Morgunblaðið - 25.01.2001, Page 6

FRÉTTIR
6 FIMMTUDAGUR 25. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
„Þetta er skelfilegt ástand. Við er-
um hér nánast í átthagafjötrum. Við
bíðum hér milli vonar og ótta eftir
að úr rætist. Vitum í raun ekkert
hvað verður um framtíð okkar hjá
fyrirtækinu,“ sagði Ester Óskars-
dóttir sem hefur starfað hjá Ísfélag-
inu meira og minna síðan 1967.
Ester sagðist hvergi vilja vera
annars staðar en í Eyjum. „Þó svo
að við vildum fara er það nær
óhugsandi því húseignir okkar
myndu þá standa eftir verðlausar.
Það er enginn sem fjárfestir í íbúð-
arhúsnæði hér eins og staðan er í
dag. Það veit enginn hvað framtíðin
ber í skauti sér og það er óvissa
sem erfitt er að búa við. Ég er með
hnút í magnaum,“ sagði Ester.
Kvótakerfið
„Stjórnvöld eiga stóran þátt í því hvernig
komið er með því að setja á þetta kvótakerfi
sem er smátt og smátt að eyða byggðum
landsins.Það eru fáeinir menn í landinu sem
geta í raun tekið alla vinnu frá okkur og
skapað sér og sínum aukinn gróða. Það er
ótrúlegt að þessir menn sem ég vil kalla
kvótarottur, vegna þess að rottur eru mein-
dýr, geta tekið lífsbjörgina frá okkur og far-
ið með fiskinn óunninn úr landi. Meðan
stjórnvöld vinna á móti okkur er voðalega
erfitt að vinna úr þessu. Við eigum kröfu á
að stjórnvöld taki kvótann frá þeim sem
flytja fiskinn óunninn til útlanda. Við eigum
að skapa meiri verðmæti, en þeir virðast
ekki sjá það. Við sem höfum unnið við þetta
allt okkar líf hljótum að eiga einhvern rétt,“
sagði Ester.
Óréttlæti
Hún sagði að það hefði komið fram á fund-
inum með stjórnarmönnum fyrirtækisins
með starfsfólki á þriðjudag að þeir gætu
hugsanlega unnið bolfisk ef fyrirtækið hefði
meiri kvóta. „Hvers vegna hafa
þeir ekki keypt kvóta. Það eru
menn hérna sem eiga kvóta sem
þeir nýta ekki nema að hálfu leyti,
selja hinn helminginn og segja
sjómönnunum upp og binda skipin
við bryggju. Þetta er voðalegt óréttlæti. Það
er ótrúlegt til þess að vita að 10% aflaheim-
ilda í landinu er í Eyjum. Fólk hér er ráð-
þrota. Hvað eigum við að gera? Er stjórn-
völdum alveg sama um okkur. Ég held að við
Íslendingar getum ekki lifað eingöngu af
tölvum og þjónustu. Það þarf að fullvinna
fiskinn í landi áður en hann er fluttur út.
Þannig skapar hann meiri verðmæti fyrir
þjóðarbúið. Nú á að fara að velja úr um það
hverjir fá vinnu og hverjir ekki. Það er ekk-
ert hugsað um mannlega þáttinn. „Kvóta-
rotturnar“ hafa misst alla virðingu fiskverka-
fólks hér í Eyjum eins og á Vestfjörðum.“
„Gosið grandaði okkur ekki, jarðskjálftinn
grandaði okkur ekki og ég vil ekki trúa því
að okkur verði grandað af mannavöldum. Við
verðum að mynda sterk samtök, tala saman
og krefjast þess að eitthvað verði gert. Þetta
óöryggi verður að taka enda. Það verður að
binda kvótann við byggðalögin.
Ég ætla vona að Ísfélagið geti útvegað sér
það mikinn bolfiskkvóta að það geti haldið
áfram. Ég hef alltaf borið virðingu fyrir
þessu fyrirtæki. Stjórnvöld verða að koma
inn í þetta, ekki bara fyrir okkur heldur
landsbyggðina alla. Þetta er afleiðing stjórn-
valdsaðgerða,“ sagði Ester.
Heppinn að
vera í vinnu
Jón Traustason var einn af fáum sem voru
í vinnu hjá Ísfélaginu í gær. Hann var að
þrífa kör undan síldinni sem barst þangað í
síðustu viku. Hann hefur unnið við fisk-
vinnslu í Eyjum frá því hann var tólf ára
gamall. „Ég má teljast heppinn að vera í
vinnu. Vonbrigðin eru mikil fyrir fólkið sem
fær ekki vinnu. Það er þungt í mörgum og
margir eru að hugsa um að flytja frá Eyjum.
Það er ekki gott að þurfa að yf-
irgefa verðlaus húsin og flytja
annað. Útlitið er satt að segja
mjög dökkt í þessari stærstu ver-
stöð landsins. Allur glans er far-
inn af öllu hér. Sumir halda í von-
ina og maður verður víst að gera það líka.
Það þýðir ekkert að sökkva sér niður í þung-
lyndi en það er lítið um bros hjá fisk-
vinnslufólki þessa dagana,“ sagði Jón.
Afleiðingar
kvótakerfisins
Hann sagði að um 150 manns hafi verið
starfandi hjá fyrirtækinu fyrir brunann. Það
er reiknað með að 50-60 manns fái vinnu
þegar loðnan fer á fullan snúning og síðan
veit enginn hvað verður eftir að loðnuvertíð-
inni lýkur í mars.
Þegar gaus hér í Eyjum fyrir 28 árum
brugðust allir vel við og vildu hjálpa til við
uppbygginguna, bæði ríkisstjórn og þjóðin.
Allt var byggt upp aftur en nú heyrist ekk-
ert, hvorki frá ríkisstjórninni né öðrum. Ég
held að þeim sé nákvæmlega sama þó að allt
þurrkist út á landsbyggðinni. Þetta eru af-
leiðingar kvótakerfisins, það er engin spurn-
ing,“ sagði Jón.
Svartsýni
Elías Jensson er stýrimaður á Heimaey
VE sem er í eigu Ísfélagsins og var hann að
landa 15 tonnum af fiski í gær. Þetta var
fyrsti botnfiskaflinn sem berst á land á veg-
um Ísfélagsins frá brunanum í desember.
Þorskurinn og ufsinn er verkaður að mestu í
saltfisk hjá undirverktaka Ísfélagsins og
annað fór á markað.
„Þetta lítur ekki nægilega vel út. Ég er
mjög ósáttur við að þeir ætli ekki að byggja
upp botnfiskvinnsluna. Mér finnst það góð
hugmynd að Ísfélagið selji eignir sínar uppi
á landi og noti í kvótakaup í staðinn. Ekki
veitir af því félagið á allt of lítinn kvóta. Ég
var á Álsey sem var lagt í haust og má telj-
ast heppinn að komast í skipsrúm á Heima-
ey. Eftir að mér var sagt upp í
haust setti ég húsið mitt á sölu og
það hefur aðeins einn komið að
skoða síðan. Eftir fréttirnar frá
Ísfélaginu á þriðjudag er enn
verra að selja,“ sagði Jón.
Hann sagði að menn sætu fastir með eign-
ir sínar og geti því ekki hlaupið í burtu. „Það
er fjöldi fólks sem á eftir að flýja héðan á
næstu mánuðum ef heldur áfram sem horfir.
Ég hef aldrei fundið fyrir eins mikilli svart-
sýni og nú hér í Eyjum.
Númer eitt er að Ísfélagið útvegi sér meiri
kvóta. Önnur útgerðarfyrirtæki hafa gert
það og ég sé ekki annað en að þau standi
ágætlega mörg hver.
Þetta er afleiðing af fiskveiðistefnunni og
það sést líka allan hringinn í kringum landið.
Fólk flýr þegar fiskurinn er farinn og enga
vinnu að hafa. Ég sé ekki framtíð í því leng-
ur að stunda sjómennsku fyrir unga
menn. Eigendum skipanna getur al-
veg eins dottið það í hug einn dag-
inn að leggja skipunum og selja
kvótann. Þá standa sjómenn uppi
atvinnulausir,“ sagði Jón.
Bíða við símann
Daði Pálsson, vinnslustjóri Ís-
félagsins, var að taka á móti loðnu
úr Hörpunni og meta hvort hægt
væri að nýta hluta hennar til fryst-
ingar. „Vonandi náum við að nýta
um 100 tonn úr þessum afla í fryst-
ingu og kalla á nokkrar konur í
vinnu. Það eru engar konur í vinnu
hjá fyrirtækinu núna og hafa ekki
verið eftir að síldin kláraðist fyrir
síðustu helgi. Nú eru aðeins um 15
starfsmenn í vinnu með iðnaðarmönnum og
verkstjórum. Verkakonurnar eru bara heima
atvinnulausar og bíða eftir símtalinu um að
mæta til vinnu.
Það er auðvitað reiði hjá fólkinu og ég skil
það vel,“ sagði Daði.
Mikil reiði
Kristín Valtýsdóttir, trúnaðarmáður fisk-
vinnslukvenna hjá Ísfélaginu, segist skynja
mikla reiði hjá fólkinu sem hefur ekki vinnu.
„Það er ofsaleg hræðsla hjá fólki um það
hver fær vinnu og eftir hverju verður þá far-
ið. Það er óöryggið sem fer illa í fólk,“ sagði
Kristín.
„Þetta ástand er ofsalega erfitt fyrir
marga sem hafa verið að kaupa íbúðir og
annað. Það reiknar enginn með bruna sem
snýr öllu við á einu augabragði. Það hefur
alls staðar verið brotið á okkur. Við vorum
teknar út af launaskrá sama dag og bruninn
varð. Við fáum ekki fastráðningu þótt við
séum kölluð út í vinnu eins og í síldinni um
daginn. Við erum á atvinnuleysisbótum þess
á milli. Við erum algerlega í lausu lofti. Ef
það verður kallað út í loðnuvinnslu veit eng-
inn hver verður kallaður út eða
hvenær. Þetta er ofsalegt óör-
yggi,“ sagði Kristín.
„Ég trúi því ekki þeir ætli að
loka fyrir gluggana þegar síldar-
og loðnuvertíðin er búin. Ég held
að þeir hljóti að reyna að halda fólkinu í
vinnu sem fær á annað borð vinnu í loðnunni.
Ég trúi því að botninum sé náð og nú þurf-
um við að hífa okkur upp aftur. Við upp-
lifðum eldgos og náðum okkur á strik aftur
og við getum það líka eftir þetta áfall.
Þetta er eins og náttúruhamfarir. Í einu
vettvangi er öllu kippt undan okkur. Við vilj-
um hafa lífið í föstum skorðum og geta geng-
ið í okkar vinnu án þess að hafa af því
áhyggjur. Við getum ekki farið héðan núna
því hér er allt sem við eigum. Fiskurinn er
það sem við byggjum lífsafomu okkar á,“
sagði Kristín.
Erum
nánast
í átthaga-
fjötrum
Yfirlýsing stjórnar Ísfélags Vestamanna-
eyja á þriðjudag um að hætta bolfiskvinnslu
hefur farið illa í fiskverkafólk í Eyjum og er
það harmi slegið og mikil óvissa er um
framtíð þess hjá fyrirtækinu. Af samtölum
Vals B. Jónatanssonar við fólk í Eyjum í
gær má ráða að mikil reiði ríkir vegna
ákvörðunar stjórnarinnar. Um 170 manns
eru nú á atvinnuleysisskrá í bænum, sem er
um 8% vinnuaflsVestmannaeyinga. Morgunblaðið/SigurgeirDaði Pálsson, vinnslustjóri Ísfélagsins, skoðar loðnuna sem barst til Eyja í gær.
Kristín
Valtýsdóttir
Elías
Jensson
Ester
Óskarsdóttir
Jón
Traustason
Þarf að full-
vinna fiskinn í
landi
Fólk flýr þegar
fiskurinn er
farinn