með-
altali en allur almenningur. Þó
24
FV 7 1976