Frjáls verslun - 01.03.1989, Page 82

BRÉF FRÁ ÚTGEFANDA
A AÐ AUKA
ÓJÖFNUDINN?
Engum blöðum er um það að fletta að í nútímaþjóðfé-
lagi gegna fjölmiðlar veigamiklu hlutverki. Sennilega
má endalaust um það deila hvert sé raunverulegt hlut-
verk þeirra og hver séu hin raunveruleg áhrif. Það má
líka um það deila hvort þeir séu á réttri braut eða ekki.
Mörgum finnst fjölmiðlunin raunar komin út í öfgar og
talað er um fjölmiðlafár. En hvað sem öllu líður þá er
það staðreynd að fjölmiðlun er orðin einn veigamesti
þáttur menningarlífsins og í litlum þjóðfélögum eins
og t.d. hér á Islandi einn af hyrningarsteinum þess að
okkur takist að varðveita tungu okkar og menningu.
Það er því mikið ábyrgðarhlutverk sem allir þeir er fást
við fjölmiðlun á einn eða annan hátt gegna og kannski
höfum við ekki verið nógu meðvituð um þá ábyrgð. Þær
gífurlegu breytingar sem orðið hafa á skömmum tíma
hafa ef til vill leitt til þess að þróunin hefur ekki orðið
eins og best yrði á kosið en þegar á heildina er litið
verður þó ekki annað sagt en að íslenskir fjölmiðlar
hafi staðið sig vel - fylgt þeirri þróun sem orðið hefur
annars staðar og raunar verið framúrskarandi á sum-
um sviðum.
En það er ekki síður nauðsynlegt að ráðamenn þjóð-
arinnar séu jafn meðvitaðir um hlutverk fjölmiðlanna
og þeir sem við þá starfa. Þeir þurfa að hafa heildaryfir-
sýn yfir það sem gerist á þessu sviði og beita áhrifum
sínum til þess að efla og styðja alla íslenska fjölmiðla
ekki síst nú þegar mjög er að þeim sótt úr mörgum
áttum og ný tækni skapar erlendum risum mikla
möguleika til þess að kaffæra þá sem eru að berjast við
að halda úti fjölmiðlun á íslensku máli.
Því er fjallað um þetta hér að nú hafa komið fram
afskaplega einkennilegar hugmyndir sem myndu gera
íslenskum prentmiðlum mjög erfitt fyrir ef þær komast
í framkvæmd. í frumvarpi að nýjum útvarpslögum eru
ákvæði um að leggja sérstakan skatt á auglýsingar í
prentmiðlum sem síðan eiga að renna í sjóð til þess að
efla það sem kölluð er innlend dagskrárgerð og þá
aðallega í ljósvakamiðlunum. Hér er í raun um afskap-
lega einfalt mál að ræða. Ætlunin er að færa tekjur frá
prentmiðlunum, sem flestir standa mjög illa, yfir til
ljósvakamiðlanna og setja síðan einhverja skömmtun-
arnefnd yfir allt saman sem útdeilir peningunum. Is-
lendingar hafa bitra reynslu af slíkum skömmtunar-
stjórnum og ekki er vert að bæta enn höfðum á slíkan
þurs. Út af fyrir sig er það kannski eðlilegt að höfundar
frumvarpsins sem að stórum hluta var fólk sem hefur
starfað eða starfar hjá ljósvakamiðlunum séu hlynntir
slíku fyrirkomulagi því þannig geta þeir skarað eld að
eigin köku. En þetta er ósköp svipað því og að settur
yrði 12% aukaskattur á kaupmanninn á horninu og
þeir peningar látnir renna til stórmarkaðanna. Myndi
einhver telja slíkt sanngjarnt? Það er líka einkenni-
legt að þeir sem hafa verið ákafir talsmenn frjálsrar
fjölmiðlunar og að allir skuli hafa jafna aðstöðu á þeim
vettvangi skuli vera í hópi frumvarpssmiða. Samt sem
áður er það alvarlegast þegar ráðamenn þjóðarinnar
taka undir þau sjónarinið sem þarna koma fram.
Menntamálaráðherra hefur raunar þegar lýst yfir án-
ægju sinni og virðist gleyma að hann er ekki bara
ráðherra ljósvakamiðlanna heldur einnig allra hinna
og það er hlutverk hans að verja hagsmuni þeirra allra
og styrkja stöðu þeirra til þess hlutverk sem þeim er
ætlað. Það hefur hingað til ekki þótt góð latína að gera
upp á milli barnanna sinna - hygla að einu á kostnað
annars. Því verður raunar ekki trúað að óreyndu að
íslenskir stjórnmálamenn séu svo skammsýnir að
veita máli sem þessu brautargengi á Alþingi. Slíkt
myndi hafa ófyrirséðar afleiðingar fyrir jafnvel alla
íslenska prentmiðla og gæti orðið til þess að þeir sem
koma í verslanir til þess að kaupa þar blöð eða tímarit
gangi þar að rekkum þar sem einungis verður boðið
upp á erlendan varning.
82