Morgunblaðið - 14.02.2001, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 14. FEBRÚAR 2001 27
verði að þróa hann til víðtækari nota, fyrir til
dæmis æfinga-, kennslu- og einkaflug.
Borgarverkfræðingur hefur í samráði við
embættismenn úr samgönguráðuneyti og frá
Flugmálastjórn komist að þeirri niðurstöðu að
kostnaður við uppbyggingu á núverandi
Reykjavíkurflugvelli nemi 4.760 milljónum kr.
Stærsti einstaki liðurinn er bygging flugstöðv-
ar, 1.400 milljónir og síðan lenging AV-braut-
arinnar til vesturs yfir Suðurgötu sem hugs-
anleg er eftir 10–20 ár en sú framkvæmd er
talin kosta 1.250 milljónir kr. Framkvæmdir
við uppbyggingu brauta og tæknibúnaðar sem
nú standa yfir á Reykjavíkurflugvelli eru ekki
taldar með í þessum kostnaði, nema að litlu
leyti, enda er litið svo á að vegna öryggis á flug-
vellinum hafi ekki verið unnt að fresta þeim
framkvæmdum öllu lengur og frá því gengið að
völlurinn verður á þessum stað til 2016, að
minnsta kosti. Framkvæmdirnar kosta liðlega
1500 milljónir kr.
Leggja þarf í sömu uppbyggingu á Reykja-
víkurflugvelli þótt austur-vestur brautin verði
færð út á Litlusker nema hvað þá þarf ekki að
lengja núverandi AV-braut. Í staðinn þarf að
leggja í 4.800 milljóna króna fjárfestingu við
uppfyllingu og lagningu flugbrautar úti í sjó.
Kostnaður við þann kost er því metinn 8.310
milljónir kr.
Framkvæmdirnar koma til á mismunandi
tíma og því telja Flugmálastjórn og samgöngu-
ráðuneytið réttara að núvirða upphæðirnar áð-
ur en þær eru bornar saman og það hafa starfs-
menn Flugmálastjórnar gert á grundvelli
aðferða sem ríkið notar við mat á kostnaði við
framkvæmdir. Við núvirðisreikninga lækkar
kostnaður við framkvæmdir sem koma til seint
á tímabilinu í samanburði við þær sem þarf að
borga snemma, vegna þess að þær eru látnar
njóta vaxta í lengri tíma.
Við þessa útreikninga verður 4.760 milljóna
króna kostnaður við uppbyggingu á núverandi
Reykjavíkurflugvelli 3.044 milljónir kr. á móti
5.339 milljónum við þann kost að flytja meg-
inhluta flugsins út á Litlusker.
Dýrar lóðir
Ef litið er á kostnaðartölurnar án þess að
þær séu núvirtar sést að leggja þarf í 3.550
milljóna króna viðbótarkostnað til þess að
flytja AV-brautina út á Litlusker og fá þannig
aukalega um 40 hektara lands til annarra nota.
Með því skapaðist svigrúm til að byggja 650 til
1.000 fleiri íbúðir en hægt hefði verið með end-
urskipulagningu flugvallarins á núverandi
stað, eftir því hvort miðað er við tölur ráðgjafa
Flugmálastjórnar eða borgaryfirvalda. Það
þýðir að aukakostnaður á hverja íbúð nemur
3,5 til 5,5 milljónum króna. Þetta er auðvitað
einfaldað dæmi, þarna verður einnig unnt að
byggja aðstöðu fyrir fjölda starfa og ef vel ætti
að vera þyrfti að reikna hluta af framkvæmda-
kostnaðinum á hana.
Á móti má segja að ef ekki verður sú aukn-
ing í innanlandsflugi sem sérfræðingar gera
ráð fyrir, verður ekki þörf á því að lengja AV-
brautina yfir Suðurgötu. Við það myndu spar-
ast 1.250 milljónir við áframhaldandi notkun
núverandi flugvallar og þeim mun hærri fram-
kvæmdakostnaður deildist á sama íbúðafjölda
vegna flutnings brautarinnar út í sjó. Ekki eru
heldur teknir inn í þessar kostnaðartölur aðrir
kostir og gallar við að halda flugvellinum í
Vatnsmýrinni. Háttvirtir kjósendur í Reykja-
vík verða að lokum að meta það sjálfir með at-
kvæði sínu hvort ávinningurinn af Litluskerja-
leiðinni er þess virði að leggja í þennan
viðbótarkostnað, verði upp á það boðið við at-
kvæðagreiðsluna. Sturla Böðvarsson sam-
gönguráðherra sagði á blaðamannafundi á
dögunum að íbúar Reykjavíkur þyrftu að gera
sér grein fyrir því að borgin yrði að kosta flutn-
ing brautarinnar af sínum skatttekjum. Nánar
spurður um þessi ummæli segir Sturla að ríkið
myndi að sjálfsögðu kosta brautirnar, eins og á
öðrum flugvöllum, þótt hann vildi helst vera
laus við að gera það tvisvar. Hins vegar væri
eðlilegt að borgin legði til uppfyllingarnar und-
ir brautinni, ef borgarbúar vildu færa hana
þarna út. Á móti mætti hugsa sér að ríkið legði
fram land sem það á undir núverandi austur-
vestur flugbraut. Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
borgarstjóri sagði í viðtali sem birtist í Morg-
unblaðinu á dögunum að borgaryfirvöld væru
reiðubúin að taka upp viðræður við ríkið um
kostnað við framkvæmdirnar, yrði flutningur
austur-vestur brautarinnar ofan á, þegar hún
var innt eftir viðbrögðum við ummælum sam-
gönguráðherra. Vísaði hún einnig til þess lands
sem losnaði og fjármuna sem fengjust fyrir
það. Fram kom hjá borgarstjóra í blaðinu fyrir
skömmu að enginn lóðarleigusamningur sé til
um það land sem borgin á undir flugvellinum
og ríkið hafi aldrei greitt leigu af því.
Innan núverandi flugvallargirðingar eru 133
hektarar lands. Það skiptist þannig að ríkið á
um 50 hektara og borgin um 83 hektara. Þann-
ig á ríkið megnið af því svæði sem losnar við
lokun NASV-brautarinnar og flutning AV-
brautarinnar. Borgin á hins vegar meginhluta
landsins sem NS-brautin hvílir á og stærstan
hluta svæðisins austan við hana, þar sem Flug-
málastjórn leggur til að öll flugtengda starf-
semin verði í framtíðinni. Það hljóta því að fel-
ast veruleg verðmæti í því landi sem ríkið á
þarna, verði Vatnsmýrin tekin undir íbúða- og
atvinnubyggð að hluta eða öllu leyti.
Áfram aðþrengdur
Fyrir nokkrum árum snerist umræðan um
framtíð Reykjavíkurflugvallar mest um slysa-
hættu vegna hugsanlegra flugslysa í byggðinni
og hávaða frá flugvélunum. Sá þáttur hefur
vikið nokkuð í umræðunni fyrir mikilvægi
Vatnsmýrarinnar sem byggingarlands.
Áhættumat sem gert var fyrir Reykjavíkur-
flugvöll sýndi að hættan er innan ásættanlegra
marka, eins og tekið er til orða. Það er í sam-
ræmi við reynsluna.
Ef ákveðið verður að halda Reykjavíkurflug-
velli í Vatnsmýrinni yrði hann áfram nokkuð
aðþrengdur og mikið flug yfir byggð á höf-
uðborgarsvæðinu og það ónæði sem borgar-
arnir verða fyrir verður áfram við lýði. Þess
ber að geta að ákveðið hefur verið að flytja
snertilendingar á annan flugvöll í nágrenni
Reykjavíkur og í tillögum að skipulagi flugvall-
arsvæðisins sem Flugmálastjórn hefur kynnt
er mörkuð sú stefna að aðsetur einkaflugs fær-
ist með tíð og tíma á nýja flugvöllinn þótt rétt
sé að taka fram að engar ákvarðanir hafi verið
teknar um það. Við það minnkar mjög umferð
um Reykjavíkurflugvöll og dregur úr flugi og
ónæði borgaranna. Á þetta við hvort heldur
sem Reykjavíkurflugvelli verður haldið nokk-
urn veginn í óbreyttri mynd eða AV-brautin
færð út á sjó.
Ef ákveðið verður að flytja AV-brautina út á
Litlusker og gera hana að aðalflugbraut mun
flug yfir íbúðabyggð minnka og einnig ónæði
vegna flugsins. Stefán Hermannsson borgar-
verkfræðingur telur að um 90% flugumferð-
arinnar færu á hina nýju flugbraut en einungis
um 10% um NV-brautina sem nú er aðalflug-
braut Reykjavíkurflugvallar.
Stefán Ólafsson bendir á í skýrslu sinni um
kosti og galla þessara kosta að flugvallarstarf-
semin yrði áfram umdeild, ef ákveðið yrði að
hafa hana áfram í Vatnsmýri að hluta eða öllu
leyti, og þróunarmöguleikar hennar yrðu
áfram takmarkaðir.
Spurning um umhverfismál
Bygging flugbrautar á uppfyllingum á Litlu-
skerjum myndi raska umhverfi í Skerjafirði.
Áhrifin hafa ekki verið metin og það þyrfti að
gera með formlegu umhverfismati.
Gísli Már Gíslason prófessor vekur athygli á
því í álitsgerð sem hann vann fyrir nefndina
sem undirbjó atkvæðagreiðslu um Reykjavík-
urflugvöll að fjölbreyttar fjörur Seltjarnarness
og Reykjavíkur hafi verið eyðilagðar á stóru
svæði, sérstaklega að norðanverðu, meðal ann-
ars frjósömum leirum og strandvötnum. Minna
hafi verið um landfyllingar við sunnanvert nes-
ið. Þetta þurfi að hafa í huga ef breytingar
verði gerðar á legu Reykjavíkurflugvallar.
Standa þurfi þannig að þeim, að leirur, fjörur
og grunnsævi raskist sem minnst.
Hugmyndin að AV-braut út í Skerjafjörð var
ekki komin fram þegar Gísli Már skrifaði
greinargerð sína en þar voru aðrir kostir uppi
sem hann taldi að gætu skert rennsli inn Foss-
voginn, þannig að þar gætti ekki flóðs og fjöru í
sama mæli og nú. Það gæti leitt til skerðingar á
leirunum. Stefán Hermannsson borgarverk-
fræðingur segir að þetta þurfi að rannsaka en
telur ólíklegt að brautin hefði þau áhrif. Ef lík-
ur væru á því mætti setja ræsi undir teng-
inguna við land. Einnig telur hann ekki ólíklegt
að set safnist fyrir í víkinni sem myndast við
uppfyllinguna og það gæti verið kostur fyrir
fuglalífið. Stefán segir að röskun á ströndinni
sjálfri yrði í lágmarki því nýja brautin tengdist
landi þar sem NS-brautin lægi nú þegar út að
sjó.
Gísli Már leggur áherslu á mikilvægi leir-
anna sem viðkomu- og fæðustaðar farfugla,
eins og vaðfugla, anda og margæsar en tekur
fram að leirurnar í Fossvogi séu tiltölulega litl-
ar og hafi ekki eins mikla þýðingu og ýmsar
aðrar sem hann tilgreinir.
Uppfyllingin á Litluskerjum yrði mikið
mannvirki. Miðað er við að hún verði 1.900
metra löng og 300 metra breið, alls um 50 hekt-
arar að stærð. Verkfræðingarnir miða við að
brautin verði 4,5 metra yfir sjávarmáli að með-
altali sem er svipuð hæð og á uppfyllingum sem
Reykjavíkurhöfn stendur fyrir og hún mun
standa heldur lægra en Sæbrautin sem er í 5
metra hæð. Í uppfyllinguna færu 7,3 milljónir
rúmmetra af efni, samkvæmt útreikningum
borgarverkfræðings. Setja þarf grjótvörn utan
á fyllinguna, tiltölulega stórt grjót yst en
minna í skjólinu innar. Grjót yrði hægt að
sprengja í borgarlandinu, til dæmis í námum í
Geldinganesi. Einnig er hugsanlegt að nota
annað uppfyllingarefni sem til fellur við fram-
kvæmdir í borginni og flytja það á löngum
tíma, til þess að spara peninga. Sandur af sjáv-
arbotni yrði notaður undir sjálfar brautirnar.
Sjónmengun
Búast má við því að íbúar í Skerjafirði líti á
þetta mikla mannvirki skammt undan landi
sem mestu umhverfisáhrif framkvæmdarinn-
ar, eins og þegar er farið að koma fram í blaða-
greinum. Einnig íbúar Kársness í Kópavogi og
Álftaness og þá ekki síður fólk sem nýtir sér
hina fjölförnu gönguleið fyrir flugvöllinn. Upp-
fyllingin verður að teljast sjónmengun, þótt
hún skyggi ekki á fjöllin, eins og borgarverk-
fræðingur bendir á. Nauthólsvík er rétt fyrir
innan þann stað sem hugsanleg flugbraut
kæmi á. Árni Þór Sigurðsson, formaður sam-
vinnunefndar um svæðisskipulag fyrir höfuð-
borgarsvæðið, vekur athygli á því að flugbraut-
in gæti skýlt baðstaðnum í Nauthólsvík og gert
hann enn betri.
Gönguleiðin úr Nauthólsvík og út á Ægis-
síðu færi í gegnum göng undir akstursbraut-
inni frá Litluskerjaflugbrautinni og upp á NS-
brautina. Göngin þyrftu ekki að vera nema 40
metra löng. Það byggist á því að hægt verði að
stytta NS-brautina en það hefur Flugmála-
stjórn ekki samþykkt. Ef göngin þyrftu að fara
undir brautina og öryggissvæði hennar yrði
gönguleiðin í 150 metra löngum göngum. Á
þessu er auðsjáanlega mikill munur fyrir úti-
vistarfólkið.
Aðgengi gott
Aðgengi að flugvellinum mun batna mjög í
framtíðinni, sama hvor leiðin verður farin, því
gert er ráð fyrir að hún verði um götuna Hlíð-
arfót sem hugmyndin er að leggja undir Öskju-
hlíð. Möguleikar íbúa þeirra staða á lands-
byggðinni sem eru háðir innanlandsflugi til að
sækja þjónustu í höfuðborginni verða áfram
eins og best verður á kosið, verði flugvöllurinn
áfram í Vatnsmýrinni, og skiptir þá ekki máli
hvort austur-vestur brautin verður á landi eða
sjó.
Tveir kostir í Vatnsmýrinni
Umfjöllunin sýnir að leggja þarf í verulegan
kostnað við uppbyggingu á Reykjavíkurflug-
velli jafnvel þótt ákveðið yrði að hafa hann
áfram á núverandi stað. Hægt er að skapa
svigrúm fyrir töluverða íbúðabyggð í Skerja-
firði með endurskipulagningu flugvallarsvæð-
isins.
Kostnaður yrði enn meiri ef austur-vestur-
braut flugvallarins yrði flutt út á Litlusker og
gerð að aðalflugbraut en með því væri hægt að
losa enn meira land til annarra nota. Spurn-
ingin er frekar um það hvort hægt sé að rétt-
læta viðbótarkostnaðinn með því. Flugtækni-
lega virðist flugbrautin á Litluskerjum vera
ágætur kostur þótt spurning sé um aukinn
vanda flugrekstraraðila vegna málmtæringar í
flugvélum og ísingar. Flug yfir byggð myndi
minnka frá því sem nú er en mörgum spurn-
ingum er enn ósvarað varðandi áhrif fram-
kvæmdarinnar á umhverfið í Skerjafirði. Flug-
völlurinn yrði áfram aðþrengdur í borgar-
landinu.
TENGLAR
...................................................................
Greinaflokkurinn birtist einnig á
Morgunblaðsvefnum: www.mbl.is
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Valkostir utan Vatnsmýrar
Tillögur að byggingu nýs flugvallar á uppfyllingum
í Skerjafirði eða í landi Hvassahrauns, sunnan
Hafnarfjarðar. Flutningur innanlandsflugsins
til Keflavíkur.
Á morgun, 15. febrúar