Frjáls verslun - 01.10.1995, Blaðsíða 37

venjur mótast á þessu sviði, mismun-
andi eftir því um hvaða tegund samn-
inga er að ræða,“ sagði Tómas.
NYTJALEYFISSAMNINGUR
ÁHUGAVERÐUR FYRIR MARGA
ÍSLENDINGA
Tómas segir að fyrir marga íslend-
inga geti sá möguleiki, að gera nytja-
leyfissamning þegar hugmynd er á
þróunarstigi, verið hagstæður. „Hér
á landi er mikið um hugvitsmenn en
þá skortir fjármagn og með slíkum
samningum er hugsanlega hægt að fá
fjársterka útlendinga til að halda
áfram þróunarvinnu og sjá um mark-
aðssetningu sem getur verið óhemju
dýr. ísland er svo lítið land og þó að
okkur takist að framleiða vöru eru oft
litlar líkur á að okkur takist að þróa
hana nægilega hratt áfram og fram-
leiða hana í því magni og á því verði
sem markaðurinn krefst ef varan nær
mikilli útbreiðslu. Hins vegar getur
það verið vandamál að fá erlenda aðila
til þess að trúa því að menn hér á landi
hafi fundið lausn á vandamáli sem
fjölmargir starfmenn þeirra hafa glímt
við án árangurs. Ég þekki dæmi þess
að það hafi tekið allt upp í tvö ár að fá
þá til að skilja að örfáir menn, sem
kannski vinna við frumstæðar að-
stæður, hafi raunverulega slíkt hug-
vit, elju og áræði til að bera.“
NOKKRIR MÖGULEIKAR
Hægt er að gera nytjaleyfissamn-
ing hvort heldur einkaleyfi er fyrir
hendi, varan nýtur hönnunarvemdar,
höfundaréttar eða fellur undir verk-
þekkingu (know-how). Auðvitað er
einnig oft um að ræða hugverka- og
verkþekkingarsamninga sem byggja
á fleiri en einum þessara flokka.
Samning má gera á ýmsum stigum
þróunarferils vörunnar. „Ef varan er
ekki fullbúin er athugandi að gera
rannsóknar- og þróunarsamning og
þá er mjög mikilvægt að kveða á um
hvað gerist ef niðurstaða rannsókn-
anna verður jákvæð. Hver á þá fram-
leiðsluréttinn og hver á að sjá um sölu
og dreifingu, hvernig skal skipta tekj-
um o.s.frv? Slíkir samningar eiga t.d.
mjög oft við um lyf og í mörgum tilvik-
um um framleiðslu flóknari hluta, t.d.
vélasamstæðna.
Nytjaleyfissamningur getur verið
framleiðslusamningur, framleiðslu-
og dreifingarsamningur eða eingöngu
dreifingarsamningur. Einnig er
möguleiki á ýmiskonar samstarfs-
samningum (joint venture) þar sem
tekin er, að ákveðnu marki, sameig-
inleg áhætta. Með slíkum samningum
setja menn sér ákveðin markmið og
stofna oftast sérstakt fyrirtæki, yfir-
leitt hlutafélag, í þeim tilgangi.
SAMSTARFSSAMNINGAR
GETA VERIÐ VARASAMIR
Samningamir geta verið sérstakir
samstarfssamningar eða í formi hlut-
hafasamninga. Fyrirtækið verður
sérstakur lögaðili og verður að öllu
jöfnu samningsaðili upphaflegs rétt-
hafa, t.d. uppfinningamanns, vegna
hugsanlegrar þróunar, framleiðslu og
dreifingar á vörunni. Áður en menn
gera alvöru úr slíkum samningum er
áríðandi að gera sér grein fyrir því að
þátttaka í samstarfssamningum er
mjög fyrirhafnarmikil og tímafrek og
veruleg hætta á að íslendingar hafi
takmörkuð áhrif í slíku samstarfi ef
staðsetning viðkomandi verkefnis og
fyrirtækis er erlendis. Oft verður
endanleg niðurstaða af slíku samstarfi
sú að upphaflegi rétthafinn fær minna
í sinn hlut en verið hefði með hefð-
bundnum nytjaleyfissamningi ein-
göngu enda lækka yfirleitt greiðslur
vegna nytjaleyfisins ef viðkomandi er
aðili að samstarfssamningi. En sam-
starfsaðilinn hefur á hinn bóginn yfir-
leitt yfirburðastöðu til þess að hagn-
ast með beinum og óbeinum hætti á
rekstri samstarfsfyrirtækisins og
halda þannig beinum arðgreiðslum
eða eignamyndun í lágmarki. Samn-
ingsaðila að slíkum samningum verð-
ur að velja sérstaklega vel enda er um
að ræða nokkurs konar hjónaband
sem verður að byggja á gagnkvæm-
um trúnaði og trausti."
FRAMLEIÐSLU- OG
DREIFINGARSAMNINGUR
Þegar gerður er framleiðslu- og/
eða dreifingarsamningur við ákveðið
fyrirtæki segir Tómas að mikilvægt
sé að tilgreina lágmarks söluskyldu
því menn geti lent í því að ekkert
seljist af vörunni og þeir fái þar með
engar tekjur. „Það getur komið fyrir
að fyrirtæki, sem tekur að sér sölu á
KRINGLUNNI
SÍMI 588 7230
IWC
S&ux. fS(<S
„ Fliegerchronograph "
frá IWC. Fyrir fólk
sem vill vera á
toppnum. Nýjasta
gæðaúrið frá IWC er
nýlega lent hjá IWC
umboðsmanni þínum
- sögulegur
sigurvegari hins
fræga úrs Mark XI.
Best væri fyrir þig að
hefja þig til flugs í
stutta flugferð í
verslun okkar.
37