Morgunblaðið - 27.04.2001, Blaðsíða 48

HESTAR
48 FÖSTUDAGUR 27. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
GRANT Moon sem varð sex sinnum
heimsmeistari er fæddur í Wales og
lærði ungur járningar þar en fannst
hann ekki fá nægilegt svigrúm til
frekari menntunar og fór því til
Bandaríkjanna eftir að hafa starfað
um árabil við iðn sína í Bretlandi.
Segir hann að þótt bestu járninga-
menn heims sé að finna í Bretlandi
séu þeir frekar íhaldssamir en í
Bandaríkjunum séu menn framsækn-
ari og þar sé stöðugt verið reyna að
betrum bæta aðferðir og verkfæra-
kost.
200 daga að heiman
Grant Moon er hættur að vinna við
járningar en starfar í þess stað við
ráðgjöf og vöruþróun hjá Mustad og
stór þáttur í því starfi er að ferðast
um heiminn og halda fyrirlestra og
sýnikennslu líkt og hann gerði þegar
hann var staddur hér á landi um síð-
ustu mánaðamót. Hann býr í Bret-
landi en er mikið á ferðinni um heim-
inn og kvaðst hann hafa verið að
heiman 200 daga af síðasta ári. Hann
staldraði hér við í rétt tæpa þrjá sól-
arhringa, flaug héðan á sunnudegi en
kvaðst verða á þriðjudegi í Brasilíu og
fara þaðan beint til Portúgals.
Til að halda sér í þjálfun sér hann
um járningu á átta hestum heima í
Bretlandi sem hann járnar einu sinni í
mánuði hvern þeirra. Þegar Grant
starfaði í Bandaríkjunum sem járn-
ingamaður var hann á meðal eftirsótt-
ustu járningamanna heims. Til að
mynda flaug hann víða um heiminn til
að járna hesta eins og til dæmis til
Suður-Afríku. Þegar hann var spurð-
ur hvað járning á einum hesti kostaði
í slíkum ferðum brosti hann og sagði
að undir þessum kringumstæðum
væri aðeins um daggjald að ræða þótt
ekki kæmi fram hversu hátt það væri.
Grant Moon segist umfram allt
vera hestaverndari en það sé megin
hlutverk járningamannsins. Að
tryggja í fyrsta lagi að heilbrigðum
hesti líði sem best og koma í veg fyrir
of mikið álag á fætur og jafnvel aðra
líkamshluta með réttri járningu. Í
öðru lagi sé hlutverk járningamanns-
ins að framkvæma sjúkrajárningar,
þá oftar en ekki í samráði við dýra-
lækna þegar eitthvað fer úrskeiðis.
Snjall við eldinn
Við sýnikennsluna járnaði Grant
Moon nokkra hesta með ýmsum
hætti, bæði heitt og kalt. Þá leiðrétti
hann járningu á stóðhesti sem var
með sprungur í hælum á innanverð-
um framfótum með bitaskeifu sem
hann bjó til á staðnum. Við eldsmíðina
sýndi meistarinn snilli sína svo eftir
var tekið og var það mál manna sem
með fylgdust að skeifnasmíðin væri
tvímælalaust sérgrein hans.
Jafnvægi – réttstaða
Grant Moon varð tíðrætt um jafn-
vægi fótarins og er ekki ólíklegt að
margir hafi í fyrstu talið að hann ætl-
aði að fjalla um það sem á Íslandi er
kallað jafnvægisjárningar og ætlað til
að leiðrétta gang hrossanna. En
þarna var meistarinn að tala um að
fótstaðan þyrfti að vera í jafnvægi eða
það sem hér hefur verið kallað rétt
fótstaða. Þarna var komið inn á nokk-
uð viðkvæma hluti því hófasöfnun er
stunduð hér á landi í mjög ríkum
mæli og það sem er kannski verst í því
sambandi er að margir af þeim sem
teljast vera snjallari hestamenn
landsins stunda þessa iðju hvað mest.
Það er alkunna erlendis þar sem Ís-
landshestamennska er stunduð að
ágreiningur myndast milli hestaþjálf-
ara og erlendra járningamanna sem
ekki virðast tilbúnir að taka þátt í
þessari hófasöfnun og hættir þeim til
að taka of mikið af framhófum
hrossanna þegar þau eru járnuð.
Grant Moon lagði mikla áherslu á
að ekki væri látinn líða of langur tími
milli járninga og taldi hann fjórar til
sex vikur hæfilegan tíma. Með of
miklum hófavexti færi fótstaðan úr
jafnvægi eins og hann orðaði það og
því væri best að járna upp þegar fót-
staðan væri komin örlítið fram fyrir
jafnvægislínuna og færa hana örlítið
aftur fyrir jafnvægislínu með klipp-
ingu hófsins.
Þynging skárri en hófasöfnun
Glögglega kom í ljós að mikið ber á
milli skoðana meistarans Grants
Moons og þess raunveruleika sem hér
ríkir. Vera kann að hann skynji ekki
fullkomlega þýðingu þess að gangsöm
hross hafi aukavigt eða hófamassa á
framhófum en erfitt má telja að menn
geti hrakið rök hans um að góð og
regluleg hófahirða stuðli að minna
álagi á fætur og þá væntanlega meiri
endingu fóta og betri líðan hestsins.
Hann taldi betri kost að nota frekar
þyngri skeifur og þá jafnvel hófahlífar
til að hjálpa við leiðréttingu á gang-
lagi frekar en að láta hófa vaxa því
sem næst óheft. Með öðrum orðum;
hann mælir mjög ákveðið gegn hófa-
söfnun og ekki er því að neita að hún
hefur viðgengist hér á landi um all
nokkurt skeið. Í þessu sambandi er
rétt að geta þess að í bæði íþrótta- og
gæðingakeppni sem og kynbótadóm-
um er kveðið á um hámarkslengd
hófa.
Í sýnikennslunni sýndi meistarinn
ýmsar aðferðir við járningarnar og
sannaðist þar að hægt er að velja
margir leiðir til Rómar. Nú þegar hef-
ur mátt sjá margar aðferðir notaðar
hér á landi hin síðustu ár og greinilegt
að margir ungir menn hafa sótt verk-
þekkingu víða á ferðum sínum til
Bandaríkjanna og Evrópu.
Hannar skeifur og verkfæri
Stór þáttur í starfi Grants Moons
hjá Mustad hefur verið hönnun járn-
ingaverkfæra og þykja þau með þeim
betri sem völ er á í dag. Byggir hann
þar mikið á reynslu sinni við járning-
ar en auk þess leggur hann mikla
áherslu á að hlusta á skoðanir starfs-
bræðra sinna í faginu. Einnig er hafin
framleiðsla skeifna hjá fyrirtækinu og
hefur Grant haft veg og vanda af
hönnun þeirra.
Hann leggur áherslu á að sá þekk-
ingar- og reynslubrunnur sem hann
veitir úr á ferðum sínum um heiminn
sé ekki hinn eini stóri sannleikur því
járningar þurfi alltaf að taka mið af
ríkjandi aðstæðum á hverjum stað.
Hann leggi fram sína þekkingu og
síðan sé mönnum í sjálfsvald sett
hvað þeir nýta sér af því sem hann ber
á borð og aðlagi að þeim aðstæðum
sem fyrir eru. Um leið og hann miðlar
til annarra eykur hann við eigin þekk-
ingu því það sé ávallt lærdómsríkt að
koma á nýja staði og sjá hvernig aðrir
geri hlutina.
Ekki er að efa að heimsókn Grants
Moons til Íslands stuðlar mjög að
framförum á sviði járninga á Íslandi.
Þeim fer stöðugt fækkandi sem nota
gamla lagið, það er hófjárnið og spýt-
una. Framfarir í járningum til þessa
hafa náðst með tvennum hætti, í
fyrsta lagi með járninganámskeið
sem haldin hafa verið víða um land og
ekki síður hafa þeir fjölmörgu tamn-
ingamenn sem hafa starfað tíma-
bundið erlendis flutt með sér verk-
þekkingu til lands sem stuðlað hefur
mjög að framförum.
Næsti kaflinn í þessu ferli er að fá
menn á borð við Grant Moon til að
kenna þeim bestu og væri sannarlega
fengur í að fá hann aftur til landsins
og það fyrr en seinna.
Það var umboðsaðili Mustad á Ís-
landi, O. Johnson og Kaaber, sem
stóð fyrir komu heimsmeistararans
fyrrverandi og með honum í för var
forstjóri Mustadfors, Göran Gustav-
son.
Þannig er hægt að halda afturfætinum þegar raspað er
undan hnykkingum, vilji menn vanda sig sérstaklega.
Ekki var annað að sjá en menn væru hrifnir af verklagi
meistarans og vel vandað til verksins.
Grant Moon fór miklum hamförum á steðjanum, var bæði
fljótur og vandvirkur og skeifurnar líkastar verksmiðju-
framleiddum skeifum.
Og þannig leit skeifan út sem meistarinn smíðaði á sprunginn hæl –
sannkallað meistaraverk.
Morgunblaðið/Valdimar Kristinsson
Grant Moon flutti fróðlegan fyrirlestur og ekki var sýnikennslan síður
áhugaverð þar sem allt var vel og skilmerkilega útskýrt.
Fyrst og síðast
hestaverndari
Stórt framfaraskref var stigið fyrir skömmu í járningum á Íslandi
þegar fyrrverandi heimsmeistari í járningum, Grant Moon, var
með fyrirlestur og sýnikennslu í Ölfushöllinni á Ingólfshvoli.
Fengu íslenskir hestamenn og þar á meðal Valdimar Kristinsson
að líta vinnubrögð eins og þau gerast best.
Grant Moon, sexfaldur heimsmeistari í járningum, með sýnikennslu og fyrirlestur á Íslandi
SUMARSKAPIÐ verður allsráðandi
í Töltheimum á laugardag en þá býð-
ur verslunin til veislu í tilefni þess að
nýr vikulegur hestaþáttur hefur
göngu sína sama dag. Dagskráin
mun standa frá klukkan 14:00 til
19:00 og verður hún fjölbreytt. Má
þar nefna að dýralæknir mun gefa
góð ráð varðandi hestahirðu og svara
spurningum. Þá mætir Arndís Pét-
ursdóttir hjá Hestaheilsu og fræðir
hestamenn um fóðrun hrossa og ým-
is fæðubótarefni sem völ er á.
Stóðhestar munu mæta á svæðið
og boðnir verða upp folatollar hjá
þekktum stóðhestum og verður and-
virðinu varið til íslenska landsliðsins
í hestaíþróttum. Þá verða sýndar
heitjárningar og kynntar nýjar
vörur auk þess sem í gangi verða sér-
tilboð á ýmsum vöruflokkum. Hesta-
menn munu safnast saman hjá
félagsheimili Fáks klukkan fimm og
er fyrirhugað að hópreið fari að Tölt-
heimum. Þá verður sjónvarpsþáttur-
inn frumsýndur á stóru tjaldi 18:30.
Boðið verður upp á veitingar, kaffi
og vöfflur með rjóma og SS pylsur og
kók. Að samkomu þessari standa auk
Töltheima Hestar 847 og Skjár einn.
Sumargleði í Töltheimum