Morgunblaðið - 14.02.2001, Qupperneq 30

LISTIR
30 MIÐVIKUDAGUR 14. FEBRÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Í MORGUNSÁRIÐ leiðist hon-um, hrollur af febrúar í Paríssmýgur um afbrýði, sektar-kennd og eftirsjá. Skáldið
Rodolfo elskar Mimi út af lífinu, fín-
gerða með sína köldu hönd og hósta
sem fer versnandi. Hann veit ekki að
hún er komin til að kveðja, falin bak
við tré, þegar hann ræðir við vin
þeirra beggja fyrir utan krána þar
sem hann svaf. Dyntum hins við-
kvæma Rodolfos er vel lýst í upphafi
þriðja þáttar óperunnar La Bohème
eftir Giacomo Puccini.
Íslenska óperan frumsýnir sögurn-
ar úr listamannalífi næsta föstudag
og sækir til Þýskalands tenórinn Kol-
bein Ketilsson í hlutverk Rodolfos.
Þetta er þrettánda ár Kolbeins við
söng í útlöndum og hann stendur nú á
vissum tímamótum. „Ég er að byrja
mín bestu ár,“ svarar hann spurningu
um hvar hann sé staddur á vegferð-
inni. „Tenórsöngvari verður venju-
lega fullveðja um fertugt og á þá fyrir
höndum tíu til fimmtán ára blóma-
skeið ef heilsa og allar aðstæður leyfa.
Yfirleitt eru tenórar taldir í bestu
formi milli 40 og 45 ára, þá virðist lík-
aminn orðinn þroskaður sem hljóð-
færi. Þetta starf krefst mikils, bæði í
líferni og afstöðu, og sumir söngvarar
hafa hreint ótrúlega seiglu. Mér
finnst til dæmis aðdáunarvert hvern-
ig Kristján Jóhannsson heldur
áfram.“
Kolbeinn byrjaði frekar seint að
syngja og síðastliðin ár hafa breytt
miklu hjá honum. „Ég tók stökk úr
litlu þýsku húsi, í Hildesheim, í óp-
eruna í Dortmund og eftir það Köln,
en frá síðastliðnu vori hef ég verið í
lausamennsku. Nýlega sagði ég upp
umboðsmanni og tók upp samstarf
við skrifstofu í London sem ég bind
talsverðar vonir við. IMG heitir hún
og hefur mörg mjög þekkt nöfn á sín-
um snærum, Thomas Hampson til
dæmis og Renée Fleming í hópi
söngvara. Næstu misseri er ég bókað-
ur og þessi vinna hér heima kemur
kannski á svolítið sérstökum tíma.“
Aðeins eitt verra
Við sitjum á Hótel Borg og sötrum
ítalskt kaffi, borðið hristist aðeins og
Kolbeinn stingur súkkulaðibréfi und-
ir stutta fótinn, réttir svo úr sér og
hristir góðlátlega höfuðið yfir reyk-
ingum blaðamanns. Þeim var raunar
haldið í lágmarki í viðtalinu en þetta
vakti spurningu um hvað það væri í
lifnaðarháttum söngvara sem leggur
grunn að velgengni hans. „Almenn
hófsemi held ég að sé best,“ svarar
Kolbeinn eftir smáumhugsun. „Með-
an á sýningum stendur miðast nátt-
úrlega allt við sönginn; hvíld og nær-
ing og yfirleitt viðleitni til jafnvægis.
Margir söngvarar ýkja sitt heilbrigða
líf, borða einungis ákveðinn mat og
eru svo strangir við sjálfa sig að það
getur ekki verið mjög gott. Sumir fá
fullkomnunaráráttu, eins og Callas
sem borðaði ekkert dagana sem hún
söng. Aðrir steinþegja þar til komið
er á sviðið, því þekkt er að aðeins eitt
er verra fyrir röddina en að syngja og
það er að tala.“
Þó tölum við auðvitað áfram, um
söng og þá áráttu að vilja vera hundr-
að prósent. „Sumir reyna að hugsa
um 300 atriði þegar þeir syngja, hafa
allt í huga fyrir útkomu sem hætt er
við að verði daufleg. Líkt og í íþrótt
eins og golfi, sem byggist á samhæf-
ingu margs, verður árangurinn betri
ef menn einbeita sér að aðalatriðun-
um og láta annað koma af sjálfu sér. Á
sýningum finnst mér þurfa að fylgjast
með tóni raddarinnar, stjórnandan-
um og þeim sem syngja með manni.
Mig langar að gera eitthvað nýtt í
hvert skipti, annars verður söngurinn
vélrænn. Ég reyni að láta öðrum líða
vel, fólkinu sem ég syng með, og
virkja sjálfan mig eins og hentar hlut-
verkinu. Í La Bohème liggja tilfinn-
ingar um allan skalann, þar eru gleði
og sorgir, heilmikið líf og dauði. Þetta
kallar á mörg og ólík litbrigði söngv-
arans en mest reynir líklega á drama-
tíska hæfni hans. Hinn gamalreyndi
Carlo Bergonzi skipaði Bohème með-
al þyngri ópera í viðtali sem ég las við
hann nýlega. Rödd mín fellur ágæt-
lega að þessu, mitt á milli lýrískrar
tenórraddar og dramatískrar.“
Fullkomin með ægilegum hátóni
Placido Domingo segir í nýrri við-
talsbók að hann hafi haft mesta
ánægju af því á ferli sínum að syngja
Rodolfo í Bohème. Því þótt hlutverkið
sé erfitt; með „ægilegu háa c-i“ eins
og félaginn Luciano Pavarotti orðar
það, þyki honum sem hann verði aftur
ungur í hlutverkinu. Það sé vissulega
ljóðrænt en krefjist mikilla tilfinn-
inga. Og óperan sé músíkalskt meðal
hinna fullkomnustu. Kolbeinn tekur
undir orð þessa fræga starfsbróður
síns. „La Bohème er eflaust eitt af
bestu verkum óperubókmenntanna,
gegnumkompónerað í lýsingu á
mörgum manngerðum og lífsreynslu
sem allir ganga í gegnum með einum
eða öðrum hætti. Það er mikið að ger-
ast í óperunni, svo mikið að tónskáldið
Puccini einfaldaði á sínum tíma sum-
ar senur handritsins til þess að tón-
listin fengi að njóta sín. Leikstjóran-
um er kannski viss vorkunn að koma
sögunni fyrir á litlu sviði Íslensku óp-
erunnar, en mér sýnist þetta allt vera
að ganga upp. Hljómsveitarstjórinn
er ungur Kákasusmaður og æfingar
hafa verið býsna stífar undanfarnar
vikur. Það sem mér finnst best er
hversu vel hefur tekist að ná saman
góðum hópi íslenskra söngvara. Aðrir
verða að dæma um mig, en ég veit að
þau hin sem þarna syngja gætu verið
hvar sem er, þetta er sannkallað fag-
fólk.“
Kolbeinn hefur verið við æfingar í
Gamla bíói frá því í byrjun janúar og
svo lengi hefur hann ekki stoppað á
Íslandi síðan hann flutti héðan fyrir
rúmum tólf árum. Síðast söng hann
hér í óperu árið 1995. Hann kveðst af-
ar ánægður með dvölina og þetta
verkefni fyrir Óperuna, líf bóhemsins
sé líka nokkuð sem hann kannist við.
„Einhvern tíma var ég ungur og
blankur og það bjargaði oft málum að
skrifa tékka sem reyndust mistraust-
ir. Ég man ekki hvort miðarnir sem
komu svo í póstinum voru gulir eða
grænir, en einhvern veginn fann mað-
ur leiðir til að afgreiða þá.
Hafði hún á honum augastað?
Rodolfo, minn maður í óperunni, er
dyntóttur og uppátektasamur. Hann
brennir til dæmis til upphitunar
handrit sitt að leikriti sem hann hafði
lengi unnið að.“ Sá hiti yljar félögum
hans í íbúð þeirra í Latínuhverfinu á
aðfangadagskvöld. Síðan fara vinirnir
á krá en skáldið situr eftir yfir blaða-
grein. Þá er barið, ung stúlka er kom-
in til að biðja um ljós á kertið sitt.
Þetta er Mimi, sem Rodolfo heillast
strax af. Saklaust daður verður fljótt
að ást sem líður fyrir afbrýði Rodolf-
os. Frá byrjun er ljóst að Mimi er
veikbyggð og Rodolfo á eftir að ásaka
sjálfan sig fyrir að hafa ekki getað
hlúð að henni eins og þurfti. En hvers
vegna kom hún til hans í upphafi?
Kolbeinn segir ýmsar kenningar um
það, „en ætli hún hafi ekki fylgst með
honum og sætt færis þessi jól þegar
hann var einn. Ég held ekki að kynni
þeirra hafi tekist fyrir tilviljun“.
Í þessum fyrsta þætti óperunnar
syngur Rodolfo þá frægu aríu um
kalda hönd Mimiar, aríuna með háa c-
inu sem stóð í Pavarotti og fleirum og
er oft færð niður um hálftón. Það var
jafnan gert fyrir Domingo, sem upp-
haflega var baríton. Þá byrjun á Kol-
beinn sameiginlega með honum. „Ég
byrjaði sem barítonsöngvari,“ segir
hann, „en fljótt fannst mér röddin
fara hækkandi og ákvað að þjálfa
hana sem tenórrödd. Seinna þótti
mér og öðrum ég passa betur í
dramatískari og þyngri hlutverk og í
þá átt mun ég líkast til þróast. Það
gerist venjulega með árunum. Þó
reyni ég að halda röddinni eins léttri
og ég get. Þótt ég hafi sungið Wagn-
er, oftast Erik í Hollendingnum fljúg-
andi, langar mig meira í Verdi-hlut-
verk. Þannig finnst mér næsta
verkefni spennandi, Radames í Aidu,
sem óperan í Gautaborg setur upp.
Ég sagðist áðan einhvers staðar milli
léttasta og þyngsta tenórs og það
þýðir að ég kem hvorki nálægt lýr-
ískum Mozart-hlutverkum eins og í
Cosi fan tutte eða Brottnáminu úr
kvennabúrinu, né heldur miklu
drama eins og í Tristan og Ísold
Wagners.“
Söngur í fjölskyldunni
Í fjölskyldu Kolbeins eru fleiri
söngvarar og fyrst er að nefna eig-
inkonu hans. En óperuáhuginn vakn-
aði áður en hann gerði sér í hugarlund
hvað við tæki. „Pabbi var tenór en
hætti frekar snemma að syngja, hann
var ekki nema á fertugsaldri. Þessu
var aldrei haldið að mér heima, síður
en svo, en einhvern veginn hefur þó
Morgunblaðið/Kristinn IngvarssonKolbeinn Jón Ketilsson tenórsöngvari.
Meðalhófsins
listamannalíf
Íslenska óperan frumsýnir á föstudag óp-
eruna La Bohème eftir Puccini. Þar bregð-
ur tenórinn Kolbeinn Ketilsson sér í gervi
hins fátæka skálds Rodolfos. Þórunn Þórs-
dóttir ræddi við hann um hlutverkið hér,
söng úti í löndum og sitthvað þessu skylt.
Ljósmynd/GTG/Nicolas Lieber
Kolbeinn Jón Ketilsson sem Don José í Carmen eftir Bizet í Genfaróper-
unni. Sópransöngkonan Sara Fulgoni er í hlutverki Carmenar.