Morgunblaðið - 16.06.2001, Blaðsíða 1

134. TBL. 89. ÁRG. LAUGARDAGUR 16. JÚNÍ 2001 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
STOFNAÐ 1913
MORGUNBLAÐIÐ 16. JÚNÍ 2001
LEIÐTOGAR Evrópusambandsins
(ESB) lýstu því yfir einum rómi í gær
að ekki yrði hvikað frá áformunum
um að stækka sambandið til austurs,
þrátt fyrir að Írar skyldu óvænt hafna
Nice-sáttmálanum – uppfærðum
stofnsáttmála ESB sem ætlað var að
búa í haginn fyrir inngöngu allt að 12
nýrra aðildarríkja. Umsátursástand
var vegna óeirða í kringum fundar-
stað leiðtoganna í Gautaborg í gær og
tugir manna særðust, þeirra á meðal
tveir mótmælendur sem urðu fyrir
skotum þegar lögreglumaður hleypti
af byssu.
„Það er eining um að senda þau
skilaboð til umsóknarríkjanna að við
ætlum að halda stækkunarferlinu
áfram,“ sagði Göran Persson, for-
sætisráðherra Svíþjóðar.
Anna Lindh, utanríkisráðherra
Svíþjóðar, sagði að ráðamenn flestra
aðildarríkjanna fimmtán hefðu á
fundinum viljað gefa út nákvæmari
skilaboð um hvenær þau fyrstu úr
hópi umsóknarríkjanna fengju inn-
göngu. Að sögn embættismanna voru
þó stjórnir Þýskalands og Frakk-
lands andvígar því að gefa út ákveðn-
ar dagsetningar í þessu sambandi.
Verstu uppþot sem fylgt hafa
nokkrum leiðtogafundi ESB
Þegar leiðtogarnir ræddu næstu
skref í stækkunarferlinu, áhrif írska
„neisins“ við Nice-sáttmálanum,
Kyoto-bókunina um loftslagsmál og
fleiri mál þurftu þúsundir sænskra
óeirðalögreglumanna að hafa sig allar
við til að hafa taumhald á mótmæl-
endum sem reyndu að trufla funda-
höld stjórnmálaleiðtoganna. Til ítrek-
aðra átaka kom milli lögreglu og hópa
mótmælenda, sem sumir skóku an-
arkistafána. Götusteinar voru rifnir
upp og hent í lögregluna, gluggar í
fjölda verslana í miðborg Gautaborg-
ar mölvaðir, bílar skemmdir, hús-
gögnum kaffihúsa kastað út á götu og
kveikt í þeim. Mótmælendur létu
einnig greipar sópa um nokkrar versl-
anir og ráðist var inn í eitt af helstu
leikhúsum borgarinnar. „Stéttastríð“
var meðal vígorða sem mótmælendur
máluðu á húsveggi.
Sænskir fjölmiðlar sögðu að 50
manns, þar af 12 lögreglumenn, hefðu
særst í átökunum. Tveir menn voru
fluttir á sjúkrahús vegna skotsára eft-
ir að lögreglumaður hleypti af byssu í
sjálfsvörn, að sögn lögreglunnar. Um
600 mótmælendur voru handteknir.
Þetta eru verstu uppþot sem fylgt
hafa nokkrum ESB-leiðtogafundi til
þessa.
Um 1.000 mótmælendur höfðu
nokkrar götur í miðborginni algjör-
lega á valdi sínu um hríð. Leiðtogarn-
ir áttu að snæða kvöldverð í einu veit-
ingahúsa miðborgarinnar en hætt var
við það vegna óeirðanna.
Umsátursástand við fundarstað leiðtoga Evrópusambandsins í Gautaborg
Eining um að hvika
ekki frá stækkun ESB
AP
Lögreglumenn kljást við mótmælendur sem reyna að ryðjast að fundarstað leiðtoga ríkja Evrópusambandsins í
Gautaborg. Margir mótmælendanna komu til Svíþjóðar frá öðrum löndum til að trufla fundahöldin.
Gautaborg. Reuters, AFP.
GEORGE W. Bush Bandaríkjafor-
seti hvatti til þess í ræðu í Póllandi í
gær að fleiri ríki í Mið- og Austur-
Evrópu fengju aðild að Atlantshafs-
bandalaginu og sagði að Rússar
þyrftu ekki að óttast stækkun NATO
þótt ríki, sem eiga landamæri að
Rússlandi, gengju í bandalagið.
Í ræðunni lýsti Bush framtíðarsýn
sinni á samstarf Evrópuríkja og sagði
að tímabært væri að hætta að tala um
Austur- og Vestur-Evrópu sem and-
stæða póla. Hann sagði að Evrópu-
samruninn þyrfti að ná til ríkja í Suð-
austur-Evrópu og Úkraínu og vakti
máls á þeim möguleika að Eystra-
saltsríkin Eistland, Lettland og
Litháen fengju aðild að NATO þrátt
fyrir andstöðu Rússa. „Öll nýju lýð-
ræðisríkin í Evrópu, frá Eystrasalti
til Svartahafs og þar á milli, ættu að
fá sama tækifæri til öryggis og frelsis
– og til að ganga í stofnanir Evrópu –
og gömlu lýðræðisríkin fengu,“ sagði
forsetinn í ræðu í bókasafni Var-
sjárháskóla. „Markmið okkar er að
afmá falskar línur sem hafa skipt
Evrópu alltof lengi.“
Leiðtogar Eystrasaltsríkjanna
fagna yfirlýsingunni
Bush bætti við að það væri ekki
spurning um hvort aðildarríkjum
NATO yrði fjölgað heldur hvenær
það yrði gert. „Engin þjóð ætti að
vera peð í tafli annarra. Við fórnum
ekki frjálsum Evrópuþjóðum.“
Leiðtogar Eystrasaltsríkjanna
þriggja fögnuðu þessum ummælum
Bush í gærkvöldi og sögðu þau auka
líkurnar á því að þeim yrði boðin aðild
að NATO á leiðtogafundi bandalags-
ins á næsta ári.
Bush sagði fyrr um daginn á blaða-
mannafundi að Rússar ættu ekki að
hafa „neitunarvald“ þegar ákvörðun
yrði tekin um fjölgun aðildarríkja
bandalagsins.
Bandaríski forsetinn ræðir við
Vladímír Pútín Rússlandsforseta í
Slóveníu í dag. Bush kvaðst ætla að
vekja máls á því á fundinum að
Bandaríkjastjórn hefði áhyggjur af
fréttum um útbreiðslu gereyðingar-
vopna til ríkja sunnan landamæra
Rússlands. Hann sagðist ætla að taka
þetta mál upp til að útskýra fyrir Pút-
ín hvers vegna hann teldi mikilvægt
fyrir Rússa að styðja áform Banda-
ríkjastjórnar um að koma upp eld-
flaugavörnum til að verjast hugsan-
legum árásum óvinveittra ríkja.
Washington Post hafði eftir banda-
rískum embættismönnum í gær að
grunur léki á því að Rússar hefðu selt
Írönum efni sem hægt væri að nota til
að framleiða kjarnavopn.
Bush styður eindregið
frekari stækkun NATO
AP
George W. Bush, forseti Banda-
ríkjanna, flytur ávarp í bóka-
safni Varsjárháskóla.
Varsjá. Reuters, AP.

Öryggis- og varnarmál/22
ANNAR síamstvíburanna, sem
aðskildir voru með aðgerð í
Bretlandi í nóvember, Gracie,
hefur tekið miklum framförum.
Er búist við að hún fái að fara
heim til foreldra sinna á Möltu
um helgina.
Gracie er nú tíu mánaða
gömul. Hin systirin, Mary, lést
við aðgerðina en þær voru sam-
vaxnar á mjöðm, og deildu með
sér hrygg. Lungu og hjarta
Gracie störfuðu einnig fyrir
systurina og læknar sögðu að
vegna álagsins myndu bæði
börnin deyja ef ekki yrði gripið
til aðgerðar.
Læknirinn Adrian Bianchi
sagði Gracie geta sest upp
hjálparlaust. „Ég sé ekkert
mæla gegn því að hún muni
geta gengið og tekið þátt í lík-
amlegu erfiði og íþróttum eins
og önnur börn,“ sagði Bianchi.
Foreldrar stúlkunnar voru
upphaflega á móti því að fórna
Mary til að bjarga Gracie, en
segjast nú himinlifandi yfir
dótturinni sem lifði. Hún sé
„sannur bardagajaxl“.
Gracie
senn út-
skrifuð
Síamstvíburinn
frá Möltu
HOLLENSKU samtökin Rán-
ardætur, sem sigldu skipi sínu í
höfn í Dyflinni í fyrradag, til-
kynntu í gær að ekkert yrði um
fóstureyðingar um borð eins og
ráðgert hefði verið. Var ástæðan
sögð sú að umsóknir írskra
kvenna um fóstureyðingu væru
miklu fleiri en unnt væri að ráða
við auk þess sem vandkvæði
hefðu komið upp varðandi hol-
lensk lög. Komið hefði í ljós að
skipið hefði ekki fengið tilskilin
leyfi frá hollenskum heilbrigð-
isyfirvöldum til fóstureyðinga.
Hinar hollensku Ránardætur ætla
þó að veita írskum konum ráð-
gjöf um borð í skipinu sem heitir
Áróra og er gamalt togskip.
Fóstureyðingar eru ekki leyfi-
legar í Írlandi nema í undantekn-
ingartilfellum og þær hefði því
ekki mátt framkvæma um borð í
skipinu innan írsku lögsögunnar.
Reuters
„Fóstur-
eyðinga-
skip“ í höfn