Morgunblaðið - 09.08.2001, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 FIMMTUDAGUR 9. ÁGÚST 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ÚTIHÁTÍÐIR verslunarmanna-
helgarinnar og þá einkum Eldborg-
arhátíðin vöktu fólk á nýjan leik til
umhugsunar um hvort ekki þurfi að
taka útihátíðamenningu lands-
manna til rækilegrar endurskoðun-
ar. Fulltrúar ýmissa aðila, sem
þekkja vel til þessara mála, hafa
fundað undanfarna daga til að fara
yfir það ástand sem skapaðist á
útihátíðum um helgina og nú hefur
Sólveig Pétursdóttir dóms- og
kirkjumálaráðherra komið á fag-
legum starfshópi sem ætlað er að
fara yfir gildandi lög og reglur er
snerta skemmtanahald á útihátíð-
um.
Hópnum er ætlað að samræma
enn frekar en nú er samstarf þeirra
aðila sem koma að lög- og heilsu-
gæslu á slíkum hátíðum. Formaður
hópsins er Jón Þór Ólafsson, lög-
fræðingur í dómsmálaráðuneytinu,
en í starfshópnum munu eiga sæti
fulltrúar frá ríkislögreglustjóra,
landlæknisembættinu, Stígamót-
um, Neyðarmóttöku vegna nauðg-
ana, Sýslumannafélagi Íslands og
Sambandi íslenskra sveitarfélaga.
Að sögn Jóns Þórs veita lög-
reglustjórar í hverju umdæmi leyfi
fyrir útihátíðum og hafa til hliðsjón-
ar reglur sem dómsmálaráðuneytið
gaf út árið 1990 og eru að auki
bundnir við ýmsar aðrar reglugerð-
ir. Hann telur að eðli útihátíða hafi
breyst töluvert á þessum tíma og
því sé nauðsynlegt að koma saman
nú og fara yfir þessi mál. „Í þessum
hópi verða þeir sem koma hvað
mest að þessum útihátíðum. Það er
verið að reyna að nýta þá þekkingu
sem er á hverjum stað og með
svona víðfeðmum hópi ætti að nást
betri yfirsýn,“ segir hann.
Lágmarksheilbrigðisþjónusta
þarf að vera fyrir hendi
„Það er ljóst að við munum ekki
stoppa svona útihátíðir, þær hafa
verið haldnar hér í áratugi og verða
haldnar áfram, en kannski er aðal-
atriðið að búa svo um hnútana að
það verði hægt að draga eitthvað úr
þessum látum sem þarna eru. Eins
og þessu hefur verið lýst hafa menn
notað orðið stríðsástand,“ segir
Sigurður Guðmundsson landlæknir
en hann hefur undanfarna daga átt
fundi með heilbrigðisstarfsfólki
sem var á Eldborg, dómsmálaráð-
herra og fleiri aðilum. Hann segir
að á Eldborg hafi lágmarksheil-
brigðisþjónusta einfaldlega ekki
verið fyrir hendi og það sé mjög al-
varlegt, sérstaklega þar sem nokk-
ur þúsund ölvaðir einstaklingar
hafi verið þar saman komnir. „Við
þurfum að búa okkur til einhvers
konar skilmerki um hvað þarf raun-
verulega að vera fyrir hendi þannig
að við getum sætt okkur við að
svona útihátíðir verði haldnar, skil-
yrði sem við viljum að verði uppfyllt
af hálfu mótshaldara áður en mót af
þessu tagi eru haldin,“ segir Sig-
urður og nefnir sem dæmi að þetta
lúti að aðstöðu lögreglu til að rann-
saka mál, að það verði tryggt að allt
starfsfólk sé nægilega vel upplýst
og starfsfólk fái haldbærar upplýs-
ingar um til dæmis hvernig það eigi
að þekkja einstaklinga sem séu
undir áhrifum smjörsýru, svo dæmi
séu tekin. Hann telur að tryggja
þurfi ákveðna aðstöðu fyrir heil-
brigðisþjónustu, upphituð hús og
rennandi vatn og ýmislegt fleira.
„Ég held að það megi segja að ef
við grípum ekki í taumana muni
fyrr eða síðar verða stórslys á hátíð
af þessu tagi og jafnvel dauðsfall.
Það er ljóst að hér verðum við að
leggja ákveðnar línur. Það er alveg
ljóst að þessar hátíðir verða haldn-
ar áfram og það á að vera hægt að
skemmta sér í náttúrunni án þess
að það endi með svona ósköpum.
Við munum reyna að gera það,
þetta er sem sagt forvarnaraðgerð
sem við erum að leggja í,“ bendir
Sigurður á. Hann segir að það sé
ekki hægt að sætta sig við það að
tíu til fimmtán nauðgunarmál komi
upp á einni helgi og 150 manns
þurfi að leita læknis, eins og var á
Eldborg, út af alvöru málum og þá
sé hann ekki að tala um fólkið sem
þurfti bara plástur og verkjalyf.
Fjöldaþátturinn vegur þungt
„Ég held að mönnum hljóti að
vera hollt að fara í smá naflaskoðun
varðandi þessar útihátíðir allar
saman,“ segir Karl Steinar Vals-
son, aðstoðaryfirlögregluþjónn í
Reykjavík, og bendir á að þetta séu
alltaf sömu hlutirnir. Að hans sögn
vegur fjöldaþátturinn mjög þungt í
þessu vandamáli, ráðstafanir eru
oft gerðar miðað við færri einstak-
linga en svo sækja viðkomandi
skemmtanir. Hann tekur sem
dæmi Eldborg þar sem gert hafi
verið ráð fyrir þrjú til fjögur þús-
und manns en síðan mæti átta þús-
und. Allar ráðstafanir, hvort heldur
var salernisaðstaða eða löggæsla,
gerðu ráð fyrir lægri tölunni.
Karl Steinar minnir einnig á ald-
urstakmörk og telur að auðvitað
eigi að framfylgja reglum um tutt-
ugu ára aldur varðandi neyslu
áfengis. Oft vilji brenna við að á
þessum útihátíðum sé mjög ungt
fólk og yfirleitt hafi það áfengi um
hönd.
Aðspurður hvort vandinn færist
ekki ef skipulagðar hátíðir leggist
af segir Karl Steinar að það sé al-
veg rétt, krakkar muni ekki hætta
að skemmta sér, en hins vegar sé
ekkert því til fyrirstöðu að þetta
skipulagða skemmtanahald verði
tekið til skoðunar. Hann telur að
greinilegt sé að mikil reynsla í þess-
um málum líkt og Vestmannaeying-
ar búi yfir skili sér, auk þess sem
þar sé blandaður aldurshópur og
eldra fólkið veiti aðhald. „Þessi
hlutur vegur þungt, þarna erum við
að tala um kántríhátíð með um tíu
þúsund manns, mjög blandaður
aldurshópur, og þau eru teljandi á
fingrum annarrar handar vanda-
málin sem tengjast því. Auðvitað
skiptir aldurshópurinn sem sækir
þessar hátíðir miklu máli,“ segir
hann.
Karl Steinar segir að menn geti
lært af Eldborgarhátíðinni og fleiri
útihátíðum. Sambærileg vandamál
hafi t.d. komið upp á Uxa-hátíðinni
fyrir nokkrum árum. „Það er í
sjálfu sér ekki hægt að bera útihá-
tíðir fyrir 1990 saman við þessar í
dag, aðallega af því að fíkniefna-
neyslan er með allt öðrum hætti og
ástand fólks eftir því.“
Margir fara úr bænum
hvort sem skipulagt hátíð-
arhald er fyrir hendi eða ekki
„Ég veit ekki hvort ég er rétti að-
ilinn til að segja til um hvort útihá-
tíðir sem slíkar eigi rétt á sér. Það
er nú margt sem maður þarf að
hugsa og skoða áður en hægt er að
segja til um það,“ segir Einar Bárð-
arson, einn af skipuleggjendum
Eldborgarhátíðarinnar. Hann segir
að skipuleggjendur hafi þurft að
uppfylla heilmörg skilyrði til að fá
leyfi fyrir hátíðinni, m.a. hafi tólf til
þrettán milljónir króna farið í lög-
gæslukostnað, gæslu og annan
umönnunarkostnað á svæðinu.
„Það er náttúrulega heilmikil
áhætta að vera búinn að hella sér út
í þá skuldbindingu áður en ein-
hverjum er hleypt á svæðið.“
Einar segist þeirrar skoðunar að
fólk muni fara út á land að skemmta
sér um verslunarmannahelgi, hvort
sem það fer á útihátíð eða eitthvert
tjaldstæði. Það fari alveg sami
fjöldinn út úr bænum hvort sem
auglýst er skipulagt hátíðarhald
eða ekki, það sé öruggt.
„Auðvitað finnst manni mjög
miður sem hátíðarhaldara að fólk
hafi þurft að líða þjáningar fyrir að
koma á hátíð sem maður stóð fyrir
en sömuleiðis vonar maður að þeir
aðilar, er ollu þessum þjáningum,
náist og fái sanngjarna meðferð
miðað við það sem þeir gerðu,“ seg-
ir hann og bendir á að misindis-
mennirnir hafi auðvitað ekki verið
velkomnir á hátíðina. Að hans sögn
á eftir að gera hátíðina upp og
skoða gaumgæfilega og þá komi í
ljós hvaða lærdóm megi draga af
svona hátíðarhaldi.
Útihátíðahald landsmanna tekið til endurskoðunar
Morgunblaðið/Árni SæbergFrá Eldborgarhátíðinni.
Hópur fagfólks fari yfir
reglur um útihátíðir
Dómsmálaráðherra skipaði í gær
starfshóp til að fara yfir reglur um
skemmtanahald á útihátíðum. Hópurinn
er skipaður í kjölfar umræðu í
þjóðfélaginu um útihátíðir um
nýafstaðna verslunarmannahelgi.
FJÓRIR af fimm þingmönnum
Vestfjarða funduðu í gær um málefni
smábátaeigenda og yfirvofandi
kvótasetningu aukategunda króka-
báta en lög þess efnis eiga að taka
gildi hinn 1. september nk. Fundinn
sóttu allir þingmenn kjördæmisins
nema Kristinn H. Gunnarsson.
Einar Kristinn Guðfinnsson, þing-
maður Sjálfstæðisflokksins og for-
maður sjávarútvegsnefndar, segir að
á fundinum hafi þingmennirnir
skipst á upplýsingum og skoðunum
en ekki komist að ákveðinni niður-
stöðu. Þeir hafi hins vegar allir verið
sammála um að ástandið væri mjög
alvarlegt og við svo búið mætti ekki
standa.
„Óbreytt lög með þeim veiðirétti
sem þau fela í sér eru algerlega óvið-
unandi fyrir vestfirskar útgerðir. Við
viljum styrkja stöðu smábátaútgerð-
arinnar en það eru skiptar skoðanir
um hvaða leiðir eigi að fara í þeim
efnum,“ segir Einar.
Karl V. Matthíasson, þingmaður
Samfylkingarinnar, lagði á fundin-
um fram tillögu þess efnis að skorað
yrði á stjórnvöld að kalla saman þing
til að ræða hina alvarlegu stöðu smá-
bátaeigenda. Einnig að skorað yrði á
stjórnvöld að setja bráðabirgðalög til
að fresta gildistöku kvótasetningar-
laganna. Að sögn Karls náðist hins
vegar ekki samstaða um tillögurnar
á fundinum. „Á fundinum kom eigi
að síður fram að allir þingmennirnir
hafa verulegar áhyggjur af hinni al-
varlegu stöðu sem upp kemur ef
smábátarnir fara í kvótasetningu,“
segir Karl.
Einar segir að ekki hafi náðst
samkomulag um tillögu Karls á
fundinum. „Stjórnarandstaðan
studdi ekki frestun á gildistöku þess-
arar lagasetningar fyrir ári, þannig
að mér finnst dálítið holur hljómur í
þessari kröfu,“ segir Einar.
Ekki
samstaða
um leiðir
Þingmenn Vestfjarða
funda um smábátamál
SAMKVÆMT skoðanakönnun DV,
sem gerð var á þriðjudagskvöld, er
meirihluti kjósenda, eða 53,3%,
fylgjandi því að Kárahnjúkavirkjun
verði byggð en 46,5% eru andvíg
framkvæmdunum.
Afstöðu í könnuninni tóku 74,5%
en spurt var hvort fólk væri fylgj-
andi eða andvígt Kárahnjúkavirkj-
un. Ef litið er á allt úrtakið reyndust
39,8% fylgjandi virkjuninni en 34,7%
andvíg. Óákveðnir voru alls 22,2% og
3,3% neituðu að svara.
Úrtakið í könnuninni var sex-
hundruð manns og var skipting milli
kynja sem og milli höfuðborgar-
svæðis og landsbyggðar jöfn.
53,3% fylgj-
andi Kára-
hnjúka-
virkjun
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦
BÍLL valt á Hellisheiði, við Hvera-
dali, síðdegis í gær. Ökumaðurinn,
sem er á tíræðisaldri og var einn á
ferð, hlaut höfuðáverka en ekki lífs-
hættulega. Sjúkrabíll frá Selfossi var
staddur nærri þegar slysið varð og
flutti manninn á slysadeild í Reykja-
vík. Óhappið varð með þeim hætti að
bílnum var ekið niður Hveradala-
brekkuna, út af veginum hægra
megin, inn á veginn aftur og valt að
lokum niður af veginum vinstra meg-
in.
Bílvelta við
Hveradali