Morgunblaðið - 09.08.2001, Blaðsíða 24

UMRÆÐAN
24 FIMMTUDAGUR 9. ÁGÚST 2001 MORGUNBLAÐIÐ
STEINGRÍMUR J.
Sigfússon getur ekki
leynt gleði sinni yfir
úrskurði Samkeppnis-
stofnunar. Hann við-
urkennir að vísu, að
fyrirfram hafi hann
ekki búist við, að úr-
skurðurinn yrði svo
afgerandi, sem er eft-
irtektarvert og eykur
satt að segja ekki
traust manna á rétt-
mæti hans. Og það
lýsir Steingrími J.
Sigfússyni líka vel, að
hann skuli í viðtali við
Morgunblaðið kalla
það „hreina fásinnu“,
ef úrskurðinum yrði áfrýjað til um-
hverfisráðherra. Þó er slíkt mál-
skot eðlilegt í öllum stærri málum.
Og auðvitað hefði Steingrímur J.
Sigfússon kosið að áfrýja, ef úr-
skurður Skipulagsstofnunar hefði
fallið á hinn veginn. Þannig er nú
það.
Steingrímur J. Sigfússon hrósar
sér af því að hafa verið á móti ál-
veri við Reyðarfjörð og segir það
satt. Ég efast um að hann hafi haft
aldur til að ólmast gegn Búrfells-
virkjun og álverinu við Straumsvík.
En síðan hefur hann jafnan snúist
öndverður gegn allri stóriðju hér á
landi. Eins og hann hefur snúist
öndverður gegn ýmsum öðrum
framfaramálum. Ég tek þrjú dæmi:
Hann var á móti því að útvarps- og
sjónvarpsrekstur yrði gefinn frjáls.
Hann var á móti aðild Íslands að
hinu evrópska efna-
hagssvæði og hann
var á móti frjálsum
gjaldeyrisviðskiptum.
Þó er það nú svo, að
vinstri-grænir telja
sig eina nútímastjórn-
málaflokkinn hér á
landi!
Steingrímur J. Sig-
fússon getur orðið
mælskur, þegar hann
hefur vondan málstað
að verja. Ég tek til-
vitnun úr Morgun-
blaðinu sl. fimmtudag:
„ …en nú skiptir máli
að menn sameinist um
kraftmikla fram-
kvæmdaáætlun um að bæta sam-
göngur, byggja upp menntun á
æðri skólastigum og taka á öðrum
þáttum atvinnu-, félags- og
byggðamála á Austurlandi og und-
irstrika með því að Austfirðingar
verði ekki skildir eftir á köldum
klaka“. Síðustu orðin eru merkileg
úr munni Steingríms J. Sigfússon-
ar og engu líkara en hann hafi ekki
hugsað það, sem hann sagði. Eða
hvað? Finnst honum virkilega úr-
skurður Skipulagsstofnunar svo
kaldranalegur og miskunnarlaus
gagnvart Austfirðingum að nú sé
eins og mannlíf þar sé skilið eftir á
köldum klaka? Varla. Ég held að
rétt sé að skilja ummæli hans sem
venjulegan vaðal. Rétt er samt að
líta ögn betur á þau.
Steingrímur J. Sigfússon var
samgönguráðherra fram á vordaga
l991. Langtímaáætlun í vegamálum
lá þá fyrir þinginu og hafði verið
afgreidd úr nefnd. Þar var ekki
gert ráð fyrir því að bæta sam-
göngur milli Norður- og Austur-
lands það sem eftir lifði aldarinnar.
Mitt fyrsta verk sem samgöngu-
ráðherra var að snúa þessu við og
Hárekstaðaleið var lögð, sem eng-
inn vill nú án vera. En öruggt vega-
samband yfir fjöllin er að sjálf-
sögðu forsenda þess, að
Norðlendingar og Austfirðingar
geti unnið saman á hinum ýmsu
sviðum þjóðlífsins. En það var ekki
framtíðarsýn Steingríms J. Sigfús-
sonar samgönguráðherra sem olli
því, að þessi draumur rættist.
Steingrímur J. Sigfússon og
fleiri þingmenn vinstri-grænna
hafa verið að gera því skóna, að
margvíslegar opinberar stofnanir
geti komið í staðinn fyrir orkuver
og álver við Reyðarfjörð. Hefur í
því sambandi verið talað um „lif-
andi háskóla“. Ég get ekki að því
gert en mér finnst holur tónn í
þessum málatilbúnaði. Slíkt álver
gjörbreytti rekstrarforsendum fyr-
ir margvíslegan þjónustuiðnað á
Austurlandi á svipstundu og skap-
aði nýja þörf fyrir menntað og
þjálfað fólk. Það kallaði aftur á öfl-
ugra skólastarf, líka á æðri stigum,
og öflugri heilbrigðisþjónustu og
svo koll af kolli.
Brandur af brandi
brennur uns brunninn er,
funi kveikist af funa,
stendur í Hávamálum og eru þau
orð jafnsönn í dag og þau voru,
þegar þau voru sögð fyrsta sinni.
Ráð vinstri-grænna í atvinnu-
málum hafa m.a. verið þessi, þegar
sleppir tínslu fjallagrasa:
1. Það á að byggja upp smáiðnað
og látið í veðri vaka að það sé hægt
með réttri byggðastefnu, þ.e. með
fjárgjöfum úr ríkissjóði, þegar eng-
inn grundvöllur er fyrir rekstrin-
um. Þetta var reynt meðan Stein-
grímur J. Sigfússon sat í
ríkisstjórn en átti eftir að hefna
sín, svo að sum byggðarlög hafa
ekki náð sér síðan og enn sést í
endann á skuldahalanum í ríkis-
sjóði. Stóriðjufyrirtæki á Reyðar-
firði hefði gjörbreytt þessari mynd
eins og við getum séð á Akranesi
og raunar á Húsavík og Mývatns-
sveit líka, ef áhrif Kísiliðjunnar eru
réttilega metin.
2. Vinstri-grænir tala um strand-
veiðar. Með þessu orði, „strand-
veiðum“, skilst mér að skírskotað
sé til þess, að fiskveiðiheimildir
verði teknar af togurunum við
Eyjafjörð og færðar til þeirra
staða, sem best liggja við smábáta-
miðum. Þetta getur verið góð latína
fyrir vestan og austan, en hún er
þá jafnvond á Siglufirði, Ólafsfirði,
Dalvík og Akureyri. Þannig er það
alltaf, þegar byggðarlögum er att
saman, fiskimanni gegn fiskimanni.
En þingmönnum er skylt að vinna
eftir samvisku sinni og það gerum
við Steingrímur J. Sigfússon báðir.
3. Vinstri-grænir vilja byggja
upp landbúnað á Austurlandi.
Gaman væri það! En í þessu efni á
Steingrímur J. Sigfússon sína sögu
síðan hann var landbúnaðarráð-
herra. Þá gerði hann búvörusamn-
ing við sauðfjárbændur um að út-
flutningsbætur skyldu lagðar af og
það kom í minn hlut að efna samn-
inginn. Þar með voru þær skorður
settar lambakjötsframleiðslunni að
hún takmarkaðist við innanlands-
neyslu í stórum dráttum. Þótt
bændur hafi þreifað fyrir sér um
útflutning á dilkakjöti hefur enginn
sá árangur náðst, sem réttlæti um-
mæli af því tagi, að hægt sé að
byggja upp sauðfjárbúskap á Aust-
urlandi með útflutning fyrir aug-
um.
Úrskurður Skipulagsstofnunar
er áfall fyrir Austfirðinga og raun-
ar landsmenn alla. Auðvitað er það
grafalvarlegt, ef því verður slegið
föstu í eitt skipti fyrir öll, að engin
virkjun verði byggð norðan Vatna-
jökuls. Það veikir efnahag þjóðar-
innar þegar í stað og skerðir lífs-
afkomuna til lengri tíma litið. Þetta
er augljóst vegna þess, að vatns-
orkan er náttúruauðlind, sem þjóð-
in getur ekki án verið. Hún er að
sönnu ein helsta skýringin á því,
hversu vel við búum Íslendingar.
Ég er ansi hræddur um, að dýpri
ráð þurfi til að koma en þau ráð,
sem vinstri-grænir ráða yfir, ef við
Íslendingar eigum í framtíðinni að
vera jafnvel settir án orkuvera og
með því að eiga þau.
Steingrímur J. Sigfússon er
við sama heygarðshornið
Halldór
Blöndal
Virkjanir
Úrskurður Skipulags-
stofnunar er áfall fyrir
Austfirðinga, segir Hall-
dór Blöndal, og raunar
landsmenn alla.
Höfundur er forseti Alþingis.
Í KJÖLFAR umræðu sem hefur
verið að undanförnu um rekstur
Tilkynningaskyldu íslenskra skipa
og leit og björgun á hafinu og við
strendur Íslands er nauðsynlegt að
setja þá umræðu í rétt samhengi og
skýra sjónarmið Slysavarnafélags-
ins Landsbjargar sem er rekstr-
araðili Tilkynningaskyldu núna.
Tilkynningaskylda
Tilkynningaskylda íslenskra
skipa var stofnuð árið 1968. Slysa-
varnafélag Íslands (sameinaðist
Landsbjörg – landssambandi björg-
unarsveita í október 1999 og heitir í
dag Slysavarnafélagið Landsbjörg)
hafði frumkvæði að stofnun skyld-
unnar og hefur séð um rekstur
hennar síðan. Tilkynningaskylda
fyrir íslenska sjómenn hafði þá ver-
ið baráttumál félagsins um margra
ára skeið og það var eðlilegt að
félaginu væri falið að sjá um rekst-
ur tilkynningaskyldu. Lög um Til-
kynningaskyldu voru svo samþykkt
árið 1977. Frá árinu 1979 hefur
varðstaða í vaktstöð skyldunnar
verið 24 tíma á sólarhring allan árs-
ins hring. Meðan Tilkynningaskyld-
an hefur verið í rekstri Slysavarna-
félagsins hefur verið reynt að
tryggja framþróun hennar. Það var
m.a. gert með tölvuvæðingu hennar
árið 1987, en áður hafði hún verið
unnin handvirkt. Það var svo 3. maí
árið 2000 að tekin var í notkun
sjálfvirk tilkynningaskylda. Í dag
eru um 1.500 skip í sjálfvirkri til-
kynningaskyldu.
Þáttur Slysavarnafélagsins
Landsbjargar
Rekstur björgunarmiðstöðvar á
sjó hjá Slysavarnafélaginu Lands-
björg má rekja allt til ársins 1928
og frá árinu 1929 en þá var form-
lega tekin upp björgunarvakt hjá
félaginu. Hlutverk hennar var m.a.
að útvega björgunaraðila vegna
slysa á sjó, hvort sem
var að fá þyrlur til
sjúkraflugs eða að
skipuleggja leitir á sjó.
Var það alltaf gert í
góðu samstarfi við
skipherra varðskipa
eða starfsmenn varn-
arliðsins. Rekstur Til-
kynningaskyldu auð-
veldaði félaginu að
sinna þessu verkefni,
vegna 24 tíma varð-
stöðu frá 1979 og upp-
lýsinga um stöðu báta
og skipa til að nýta til
leitar og björgunar.
Árið 1987 breyttist
þetta nokkuð þegar
Landhelgisgæsla Íslands hóf rekst-
ur stjórnstöðvar með vakt allan sól-
arhringinn. Það varð til þess að 16.
maí 1990 var sett reglugerð um
skipulag leitar og björgunar á haf-
inu og við strendur Íslands. Þar er
kveðið á um að Landhelgisgæsla Ís-
lands og Slysavarnafélagið Lands-
björg reki hvort fyrir sig sjóbjörg-
unarstjórnstöð. Umráðasvæði
stjórnstöðvanna afmarkast af því að
stjórnstöð Slysavarnafélagsins
Landsbjargar sér um aðgerðastjórn
meðfram strönd landsins og á svæð-
inu næst henni, en
stjórnstöð Landhelgis-
gæslunnar annast að-
gerðastjórn á svæðinu
þar fyrir utan. Slysa-
varnafélagið Lands-
björg hefur á síðustu
árum komið sér upp
stærri björgunarskip-
um, sem staðsett eru
víða um land, til þess
að koma til aðstoðar
þegar slys eða óhapp
verður á sjó; þau eru
staðsett á eftirfarandi
stöðum: Reykjavík,
Rifi, Ísafirði, Siglufirði,
Raufarhöfn, Neskaup-
stað, Vestmannaeyj-
um, Grindavík og Sandgerði.
Framtíð Tilkynningaskyldu
íslenskra skipa
Slysavarnafélagið Landsbjörg
hefur séð um rekstur Tilkynninga-
skyldu í 33 ár. Félagið hefur staðið
að rekstri skyldunnar með dyggum
stuðningi samgönguráðuneytisins.
Félagið hefur talið þennan rekstur
vera lykilatriði vegna öryggismála
sjómanna. Með breyttri tækni og
þeirri staðreynd að Landssími Ís-
lands hf. hefur tekið við rekstri
strandstöðva er ljóst að stjórnvöld
hafa áhuga á að samþætta rekstur
strandstöðvaþjónustu. Samgöngu-
ráðherra hefur ákveðið að láta fara
fram útboð á fjarskiptaþjónustu
fyrir skip, þar með talið rekstur
sjálfvirkrar tilkynningaskyldu.
Slysavarnafélagið Landsbjörg fyrir
sitt leyti sér kosti við samþættingu
þessa starfs, svo fremi að það komi
ekki niður á öryggisþáttum. Félagið
hefur alla tíð talið að rekstur Til-
kynningaskyldu og stjórnstöðvar
fyrir leit og björgun á hafinu fari
vel saman. Með nútímatækni er
hinsvegar ljóst að hægt er að flytja
upplýsingar frá vaktstöð Tilkynn-
ingaskyldunnar til þess aðila er
stjórnar leit og björgun á hafinu.
Stjórnstöð fyrir
leit og björgun
Slysavarnafélagið Landsbjörg
hefur lýst yfir þeirri skoðun sinni
að reka eigi eina stjórnstöð fyrir
leit og björgun á sjó og landi. Ein
stöð myndi tryggja að allir aðilar
sem að þessum málum koma hér á
landi sitji við sama borð. Það eykur
öryggi allra sem þurfa á hjálp að
halda og kemur í veg fyrir tafir og
misskilning sem orðið getur milli
stjórnstöðva ef þær eru fleiri.
Þessi mál hafa að undanförnu
verið til umræðu milli þeirra aðila
sem að þeim koma, það hefur orðið
til þess að í burðarliðnum er nú
samkomulag milli Almannavarna
ríkisins, Flugmálastjórnar, Ríkis-
lögreglustjóraembættisins og Slysa-
varnafélagsins Landsbjargar.
Eins og áður hefur komið fram
telur Slysavarnafélagið Landsbjörg
að farsælast sé að að þessari stjórn-
stöð komi einnig sjóbjörgunar-
stjórnstöð félagsins og sjóbjörgun-
arstjórnstöð Landhelgisgæslunnar.
Og má í því sambandi líta til Nor-
egs þar sem ein stöð sér um alla
samræmingu björgunaraðila, hvort
sem er á sjó eða landi.
Að lokum
Það er von mín að við lestur þess-
arar greinar sé ljóst hver er stefna
Slysavarnafélagsins Landsbjargar
með hið merka öryggistæki sem
Tilkynningaskylda íslenskra skipa
er.
Það er félaginu ekki kappsmál að
reka tilkynningaskylduna, þó að
félaginu sé annt um öryggi sjó-
manna og það vilji vinna að öryggis-
málum þeirra.
Félagið telur hinsvegar nauðsyn-
legt að þær upplýsingar sem þar
eru fyrir hendi nýtist til öryggis
fyrir sjómenn og við leit og björg-
un. Í tengslum við viðræður um
samþættingu í leit og björgun á
landi er lagt til að tryggja að leit og
björgun á sjó sé tryggð á sem best-
an hátt.
Tilkynningaskylda
íslenskra skipa
Jón
Gunnarsson
Slysavarnir
Félagið telur nauðsyn-
legt, segir Jón Gunn-
arsson, að þær upplýs-
ingar sem þar eru fyrir
hendi nýtist til öryggis
fyrir sjómenn og við
leit og björgun.
Höfundur er formaður Slysavarna-
félagsins Landsbjargar.
strets-
gallabuxur
tískuverslun
v. Nesveg, Seltjarnarnesi.
sími 561 1680.
Kringlunni - sími 588 1680.
Mörkinni 3, sími 588 0640
G
læ
si
le
g
hú
sg
ög
n
Sérpantanir
Opið virka daga
frá kl. 12-18.
Fullkomnaðu
verkið
með
þakrennukerfi
þakrennukerfi
BLIKKÁS EHF.
SKEMMUVEGUR 36
200 KÓPAVOGUR
SÍMI 557 2000 - FAX 557 4111
Fagm
enns
ka
í
fyrir
rúmi

Söluaðilar um land allt