Morgunblaðið - 26.07.2001, Page 1

168. TBL. 89. ÁRG. FIMMTUDAGUR 26. JÚLÍ 2001 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
STOFNAÐ 1913
MORGUNBLAÐIÐ 26. JÚLÍ 2001
BANDARÍKJASTJÓRN tilkynnti
í gær að hún hefði hafnað drögum
að alþjóðlegum samningi um
hvernig framfylgja ætti sáttmála
frá 1972 um bann við framleiðslu
og notkun sýklavopna.
„Við teljum að samningsdrögin
myndu stofna öryggishagsmunum
Bandaríkjanna og trúnaðarupplýs-
ingum bandarískra fyrirtækja í
hættu,“ sagði Donald A. Mahley,
aðalsamningamaður Bandaríkj-
anna í viðræðum 56 ríkja um samn-
ing sem gera á alþjóðlegum eft-
irlitsmönnum kleift að skoða
verksmiðjur sem grunur leikur á
að framleiði sýklavopn. Mahley
bætti við að Bandaríkin myndu
ekki taka þátt í frekari viðræðum
um drögin.
Samningsdrögin eru afrakstur
tæpra sjö ára viðræðna í Genf og
sérfræðingar segja að ákvörðun
Bandaríkjastjórnar þýði að hefja
þurfi samningaumleitanirnar aftur
frá grunni.
Mörgum sérfræðingum kom á
óvart að Bandaríkin skyldu hafna
drögunum strax með svo afdrátt-
arlausum hætti. Ekkert annað ríki,
sem tekur þátt í viðræðunum, hef-
ur neitað að halda viðræðunum
áfram á grundvelli draganna.
Samningamenn nokkurra ríkja,
þeirra á meðal landa sem hafa náið
samstarf við Bandaríkin, sögðust
hafa orðið fyrir vonbrigðum með
afstöðu bandarísku stjórnarinnar.
„Þótt ég skilji sum rökin varð ég
hissa á afstöðu Bandaríkjastjórnar
á þessu stigi,“ sagði Seiichiro No-
boru, sendiherra og formaður
samninganefndar Japans. Hann
kvað samningaumleitanirnar hafa
færst aftur á byrjunarreit, en
stefnt hafði verið að því að gengið
yrði frá samningnum í nóvember.
Boðar nýjar tillögur
Áður hafði Bandaríkjastjórn
sætt gagnrýni fyrir að hafna
Kyoto-bókuninni um aðgerðir til að
draga úr losun gróðurhúsaloftteg-
unda og drögum að samningi sem
miðar að því að stemma stigu við
ólöglegri sölu léttvopna.
143 ríki hafa fullgilt sáttmálann
um bann við sýklavopnum og þau
þurfa öll að samþykkja drögin til
að þau geti orðið að bindandi al-
þjóðasamningi. Hreyfingar, sem
hafa barist fyrir drögunum, vonast
þó til að hin ríkin geti fundið leið til
að samþykkja nýjan samning á
grundvelli draganna án Bandaríkj-
anna.
Graham Pearson, prófessor við
Bradford-háskóla og sérfræðingur
í sýklavopnum, sem hefur fylgst
grannt með samningaviðræðunum,
kveðst óttast að Bandaríkjastjórn
hafi orðið á „mikil mistök“ og telur
að hún þurfi að endurskoða afstöðu
sína.
Mahley sagði að Bandaríkja-
stjórn styddi enn sáttmálann um
sýklavopnabannið og hygðist
leggja fram nýjar tillögur um
hvernig ætti að framfylgja því.
Philip Reeker, talsmaður banda-
ríska utanríkisráðuneytisins, varði
ákvörðunina í gærkvöldi og sagði
að „verulegir annmarkar“ væru á
samningsdrögunum. Hann vísaði
einnig á bug ásökunum um að
ákvörðunin væri til marks um að
bandaríska stjórnin aðhylltist ein-
angrunarstefnu í utanríkismálum
og vildi draga úr samstarfinu við
önnur ríki á vettvangi Sameinuðu
þjóðanna og stofnana þeirra.
Sjö ára viðræður stranda á afstöðu Bandaríkjastjórnar
Hafnar samningi um
sýklavopnaeftirlit
Genf. AP, AFP.
OPEC, samtök olíuútflutningsríkja,
ákváðu í gær að minnka olíufram-
leiðsluna um milljón fata á dag, eða
um 4% miðað við gildandi fram-
leiðslukvóta samtakanna.
Markmiðið með ákvörðuninni er að
koma í veg fyrir að olíuverð lækki
vegna minnkandi eftirspurnar í
Bandaríkjunum, Evrópu og Asíu og
tryggja að það verði ekki undir 25 döl-
um á fatið. Ákvörðunin tekur gildi 1.
september.
Heimsmarkaðsverð á olíu hækkaði
eftir að ákvörðunin var tilkynnt en
hækkunin var ekki mikil þar sem bú-
ist hafði verið við að framleiðslan yrði
minnkuð. Verð Brent-hráolíu úr
Norðursjó hækkaði í 25,22 dali á fatið,
eða um 32 sent.
Sérfræðingar í orkumálum spáðu
því að ákvörðunin myndi valda
skammvinnri verðhækkun en ekki
hafa mikil áhrif til lengri tíma litið.
OPEC-ríkin framleiða um 40%
olíunnar sem notuð er í heiminum og
samtökin minnkuðu framleiðslukvóta
sína tvisvar fyrr á árinu, um alls 2,5
milljónir fata á dag.
Bush hefur áhyggjur af
efnahagslegu áhrifunum
Olíumálaráðherrar ríkjanna til-
kynntu ákvörðunina í stuttri yfirlýs-
ingu eftir að hafa rætt málið í síma án
þess að efna til fundar í Vín eins og
venja er þegar framleiðslukvótunum
er breytt. Þeir sögðust hafa komist að
þeirri niðurstöðu að nauðsynlegt væri
að minnka framleiðsluna eftir að hafa
„metið áhrif minnkandi hagvaxtar í
heiminum á olíueftirspurnina og til-
tölulega mikla birgðasöfnun“. Þeir
sögðu að til greina kæmi að efna til
sérstaks fundar bráðlega um frekari
aðgerðir ef ástæða þætti til.
George W. Bush Bandaríkjaforseti
kvaðst hafa áhyggjur af því að
ákvörðun OPEC-ríkjanna kynni að
skaða efnahag Bandaríkjanna. „Mjög
mikilvægt er að stöðugleiki ríki á
mörkuðunum,“ sagði Bush. „Ef þetta
er tilraun til að hækka olíuverðið lát-
um við auðvitað skoðun okkar í ljós og
gerum þeim grein fyrir því að það
skaði Bandaríkin og markaðina.“
OPEC-ríkin
minnka olíu-
framleiðsluna
London. AP, AFP.
FÓRNARHÁTÍÐ var haldin í bænum Suphan Buri í
Taílandi í gær í þeim tilgangi að biðja eitur-
lyfjasölum böls. Hátíðin fór fram eftir siðum búdd-
ískrar andatrúar og markmiðið var að hræða þá
sem stunda eiturlyfjaviðskipti og vekja athygli al-
mennings á fíkniefnavandanum.
Háttsettir embættismenn taka hér þátt í fórnar-
athöfninni.
AP
Eiturlyfjasölum beðið böls
STJÓRNMÁLALEIÐTOGAR á Ind-
landi lýstu í gær harmi sínum yfir
morðinu á þingkonunni Phoolan
Devi. Hún varð heimsþekkt 1996 er
gerð var kvikmyndin Ræn-
ingjadrottningin, sem byggðist á
ævi hennar.
Þrír grímuklæddir menn gengu
að Devi í grennd við bústað hennar
í Nýju-Delhí og skutu hana til bana.
Devi var 38 ára gömul og sat í
neðri deild indverska þingsins fyrir
kjördæmi í Uttar Pradesh. Þing-
fundi var þegar frestað er tíðindin
bárust og þúsundir manna efndu til
mótmæla í borginni Mirzapur í
Uttar Pradesh vegna morðsins.
Vandamenn þingkonunnar
standa hér við lík hennar á sjúkra-
húsi í Nýju-Delhí.
AP
„Ræningja-
drottningin“
skotin til bana

Líf Phoolan Devi/22
MIKIL mótmæli almennings í
Færeyjum hafa nú orðið til þess
að stjórnmálamenn hafa afráðið
að afturkalla lagabreytingu,
sem bætt hefði stórlega eftir-
launakjör þeirra.
Nýja lífeyriskerfið, sem ein-
göngu átti að nýtast fyrrverandi
og núverandi stjórnmálamönn-
um, var samþykkt meðal
margra annarra þingmála á síð-
asta starfsdegi Lögþingsins fyr-
ir sumarhlé í lok maímánaðar.
Upphaflega hafði verið ráð fyrir
því gert að fyrrum ráðherrar
nytu einir hærri lífeyris-
greiðslna og átti sú breyting að
vera afturvirk allt til ársins
1951. Frumvarpinu var á hinn
bóginn breytt á síðustu stundu
til þess að fleiri færeyskir
stjórnmálamenn nytu góðs af.
Málið hefur vakið gríðarlega
reiði í Færeyjum. Talsmenn
verkalýðsfélaga hafa m.a. sagt
að nýja lífeyriskerfið sýni að sið-
ferðisvitund stjórnmálamanna í
Færeyjum sé nákvæmlega eng-
in. Efnt var til undirskriftasöfn-
unar og stefnir í að um 20.000
manns mótmæli þessum áform-
um stjórnmálamannanna. Í
Færeyjum búa 47.000 manns.
Nú hafa leiðtogar stjórnar-
flokkanna tveggja, þau Högni
Hoydal og Helena Dam, lýst yfir
því að þau hyggist beita sér fyrir
því að nýju lögin verði felld úr
gildi. „Eftirlauna-málið hefur
skaðað trúverðugleika stjórn-
kerfisins í Færeyjum og dregið
úr því trausti sem það nýtur.
Slíkt er með öllu ólíðandi,“ sagði
m.a. í sameiginlegri yfirlýsingu
leiðtoganna.
Færeyjar
Stjórnmála-
menn ofur-
liði bornir
Þórshöfn. Morgunblaðið.