Morgunblaðið - 27.04.2001, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 FÖSTUDAGUR 27. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
MEIRIHLUTI allsherjarnefndar
leggur til að tveir nýir málsliðir bæt-
ist við frumvarp dómsmálaráðherra
um breytingu á lögum um meðferð
opinberra mála, en leggur að öðru
leyti til að frumvarpið verði sam-
þykkt óbreytt. Minnihluti nefndar-
innar leggst hins vegar gegn frum-
varpinu og vísar m.a. til umsagna
fjölmargra aðila sem eru andsnúnir
því og telja það skerða sjálfstæði
embættis ríkissaksóknara. Löng
umræða var um frumvarpið á Al-
þingi í gær.
Með frumvarpinu er lagt til að
hagsmunaaðili geti kært til dóms-
málaráðherra ákvörðun ríkissak-
sóknara um hvort opinber rannsókn
á grundvelli laga um meðferð op-
inberra mála skuli fara fram eða
ekki. Þegar svo ber undir er gert
ráð fyrir að ráðherra geti fellt
ákvörðun ríkissaksóknara úr gildi
og sett sérstakan saksóknara til að
ákveða hvort rannsókn fari fram og
færi hann jafnframt með málið.
Forsagan mál Magnúsar
Leópoldssonar
Forsögu málsins má rekja til þess
að dómsmálaráðuneytið hefur túlk-
að 4. mgr. 66. gr. laganna svo að
ákvörðun ríkissaksóknara um að
hefja ekki rannsókn sé ekki kær-
anleg til ráðuneytisins. Þetta kom
fram í bréfi ráðuneytisins til Jóns
Steinars Gunnlaugssonar hæsta-
réttarlögmanns, dags. 5. desember
2000, en hann hafði óskað eftir því
að ráðuneytið endurskoðaði ákvörð-
un ríkissaksóknara vegna beiðni um
endurupptöku á málum Magnúsar
Leópoldssonar í hinum svonefndu
Guðmundar- og Geirfinnsmálum.
Í því bréfi var lögmanninum til-
kynnt sú ákvörðun dómsmálaráð-
herra að hann hygðist leggja fram
frumvarp á Alþingi til breytinga á
lögum um meðferð opinberra mála
þannig að unnt verði að skjóta
ákvörðunum ríkissaksóknara skv. 4.
mgr. 66. gr. til dómsmálaráðherra.
Í bréfi ráðuneytisins segir enn
fremur: „Verði umrætt frumvarp að
lögum mun ráðuneytið taka mál
skjólstæðings yðar til meðferðar að
eigin frumkvæði á grundvelli
breyttra laga,“ sagði í bréfinu.
Telur sjálfstæði ríkis-
saksóknara ekki ógnað
Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,
formaður allsherjarnefndar, mælti
fyrir nefndaráliti meirihluta alls-
herjarnefndar í gær við 2. umræðu
málsins og sagði m.a.: „Í umsögnum
sem borist hafa nefndinni er lögð
áhersla á sjálfstæði embættis rík-
issaksóknara sem æðsta handhafa
ákæruvalds lögum samkvæmt. Rík-
issaksóknari, Lögmannafélag Ís-
lands og Dómarafélag Íslands telja
að frumvarpið feli í sér frávik frá
grundvallarreglunni um sjálfstæði
ákæruvaldsins og því sé það í ósam-
ræmi við þá réttarþróun sem átt
hefur séð stað í þessum málaflokki.
Meirihluti nefndarinnar lítur hins
vegar svo á að sjálfstæði ákæru-
valdsins sé ekki ógnað með þeirri
breytingu sem lögð er til í frumvarp-
inu því að ákvörðun ríkissaksóknara
getur aldrei lotið að beitingu ákæru-
valds þar sem refsingu verður ekki
við komið í þessu tilviki heldur er
um að ræða sérstaka heimild rík-
issaksóknara sem æðsta handhafa
rannsóknarvalds til að mæla fyrir
um rannsókn vegna ríkra almanna-
og einkahagsmuna.“
Fram kemur í áliti meirihlutans
að embætti Ríkissaksóknara var
fengin þessi heimild með breytingu
á lögunum hinn 10. mars 1999 og tel-
ur meirihlutinn eðlilegt að ákvarð-
Deilt um frumvarp um breytingu á lögum um
meðferð opinberra mála
Meirihlutinn segir
sjálfstæði ákæru-
valdsins ekki ógnað
Löng umræða var um frumvarp dóms-
málaráðherra um breytingu á lögum um
meðferð opinberra mála á Alþingi í gær.
Björn Ingi Hrafnsson skrifar að deilt hafi
verið um hvort í frumvarpinu fælist atlaga
að sjálfstæði embættis Ríkissaksóknara.
Morgunblaðið/Þorkell
Búast má við miklum önnum á Alþingi næstu daga, en þinglok eru áætl-
uð 18. maí nk. Hér hlýða fjórir þingmenn Vinstri grænna á umræður,
f.v. Kolbrún Halldórsdóttir, Þuríður Backman, Ögmundur Jónasson og
Steingrímur J. Sigfússon.
Staða erlends fiskverkafólks
í sjómannaverkfalli
Ráðherra boð-
ar reglugerð-
arbreytingu
PÁLL Pétursson tilkynnti þing-
heimi í gær að stjórn atvinnuleys-
istryggingasjóðs hefði tekið já-
kvætt í erindi sem hann sendi
henni þá um morguninn um að er-
lent fiskverkafólk utan EES-svæð-
isins, sem misst hefði vinnuna
vegna verkfalls sjómanna, fengi
atvinnuleysisbætur. Sagðist Páll
væntanlega skrifa undir reglugerð
þessa efnis síðdegis.
Félagsmálaráðherra lét þessi
ummæli falla í umræðu utan dag-
skrár, en málshefjandi í henni var
Karl V. Matthíasson, Samfylking-
unni. Gagnrýndi hann harðlega
það misrétti sem fælist í því að er-
lent fiskverkafólk frá löndum utan
Evrópska efnahagssvæðisins á
ekki rétt á atvinnuleysisbótum ef
það er tekið út af launaskrá með
dags fyrirvara.
Fram kom í máli félagsmálaráð-
herra að alls hefur 58 slíkum
starfsmönnum verið sagt upp á
landinu, en langflest fiskvinnslu-
fyrirtæki hafa haldið erlendu
verkafólki áfram á launaskrá gegn
því að fá atvinnuleysisbætur
greiddar.
Páll Pétursson sagði að farið
hefði verið fram á það við fisk-
vinnslufyrirtækin að þau héldu
fólkinu á launaskrá gegn því að fá
atvinnuleysisbætur frá Atvinnu-
leysistryggingasjóði en fyrirtækin
þurfa þá að bæta við um 20 þús-
und krónum til að ná kauptrygg-
ingu. Sagði Páll að langflest fyr-
irtæki hefðu orðið við þessum
tilmælum en ekki öll og sagði Páll
að rétt væri að skoða hvort þau
fyrirtæki fengju í framtíðinni leyfi
til að ráða erlent vinnuafl.
Páll sagði að kannað hefði verið
hver staða mála væri hjá fyrir-
tækjum. Á Vesturlandi hefði að-
eins Guðmundur Runólfsson hf. á
Grundarfirði tekið útlenda starfs-
menn af launaskrá þegar verkfallið
hófst. Ekkert fyrirtæki á Vest-
fjörðum og Norðurlandi vestra
hefði gert slíkt, á Norðurlandi
eystra hefði aðeins BGB Snæfell
tekið fólk af launaskrá og á Aust-
urlandi hefðu Hraðfrystihús Eski-
fjarðar, Snæfell og Kaupfélag Fá-
skrúðsfjarðar gert það. Samtals
væri um að ræða 58 starfsmenn.
Þeir þingmenn sem tóku þátt í
umræðunni fögnuðu mjög yfirlýs-
ingu ráðherra, og sagði Steingrím-
ur J. Sigfússon að sér virtist sem
taka ætti á þessu máli með mjög
afgerandi hætti. Sagði hann hins
vegar dapurlegt að til þess hefði
þurft að koma og vakti athygli á
þeirri staðreynd að á milli sex og
sjö hundruð erlendir verkamenn
stunduðu hér vinnu án þess að
hafa sjálfsögð réttindi, jafnvel þótt
greidd hefðu verið af þeim opinber
gjöld og fólkið sótt hingað til að
vinna mikilvæg störf sem ekki
tókst að manna innanlands.
Langbest að hafa um
þessi mál heildstæð lög
Arnbjörg Sveinsdóttir, Sjálf-
stæðisflokki, sagði að Íslendingum
sem þjóð bæri að koma af fullri
virðingu fram við það fólk sem
hingað kemur til starfa. Starfs-
kraftar þess væru ómetanlegir í
fiskvinnslunni og lagði hún áherslu
á að fræða þetta fólk um réttindi
sín og möguleika til úrbóta í nú-
verandi ástandi.
Undir lokin bar málshefjandinn
Karl V. Matthíasson lof á aðgerðir
ráðherra en bætti við að það væri
slæmt ef grípa þyrfti til slíkra að-
gerða í hvert skipti. Langbest væri
að hafa um þessi mál heildstæð
lög, þannig væru réttindi þessa
fólks best tryggð.
STURLA Böðvarsson samgöngu-
ráðherra lagði síðdegis í gær fram á
Alþingi frumvarp um sölu ríkissjóðs
á hlutafé í Landssíma Íslands hf.
Morgunblaðið fékk það staðfest í
gærkvöldi að samgönguráðherra
muni mæla fyrir frumvarpinu á mið-
vikudag. Til þess að koma því við
varð að fella niður áformum nefnda-
störf þann dag en gert hafði verið
ráð fyrir sk. nefndadögum dagana 2.
til 7. maí nk.
Ásamt með frumvarpinu um sölu
Landssímans lagði samgönguráð-
herra einnig fram frumvarp til laga
um breytingu á fjarskiptalögum í
gær. Í því kemur fram að rétt þyki í
tengslum við sölu Landssímans að
setja í fjarskiptalög skýra heimild til
handa Póst- og fjarskiptastofnun til
að setja skilyrði í leyfisbréf rekstr-
arleyfishafa með umtalsverða mark-
aðshlutdeild sem tryggi að leyfishaf-
inn uppfylli skyldur sínar skv.
lögunum og reglum settum með
þeim.
Næst að ljúka þingstörfum
fyrir 18. maí?
Samkvæmt heimildum Morgun-
blaðsins kemur til greina að fresta
þinglokum vegna mikils fjölda mála
sem enn bíða afgreiðslu, ekki síst
frumvarpsins um sölu Landssímans.
Hefur verið ákveðið að fækka
nefndadögum í næstu viku og verður
framhaldið ákveðið eftir því sem
fram vindur á fyrstu dögum næsta
mánaðar. Skammur tími eru til þing-
loka sem áformuð er 18. maí næst-
komandi.
Hinn naumi tími sem er til stefnu
kom til umræðu í upphafi þingfundar
í gær.
Steingrímur J. Sigfússon, formað-
ur Vinstri grænna, gagnrýndi mjög
hversu seint frumvarpið kemur fram
og sagði svo: „Það dæmir sig algjör-
lega sjálft að ríkisstjórninni skuli
detta í hug að sýna Alþingi þá lítils-
virðingu að ætla að troða þessu máli
inn nú þegar frestur til að leggja
fram ný frumvörp skv. venju er út-
runninn 1. apríl og um er að ræða
stórpólitískt mál sem stjórnarflokk-
arnir hafa sjálfir þurft marga mán-
uði til að hnoða saman. Þá á Alþingi
að afgreiða það hér á færibandi á
tvöföldum hraða eins og ekkert sé.
Slík lítilsvirðing við þingið dæmir sig
sjálf,“ sagði Steingrímur og bætti við
að forseti Alþingis ætti auðvitað að
sjá sóma sinn í að taka slíkt frum-
varp ekki á dagskrá.
Mikil ósanngirni í garð
Alþingis
Össur Skarphéðinsson, formaður
Samfylkingarinnar, gagnrýnir einn-
ig hinn skamma tíma sem er til
stefnu. „Þetta er gríðarlega stórt
mál og vandasamt og skiptir miklu
máli hvaða aðferðum verður beitt við
söluna á Landssímanum,“ segir
hann og bendir á að Samfylkingin sé
fylgjandi því að selja samkeppnis-
reksturinn en alls ekki dreifikerfið,
þar sem slíkt yrði mjög slæmt fyrir
landsbyggðina.
„Ég skil vel að stjórnarliðið vilji
koma þessu máli í gegn og meirihlut-
inn á að ráða. En það er mikil ósann-
girni að ætla Alþingi að vinna þetta
mál á átta eða níu þingdögum. Þing-
menn skortir tíma til að brjóta þetta
mál til mergjar og mér þykir þessi
óvirðing við starfshefðir Alþingis
hreinlega með ólíkindum. Ég spyr,
hvernig stendur á að þetta mál kom
ekki fyrr?“
Össur telur ljóst að nokkrir millj-
arðar, ef ekki tugir milljarða, hafi
tapast á því eina og hálfa ári sem lið-
ið sé frá því fyrst var í alvöru rætt
um sölu á Landssímanum. Hann
efast aukinheldur um að nú sé rétti
tíminn til að selja, þegar hlutabréfa-
markaðir séu í sögulegu lágmarki,
og bendir á að formaður einkavæð-
ingarnefndar segi að ekki væri
hundrað í hættunni þótt salan færi
ekki fram fyrr en í haust.
„Mér finnst mjög undarlega að
þessu staðið hjá ríkisstjórninni,“
sagði Össur.
Frumvarp um sölu á Landssímanum komið fram
Ráðherra mælir fyrir frum-
varpinu á miðvikudag
114. fundur Alþingis í dag, föstu-
daginn 27. apríl 2001, hefst kl.
10:30.
Atkvæðagreiðslur eru fyrst á dag-
skrá, en síðan eru þessi mál:
1. Samvinnufélög (rekstr-
arumgjörð).
2. Samvinnufélög (innlánsdeildir).
3. Tekjuskattur og eignarskattur.
4. Rafrænar undirskriftir.
5. Fjarskipti.
6. Almenn hegningarlög.
7. Eiturefni og hættuleg efni.
8. Eigendur virkra eignarhluta í
fjármálafyrirtækjum.
9. Hönnunarréttur.
10. Rannsóknir í þágu atvinnuveg-
anna.
11. Meðferð, vinnsla og dreifing
sjávarafurða.
12. Málefni aldraðra.
13. Búfjárhald og forðagæsla.
14. Ofbeldisdýrkun og framboð of-
beldisefnis.
15. Vopnalög.
16. Réttur til fiskveiða á eigin bát
minni en 30 brl.
17. Umferðaröryggi á Suðurlands-
vegi.