Frjáls verslun - 01.10.1995, Qupperneq 22

MAÐUR ARSINS
ar og steyptar úr þeim álpönnur og
pottar. Við fylgdumst vel með þegar
þotur flugu yfir sem voru sagðar
fljúga hraðar en hljóðið. Okkur fannst
merkilegt að heyra hljóðið eftir að við
höfðum séð flugvélarnar.
Sundlaugarnar voru stór þáttur í lífi
okkar krakkanna en móðir mín fór
með mig í sund á hverjum degi frá því
ég var 16 mánaða. Við lékum okkur
mikið í fjörunni fyrir framan Kirkju-
sand þar sem við gátum náð í kola og
þá varð ég oft blautur í fætuma eða
datt í sjóinn. Það kom sér illa því að
gervifóturinn var m.a. úr tré og var
fljótur að eyðileggjast. Á meðan verið
var að gera við hann varð ég að vera
inni. Ég fæddist með aflagaðan fót
sem er 15 sm styttri en hinn fóturinn.
Ég var átta sumur í sveit á Fossá á
Barðaströnd og hafði gott af sveita-
samkeppnisaðili Össurar, og var
nokkur blóðtaka fyrir fyritækið að
missa þá.
„Ég var í sex ár við nám en bjó í átta
ár í Svíþjóð og var nánast orðinn heila-
þveginn eftir dvölina þar,“ segir Öss-
ur. „Á þessum árum litu Svíar á sig
sem samvisku heimsins, þeir mót-
mæltu Víetnamstríðinu o.s.frv. Það
tók mig tíma að aðlagast íslensku
þjóðfélagi þegar heim kom.
í Svíþjóð kynntist ég konu minni,
Björgu Rafriar, sem var við nám í
meinatækni. Við eignuðumst soninn
Bjarna 1968 og dótturina Lilju 1969.
1970 fluttum við heim og eftir það fór
Björg í læknisfræði. Hún fór svo til
Svíþjóðar 1979 til 1983 í sémám í
veirufræði og var ég með annan fót-
inn þar allan tímann. 1990 til 1993 var
hún svo í Bandaríkjunum að vinna að
ingastofnun ríkisins er. Oft stóðum
við í basli við að fá reikninga greidda
því aðalatriðið hjá þeim var að passa
að framleiðsla okkar kostaði ekki of
mikið. Þjónustuþátturinn hefur alltaf
verið stór liður í starfsemi okkar þar
sem smíðuð eru stoðtæki eftir máli
fyrir fatlað fólk.“
SILIKONHULSAN
- Hvenær hófst þróunar- og fram-
leiðsluvinnan?
„Ég var ekki ánægður með það
sem ég gat boðið viðskiptavinum mín-
um upp á, þó að það væri í sjálfu sér
ekki verra en það sem í boði var ann-
ars staðar. Ég hafði reynslu af hönn-
unarstarfi frá námsámnum en þá var
ég í þrjá mánuði við störf hjá sænsku
fyrirtæki og hannaði hnjálið fyrir
börn. Mikil þörf var á slíkum hnjálið-
GÖMLU GERVIFÆTURNIR
„Þá varð ég oft blautur í fæturna eða datt í sjóinn. Það kom sér illa þvi að
gervifóturinn var m.a. úr tré og var fljótur að eyðileggjast. Á meðan
verið var að gera við hann varð ég að vera inni. Ég fæddist með aflagaðan fót sem
er 15 cm styttri en hinn fóturinn.“
vinnunni. Nokkrum sinnum fór ég
með þegar sveitafólki var safnað sam-
an til að vinna við uppskipun úr Pat-
reksfjarðartogurunum. Þegar ég var
16 ára handleggsbrotnaði ég illa í
heyvinnu og gat ekki notað hendina í
um tvö ár. Það hafði m.a. áhrif á það
hvað nám mitt í Menntaskólanum í
Reykjavík varð endasleppt. Ég tók
ekki próf eftir fyrsta árið og hætti á
öðru ári. Á þessum árum tók ég mik-
inn þátt í skátastarfi, var að gefa út
blað og hafði lítinn tíma fyrir námið.“
BREYTINGA ÞÖRF
Árið 1962 var Össur kominn út til
Stokkhólms í stoðtækjanám en á
þeim tíma var námið iðnnám með
bréfaskólasniði og nemendur sóttu
fyrirlestra í anatómíu með læknanem-
um. Seinna var náminu komið á há-
skólastig við háskólann í Jönköping í
Svíþjóð og átti Össur sæti í norrænni
nefnd sem vann að því máli. í þann
skóla hafa fjórir fyrrum starfsmenn
hans sótt nám. Þeir stofnuðu seinna
fyrirtækið Stoð í Hafnarfirði, sem er
verkefni tengt visnuveiru og bjuggum
við þá í smáborg skammt frá Wash-
ington og Baltimore."
Eftir heimkomuna stofnaði Össur
fyrirtæki sitt og hóf starfsemi í
Sjálfsbjargarhúsinu við Hátún. Hann
segir að þrýstingur hafi komið frá fé-
lögum fatlaðra um að hann hæfi störf
og lögðu þau fram hlutafé. Þeim þótti
þörf fyrir breytingar og nýjungar í
greininni en á þeim tíma var aðeins
einn stoðtækjasmiður starfandi á
landinu, Amór Halldórsson.
„Ég hafð verið í tengslum við Svav-
ar Pálsson hjá Styrktarfélagi lamaðra
og fatlaðra og var hann aðalhvatamað-
urinn að stofnun fyrirtækisins. Að-
stoð frá félögunum var mikils virði á
sínum tíma en þegar við fluttum á
Hverfisgötuna, 1985, var hlutur
þeirra orðinn lítill og ég keypti þau út.
Fyrirtækið er nú 95% í minni eigu og
íjölskyldunnar.
Uppbygging fyrirtækisins hefur
kostað vinnu og aftur vinnu. í gegnum
árin hefur mikill tími farið í viðureign
við hið óhönduga kerfi sem Trygg-
um vegna þess að börn höfðu fæðst
vansköpuð vegna neyslu mæðra á
róandi lyfi á meðgöngu, svokölluð
Thalidómide-börn. Þessi hnjáliður
hefur síðan verið stækkaður og er
enn seldur af sænska fyrirtækinu.
Eftir að Össur hf. var stofnað fór
ég fljótlega að reyna fyrir mér með
betri lausn á hulsum fyrir gervifætur
og var búinn að hanna hulsu fyrir ofan
hné um 1980. Ég byrjaði á að sýna
sænsku fyrirtæki hugmynd mína því
ég varð að fá staðfestingu á því að
þetta væri einhvers virði. Fyrirækið
vildi vera með í því að framleiða huls-
una en framhaldið gekk illa. Þeir
þæfðu málið og ekkert gekk í nokkur
ár svo ég hef rift öllum samningum við
þá fyrir löngu síðan. Ástæða þess að
ég leitaði fyrst til Svía var einfaldlega
sú að mér fannst ég einangraður uppi
á íslandi og varð að fá staðfestingu á
vinnu minni,“ segir Össur.
Lausnin sem Össur fann upp felst í
því að leysa í sundur hlutverk hulsu úr
hörðu, óformanlegu plasti með því að
hafa mjúkt efni í hólknum sem passar
22