Morgunblaðið - 05.04.2001, Blaðsíða 42

UMRÆÐAN
46 FIMMTUDAGUR 5. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGA má lesa
greinar sem maður get-
ur ekki verið sammála
af einhverjum ástæð-
um. Mjög oft er um-
fjöllunin málefnaleg,
vönduð og höfundinum
til sóma.
Jafnvel þótt lesand-
inn sé ekki allskostar
sammála. Ábyrgð
greinarhöfunda er mik-
il þegar kemur að því að
upplýsa og fara með
staðreyndir sem eru
ekki bundnar smekk
eða eigin skoðunum.
En verra er þegar stað-
reyndirnar eru heima-
lagaðar að vild eða í vafasömum og
villandi tilgangi.
Leikskólabörn á markað?
Föstudaginn 16. mars birti Morg-
unblaðið grein eftir Björgu Bjarna-
dóttur, formann Félags íslenskra
leikskólakennara FÍL, um einka-
rekna leikskóla. Ekki einungis er fyr-
irsögnin beinlínis niðrandi fyrir leik-
skólabörnin sem ekki geta lesið eða
svarað fyrir sig heldur er hún í engu
samræmi við umfjöllunarefni grein-
arinnar. Eða eru leikskólabörnin orð-
in markaðsvara eins og nýir bílar,
námsbækur, hlutabréf, eldislax og
lambakjöt? Er það skoðun greinar-
höfundar eða Félags leikskólakenn-
ara að leikskólabörn séu komin á
markað? Þetta finnst okkur vera nið-
urlægjandi fyrir leikskólabörnin og
gefa ranga hugmynd um vinnubrögð
einkarekinna leikskóla. Þá þykir okk-
ur markaðsetning leikskólabarnanna
falla illa að starfslýsingu leikskóla-
kennara. Í besta falli er þetta
ósmekklegt orðalag, valið til að vekja
fordóma gagnvart einkareknum leik-
skólum.
Óttinn, hættan og óvinurinn
Efnislega er greinin varla svara-
verð enda hverjum og einum frjálst
að viðra sínar skoðanir. Reyndar
bera skrifin þess merki að vera
sprottin af ótta.
Ótta við það sem greinarhöfundur
þekkir ekki og hlýtur þ.a.l. að vera
hættulegt. Það sem er hættulegt
verður að óvini. Ef aðeins höfundur-
inn hefði ómakað sig eftir heimildum
um viðfangsefni sitt, frekar en að
gefa sér forsendur, hefði greinin í
það minnsta verið rétt sögulega.
Greinarhöfundur telur t.d. að
rekstraraðilar einkarekinna leik-
skóla séu líklegri til að stela launa-
tengdum- og opinberum gjöldum en
aðrir. Þessar yfirlýsingar ásamt
ýmsum staðreyndavillum sem lætt er
inn hjá lesendum þjóna þeim tilgangi
einum að gera einkarekna leikskóla
tortryggilega.
Innritunarreglur einkarekinna
leikskóla þykja greinarhöfundi óljós-
ar. Er það ekki furða þar sem grein-
arhöfundur hefur ekki kynnt sér
þær. Fullyrðingar greinarhöfundar
um að einkareknir leikskólar flokki
og vinsi úr þau börn sem þarfnist
stuðnings er einungis enn ein sönnun
þess að höfundur hefur alls ekki unn-
ið heimavinnuna sína áður en hún tók
að sér að uppfræða lesendur Morg-
unblaðsins um hinn alvonda einka-
rekstur. Upplýsingar um þessi börn
má finna í desemberskýrslum leik-
skóla til Hagstofu Íslands þar sem
sannleikselskandi greinaritarar
gætu aflað sér heimilda. Þá óttast
greinarhöfundur lokanir á einka-
reknu leikskólunum. Hefur greinar-
höfundur borið saman fjölda lokaðra
plássa annarsvegar hjá einkareknum
og hins vegar hjá sveitarfélagsrekn-
um? Fleiri plássum hefur verið lokað
af sveitarfélögum en einkaaðilum í
lengri eða skemri tíma. Þegar vegið
er að einkareknum leikskólum með
þessum hætti er ekki hægt að látið
kyrrt liggja og leyfa illa upplýstum
pistlahöfundi að fara með ósannindi
og bull á okkar kostnað. Undirrituð
reka stærstu einkareknu leikskólana
í Reykjavík og kannast ekki við að
leitað hafi verið heimilda um rekstur
þeirra né faglegar forsendur af höf-
undi umræddrar greinar hvorki af
honum sjálfum né aðilum á hans veg-
um. Í greininni spyr höfundur:
„Hvaða rök mæla með því að leik-
skólar fremur en aðrir skólar séu
settur á svokallaðan markað og
einkavæddir?“ Hefur greinarhöfund-
ur dvalið erlendis allan sinn aldur?
Leikskólarnir eru fjarri því að vera
einu skólarnir sem eru reknir af öðr-
um en sveitarfélögum. Lengst fram-
an af voru allir leikskólar einkareknir
eða hefur greinarhöfundur gleymt
öflugu og góðu starfi Sumargjafar.
Lögbrjótarnir
Undir fyrirsögninni „brotalamir“
heldur höfundur því fram að eftirliti
með einkareknum leikskólum sé
ábótavant. Við erum ánægð með allt
eftirlit og reyndar samstarfið allt við
Leikskóla Reykjavíkur sem annast
eftirlitið fyrir hönd menntamálaráðu-
neytisins. Það er eðlilegt að okkar
mati að öflugt eftirlit sé haft með öll-
um leikskólum. Eða er greinarhöf-
undur að segja berum orðum að
hvorki menntamálaráðuneytið né
Leikskólar Reykjavíkur séu starfi
sínu vaxnir eða það sem verra er; að
ekki sé farið í einu og öllu eftir lögum
um leikskóla og aðalnámskrá? Við
þekkjum það af eigin raun að öllum
kröfum settum fram í lögum, reglu-
gerð og aðalnámskrá fyrir leikskóla
er fylgt út í æsar þegar skólastarfið
er skipulagt og tekið út í okkar leik-
skólum sem eru allir einkareknir.
Við getum alveg fallist á þá hug-
mynd að leikskóladvöl eigi að vera
ókeypis. Þ.e.a.s. sveitarfélögin greiði
leikskólagjöldin. Er eitthvað sem
segir að einkareknir leikskólar geti
ekki selt sveitarfélögum þjónustu
sína? Tilvera einkarekinna leikskóla
gefur kærkomið tækifæri til sam-
keppni, frekari þróunar, samanburð-
ar og fjölbreyttari starfsvettvangs
fyrir félaga í FÍL.
Við fáum ekki séð hvernig einka-
rekstur getur unnið gegn stéttarvit-
und og skapað lakari kjör. Sam-
keppni um vinnuafl tryggir holla
eftirspurn eftir hæfum starfskröftum
sem njóta eðlilegrar umbunar fyrir
vel unnin störf. Áróður FÍL gegn
einkareknum leikskólum er reyndar
löngu kominn út fyrir velsæmismörk.
Ávinningurinn
Hver er ávinningurinn af þess
háttar skrifum sem Björg Bjarna-
dóttir lét frá sér fara? Er þetta starfi
leikskóla til framdráttar? Þjónar
þetta almannaheill? Eykur þetta
hróður FÍL? Gerir þetta greinar-
ritara trúverðugri sem skoðanaleið-
toga? Nei tæplega.
Bull og vitleysa um
einkarekna leikskóla
Sólveig
Einarsdóttir
Leikskólar
Tilvera einkarekinna
leikskóla, segja Þor-
steinn Svavar
McKinstry, og Sólveig
Einarsdóttir gefur
kærkomið tækifæri
til samkeppni.
Sólveig er leikskólastjóri Vinaminnis
og Þorsteinn Svavar er
framkvæmdastjóri Fossakots.
Þorsteinn Svavar
McKinstry
skrefi framar
oroblu@sokkar.is - www.sokkar.is
Kynning í
Lyfju Lágmúla í dag,
fimmtudag 5. apríl,
kl. 13-17
Fermingartilboð á öllum
sokkabuxum
20% afsláttur
Tilboð gilda einnig
í Lyfju Hamraborg,
Lyfju Smáratorgi,
Lyfju Garðabæ,
Lyfju Hafnarfirði
og Lyfju Laugavegi
Lágmúla 5,
sími 533 2300
Menntamálaráðu-
neytið hefur nýlokið við
að úthluta styrkjum til
starfsemi sjálfstæðra
leikhúsa og sviðslista-
hópa. Úthlutað var 25
milljónum af fjárlaga-
liðnum „Til starfsemi
atvinnuleikhópa“, auk
starfslauna úr Lista-
sjóði. Ráðuneytið út-
hlutar umræddum
styrkjum að fengnum
tillögum leiklistarráðs.
Augljóst er að leiklist-
arráði hefur verið
nokkur vandi á hönd-
um við gerð tillagna um
styrki á yfirstandandi
ári. Ráðið hefur kosið að gera tillögu
um að dreifa styrkjum á óvenju
mörg leikhús og sviðslistahópa.
Þessi áhersla er breyting frá því sem
verið hefur. Úr tillögum leiklistar-
ráðs undanfarin ár hefur mátt lesa
að ráðið hefur lagt áherslu á að veitt-
ir væru fáir en þá hærri styrkir til
sjálfstæðu leikhúsanna og sviðslista-
hópanna. Ástæða þess er ljóslega sú
að ráðið hefur viljað varast að veittir
væru alltof lágir styrkir í mörg
kostnaðarsöm verkefni. Að slíkt gæti
verið bjarnargreiði. Betra væri að
styðja sem best við færri verkefni,
sem þá aftur á móti gæfi fyrirheit um
metnaðarfyllri vinnubrögð og betri
árangur. Bandalag sjálfstæðra leik-
húsa hefur stutt þetta verklag.
Eins og að framan
greinir kýs leiklistar-
ráð nú að setja fram til-
lögur að meiri dreif-
ingu styrkja. Nú má
gera ráð fyrir að
nokkrar ástæður séu
fyrir þessari nýju
áherslu. Ein ástæða
þessa er væntanlega sú
gríðarlega öfluga starf-
semi sem sjálfstæðu
leikhúsin og sviðslista-
hóparnir hafa staðið
fyrir á undanförnum
árum. Fyrir hendi er
mikil þörf margra leik-
húsa og hópa fyrir
stuðning menntamála-
ráðuneytisins. Á síðasta ári stóðu
sjálfstæðu leikhúsin og sviðslista-
hóparnir fyrir 36 nýjum frumsýning-
um. Af þeim fjölda voru 24 ný íslensk
verk. Styrkveitingarnar nú í ár eru
lýsandi fyrir gróskuna í þessum
geira, að það eru fjölmargir aðilar
sem þurfa styrki í þessari listgrein.
Á undanförnum misserum hefur
margoft komið fram að tímabært sé
að auka verulega stuðning við starf
sjálfstæðu leikhúsanna og sviðslista-
hópanna. Á síðustu vikum hafa skoð-
anir listamanna og annarra hvað
þetta varðar komið einkar skýrt
fram. Bandalag íslenskra listamanna
hefur sent frá sér mjög ákveðnar til-
lögur um stóraukinn stuðning
menntamálaráðuneytisins við starf
sjálfstæðu leikhúsanna og sviðslista-
hópanna, Leiklistarsamband Íslands
hefur sent frá sér mjög ákveðna
ályktun í sömu veru og Samkeppn-
isráð beinir tilmælum til ráðherra
um endurmat á opinberri aðstoð við
leikhúsrekstur til að jafna stöðuna á
leikhúsmarkaði. Allar þessar hug-
myndir ganga í sömu átt og um þær
ríkir mikil samstaða.
Nú liggja fyrir tillögur í mennta-
málaráðuneytinu um samning um
verulega aukinn stuðning og er mið-
að við að hann verði kominn í 84
milljónir árið 2005. Vegna umræð-
unnar undanfarnar vikur og við-
bragða ráðamanna við þessum hug-
myndum, ríkir mikil bjartsýni og
eftirvænting meðal sjálfstæðra leik-
húsa og sviðslistahópa um að þetta
markmið og umrædd hækkun nái
fram að ganga núna.
Samstaða um næsta skref
Þórarinn
Eyfjörð
Leikhús
Mikil bjartsýni og eft-
irvænting, segir Þór-
arinn Eyfjörð, ríkir
meðal sjálfstæðra leik-
húsa og sviðslistahópa.
Höfundur er leikstjóri og formaður
Bandalags sjálfstæðra leikhúsa.