Morgunblaðið - 16.06.2001, Blaðsíða 21

ÚR VERINU
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. JÚNÍ 2001 21
NEFND, sem sjávarútvegsráðherra
skipaði til að gera samanburð á nú-
verandi starfsumhverfi sjó- og land-
vinnslu, leggur áherslu á að jafna að-
stöðumun land- og sjóvinnslu en
bættur hagur landvinnslu á ekki að
verða á kostnað sjóvinnslu enda ráði
mörg stærri fyrirtækin yfir báðum
vinnsluaðferðunum. „Aðalatriðið er
að koma í veg fyrir brottkast og só-
un verðmæta,“ segir Gunnar Birg-
isson, formaður nefndarinnar.
Hinn 24. ágúst 1999 skipaði sjáv-
arútvegsráðherra Árni M. Mathie-
sen nefnd undir formennsku Gunn-
ars I. Birgissonar alþingismanns
sem fékk það hlutverk að gera sam-
anburð á starfsumhverfi sjó- og
landvinnslu. Aðrir nefndarmenn
voru skipaðir Guðrún Lárusdóttir,
framkvæmdastjóri Stálskipa hf., og
Elínbjörg Magnúsdóttir, varafor-
maður verkalýðsfélags Akraness.
Jón Atli Kristjánsson hagfræðingur
var starfsmaður nefndarinnar og
Ármann Kr. Ólafsson, aðstoðarmað-
ur sjávarútvegsráðherra, vann mikið
með nefndinni.
Nefndin komst ekki að samkomu-
lagi varðandi niðurstöður og skilaði
Guðrún Lárusdóttir séráliti.
Gunnar Birgisson segir að rætt
hafi verið við fjölda manns til að fá
sem gleggsta mynd af viðhorfum
innan sjóvinnslunnar og landvinnsl-
unnar. Einnig gekkst hún fyrir ít-
arlegri könnun sem var gerð meðal
2.200 sjómanna á umfangi og ástæð-
um brottkasts.
Helstu niðurstöður
meirihlutans
Tillögur nefndarinnar miða m.a.
að því að auka framboð hráefnis en
aðgengi að hráefni hefur áhrif á
samkeppnisstöðuna þannig að þeir
sem ráða yfir veiðiheimildum eru í
betri stöðu en þeir sem þurfa að
kaupa að allt sitt hráefni.
Samkvæmt „brottkastskönnun“
nefndarinnar er ljóst að óviðunandi
brottkast er stundað á Íslandsmið-
um. Flestir sjómenn töldu að stærsti
hluti þess væri undirmálsfiskur, en
tillögur nefndarinnar miðast að því
að hann komi að landi í stað þess að
vera hent. Því er lagt til að leyfilegur
hluti undirmálsfiskjar í hverri veiði-
ferð verði 10% í stað 7% nú og að
undirmálsfiskur teljist 35% til afla-
marks í stað 50% nú.
Í annan stað er lagt til að útflytj-
endum á óunnum fiski sé gert skylt
að bjóða hann rafrænt til sölu á inn-
lendum fiskmarkaði áður en hann er
fluttur úr landi.
Í þriðja lagi er lögð áhersla á að
styrkja rafræn viðskipti með fiskaf-
urðir og hráefni.
Í fjórða lagi er lagt til að hval-
veiðar verði hafnar strax, en hvalir
eru í harðri samkeppni við manninn
um nýtingu sjávarauðlinda.
Bent er á að kvótabundinn fiskur
sé ekki vigtaður með samræmdum
hætti, en vigtun sé einn af lykilþátt-
um í aflamarkskerfinu til ákvörðun-
ar aflamarks og nýtingar í vinnslu. Í
þessu sambandi er lagt til að afli sé
vigtaður inn á vinnslulínur frysti- og
fullvinnsluskipa en veitt nokkurra
ára aðlögun til þess. Þá verði reglum
um ís í keyptum afla breytt úr því að
vera fastur 3% frádráttur í allt að
7% allt eftir aðstæðum á hverjum
stað.
Lagt er til að íslensk stjórnvöld
athugi möguleika á frekari samning-
um við Rússa og Grænlendinga sem
auki og tryggi veiðiréttindi og fisk-
viðskipti á grundvelli gagnkvæmra
hagsmuna þjóðanna.
Ennfremur beinir nefndin þeim
tilmælum til sjávarútvegsráðuneyt-
isins og Hafrannsóknastofnunar að
aukin áhersla verði lögð í rannsóknir
á veiðarfærum, veiðihæfni þeirra og
áhrif sem veiðarfæri hafa á botn-
gróður og dýralíf.
Helstu niðurstöður
minnihlutans
Guðrún Lárusdóttir hefur tekið
fullan þátt í vinnu nefndarinnar, en
lýsir í séráliti sínu, sig andvíga til-
lögu meirihlutans um að skylt verði
að vigta afla inn á vinnslulínur
frystitogaranna. Hún telur að hér sé
um að ræða milljóna kostnað fyrir
hvert skip og mjög íþyngjandi fyrir
sjóvinnsluna. Hún segir að bak-
reiknaðir nýtingarstuðlar hafi verið
notaði frá því fyrstu vinnsluskipin
komu. Þeir hafi reynst hvetjandi fyr-
ir sjómenn að nýta hráefnið sem
best enda álíti Fiskistofumenn að
breytanlegir stuðlar séu hvetjandi
fram yfir fasta stuðla. Þá sé fórn-
arkostnaðurinn við að vigta inn á
vinnslulínur óheyrilegur og vandséð
sé hvort vigtun inn á vinnslulínur
frystiskipa bæti hag landvinnslu.
Augljóst sé að tillagan miðist að því
að gera sjóvinnslu erfiðara fyrir.
Guðrún Lárusdóttir er einnig and-
víg tillögu um að skylt verði að bjóða
(rafrænt) til sölu á íslenskum fisk-
markaði allan fisk sem flytja á úr
landi í gámum og /eða skipum. Hún
telur þetta hömlur á eðlilegan
ákvörðunarrétt útgerðaraðila.
Að sögn Guðrúnar Lárusdóttur er
eftirlit með vinnsluskipum nánast
eina eftirlitið sem framkvæmt er
með skipum, en í brottkastsskýrsl-
unni komi fram að eftirlit sé lítið.
Hún segir ennfremur að sjóvinnslan
sé hagkvæmari vegna þess hve fjár-
festingin nýtist vel enda sé unnið all-
an sólarhringinn á vöktum. Hráefnið
sé líka ferskara en í landvinnslu.
Guðrún Lárusdóttir segir að linnu-
lausar deilur um stjórn fiskveiða hafi
verið skaðlegar og valdið óvissu í
greininni. Íslendingar þurfi að láta
af innbyrðis deilum og einbeita sér
að því að vera samkeppnishæfir við
erlenda aðila um markaði.
Ósk um sátt
Elínborg Magnúsdóttir tekur í
sama streng og Gunnar I. Birgisson.
Hún segist telja að brottkasts-
skýrsla nefndarinnar sé eitt hið
merkasta sem lengi hafi verið gert í
atvinnugreininni og vonar að tillög-
urnar falli í góðan jarðveg.
Árni M. Mathiesen sjávarútvegs-
ráðherra segist hafa kosið að nefnd-
in hefði komist að sameiginlegri nið-
urstöðu en ekki sé hægt að gera
kröfu til þess. Skýrslan verði tekin
til skoðunar og frekari ákvarðanir
teknar í kjölfarið.
Morgunblaðið/Sverrir
Guðrún Lárusdóttir gerir grein fyrir séráliti sínu. Henni á vinstri hönd
eru Árni M. Mathiesen sjávarútvegsráðherra og nefndarmennirnir
Gunnar Birgisson og Elínbjörg Magnúsdóttir.
Aðalatriðið að
brottkast hverfi
STJÓRN Lyfjaverslunar Íslands hf.
sendi tilkynningu til Verðbréfaþings
Íslands í gær í tilefni af þeim
ágreiningi sem uppi er á milli tiltek-
inna hluthafa í félaginu. Þar segir
að stjórnin vilji koma eftirfarandi
upplýsingum á framfæri við Verð-
bréfaþingið og aðila á verðbréfa-
markaði:
„Á grundvelli stefnumótunar
félagsins, sem samþykkt var af
stjórn þess á síðasta ári og í sam-
ræmi við samþykkt aðalfundar
félagins árið 2000 um breytingar á
tilgangi félagsins, hefur stjórn
Lyfjaverslunar Íslands hf. unnið að
því að útvíkka starfsemi félagsins
með kaupum á og samruna við félög
í starfsemi á sviði heilbrigðisþjón-
ustu. Í samræmi við stefnumót-
unina og skv. heimild hluthafafund-
ar sem haldinn var hinn 24. janúar
2001 hefur félagið gengið til samn-
inga við eigendur þriggja félaga um
kaup eða samruna, þ.e. A. Karlsson
ehf., Thorarensen lyf ehf. og Frum-
afl hf.
Þegar hefur verið gengið frá
samruna A. Karlssonar ehf. og
Lyfjaverslunar Íslands hf. Í
tengslum við þá samninga var Að-
alsteini Karlssyni, aðaleiganda A.
Karlssonar ehf. og Lárusi Blöndal
stjórnarformanni A. Karlssonar
ehf., gerð grein fyrir því að félagið
væri að vinna í samningum við eig-
endur Frumafls hf. um yfirtöku á
því félagi. Var þeim gerð grein fyrir
rekstraráætlunum sem lágu fyrir og
kaupverði á hlutum í Frumafli hf.
Af því tilefni lýsti Aðalsteinn Karls-
son því skriflega yfir að hann mundi
ekki gera athugasemdir við þau
kaup. Þegar kom að því að fjalla um
málið í stjórn félagsins í síðasta
mánuði gerði Lárus Blöndal þá ný-
kjörinn stjórnarmaður í umboði Að-
alsteins Karlssonar athugasemdir
við kaupsamninginn við Frumafl hf.
Eftir ítarlega umfjöllun um málið
á nokkrum stjórnarfundum Lyfja-
verslunar Íslands hf. var það nið-
urstaða stjórnar félagsins að félagið
væri skuldbundið gagnvart eigend-
um Frumafls hf. og að það gæti orð-
ið skaðabótaskylt ef það mundi ekki
efna samninginn. Þessi niðurstaða
fékk stuðning í lögfræðilegum álit-
um sem stjórnin aflaði sér frá lög-
manni sem ekki tengdist málsaðil-
um.
Það var því niðurstaða stjórnar
að bóka þessa niðurstöðu sína á
stjórnarfundi félagsins. Með sama
hætti staðfesti stjórn félagsins að
henni bæri að standa við samning
félagsins við Thorarensen lyf ehf.
Ágreiningur hluthafanna snýst
um það hvort komist hafi á bindandi
samningur á milli Lyfjaverslunar
Íslands hf. og eigenda Frumafls hf.
eða ekki. Nú hefur Aðalsteinn
Karlsson ásamt tveimur öðrum
hluthöfum í Lyfjaverslun Íslands hf.
lagt ágreining um þetta atriði til úr-
skurðar hjá yfirvöldum og mun af-
staða þess til málsins liggja fyrir
innan tíðar.
Rétt þykir að taka fram að
ágreiningur hluthafanna, eins og
hann hefur verið kynntur stjórn
félagsins, snýst ekki um það að
kaupin á Frumafli hf. séu ekki í
samræmi við stefnumótun félagsins
og heimildir stjórnar til þess að út-
víkka starfsemi þess með kaupum á
öðrum félögum. Einungis er ágrein-
ingur um það hvort kaupverðið sé
of hátt eða lágt. Þá þykir rétt að
upplýsa að stjórn félagsins tók
ákvörðun um kaup á A. Karlssyni
ehf., Thorarensen lyf ehf. og Frum-
afli hf. á grundvelli mats stjórn-
armanna félagsins og ráðgjöf sér-
fræðinga félagsins, en ekki á
grundvelli verðmats utanaðkomandi
aðila. Það er hluti af starfskyldum
og ábyrgð stjórnarmanna að leggja
sjálfstætt mat á kaupverð í samn-
ingum af þessum toga á grundvelli
þeirra forsendna sem þeir telja eðli-
legar.
Í ljósi fréttaflutnings af málefn-
um félagsins og þess að allnokkur
viðskipti hafa átt sér stað með
hlutabréf í félaginu að undanförnu
leggur stjórn félagsins til við Verð-
bréfaþing Íslands hf. að hlutabréf
félagsins verði sett á athugunarlista
þannig að hagsmunum almennra
hluthafa í félaginu og annarra fjár-
festa sé í hvívetna gætt.“
Tilkynning stjórnar Lyfjaverslunar um ágreining hluthafa
Félagið skuldbund-
ið gagnvart eig-
endum Frumafls
MORGUNBLAÐIÐ hefur undir
höndum lögfræðilega álitsgerð sem
Magnús Thoroddsen, hæstaréttar-
lögmaður, tók saman að beiðni Jó-
hannesar Sigurðssonar, hæstarétt-
arlögmanns, fyrir hönd
Lyfjaverslunar Íslands, vegna
samninga eða samningaviðræðna við
eigendur Frumafls, dagsetta 15. júní
2001. Niðurstöður Magnúsar eru eft-
irfarandi:
„Kominn er á bindandi samningur
um það, að Lyfjaverslun Íslands hf.
kaupi 44,44% af hlutafé Frumafls hf.
og greiði fyrir það með 80 milljónum
í hlutafé L.Í. hf., með hugsanlegum
reikningsfrávikum vegna fyrirvara
um vexti í minnisblaði stjórnarinnar.
Þar sem ég lít svo á, að komizt hafi
á bindandi samningur milli félag-
anna, yrði L.Í. hf. bótaskylt gagn-
vart Frumafli hf., samkvæmt al-
mennum reglum skaðabóta- og
samningsréttar, ef það neitaði að
standa við samninginn.
Um leið og ég undirrita þessa
álitsgerð, lýsi ég yfir því, að ég á ekk-
ert hlutafé í framangreindum félög-
um og er óháður eigendum þeirra og
stjórnendum.
Reykjavík, 15. júní 2001.“
Undir álitsgerðina ritar Magnús
Thoroddsen, hæstaréttarlögmaður,
nafn sitt.
Kominn er á bind-
andi samningur
Lögfræðileg álitsgerð
Magnúsar Thoroddsen
athugasemdir þess skipt eign sinni
upp og meðal annars sett í sjóði á
vegum bankans.
Voru aðeins í stuttan
tíma yfir mörkunum
„Ráðuneytið hafði ekki vitn-
eskju um að hlutur Íslandsbanka
hefði farið yfir 7% mörkin,“ segir
Gunnar. „Staðreyndin er hins veg-
ar sú að þetta var í mjög stuttan
tíma, eða rúmlega tvo mánuði.
Hluthafalisti berst ráðuneytinu
tvisvar á ári frá Íslenskum aðal-
verktökum, á haustin og eftir aðal-
fund félagsins á vorin, og þetta
gerðist einfaldlega í millitíðinni.“
Gunnar segir ennfremur að
UTANRÍKISRÁÐUNEYTIÐ
hafði að sögn Gunnars Gunnars-
sonar, sendiherra og skrifstofu-
stjóra varnarmálaskrifstofu utan-
ríkisráðuneytisins, ekki vitneskju
um að eignarhlutur Íslandsbanka
hefði fyrr á þessu ári farið yfir 7%
í Íslenskum aðalverktökum.
Eins og fram kom í Morgun-
blaðinu í gær er tilnefning Ís-
lenskra aðalverktaka til verktöku
fyrir Varnarliðið háð því skilyrði
ráðuneytisins að enginn einstakur
hluthafi annar en ríkið eigi stærri
hlut en 7%. Á sama stað kom fram
hjá stjórnarformanni félagsins að
Íslandsbanki hefði á ákveðnum
tíma farið yfir þessi mörk, en eftir
reglur ráðuneytisins kveði á um
tveggja mánaða frest til að minnka
eignarhlut fari hann yfir 7%.
„Það sem ráðuneytið bíður eftir
núna,“ segir Gunnar, „er svar frá
stjórn Íslenskra aðalverktaka um
það hvort einstakir hluthafar séu
nú fyrir ofan 7% mörkin.“
Gunnar segir einnig aðspurður
að á þessu stigi málsins vilji ráðu-
neytið bíða með að taka afstöðu til
þess hvernig beri að túlka nánar
regluna um 7% hámarkseign ein-
staks aðila með tilliti til þess hvort
einstakur aðili geti í raun átt
meira en 7% með því að skipta
eign sinni niður á fleiri en eitt
félag.
Beðið verður með
að túlka regluna
Regla utanríkisráðuneytisins um 7% hámarks
eignarhlut í Íslenskum aðalverktökum
VIÐSKIPTI