Morgunblaðið - 09.08.2001, Blaðsíða 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. ÁGÚST 2001 11
ALÞJÓÐLEGT þing ónæmisfræð-
inga var haldið á Hótel Loftleiðum
nýverið. Á þinginu voru samankomn-
ir ónæmissérfræðingar frá hinum
ýmsu löndum. Umfjöllun þingsins
var helguð helstu nýjungum og fram-
förum er orðið hafa á sviði bólusetn-
inga og sjúkdóma er eiga rætur að
rekja til ónæmisviðbragða slímhúða,
en mikilvægar uppgötvanir hafa orð-
ið á þessu sviði undanfarin ár. Meðal
fyrirlesara var bandaríski ónæmis-
sérfræðingurinn dr. Warren Stober
og hinn skoski dr. Allan Mowat.
„Það sem við erum að ræða er
hvernig ónæmiskerfið og vefir eins
og lungu, garnir og fleiri eru vernd-
aðir fyrir sýkingum. Við ræðum
hvernig þessi líffæri geta orðið fyrir
skemmdum vegna bólgusjúkdóma
og hvernig við getum þróað bóluefni
sem vernda gegn sýkingum í vefjun-
um,“ sagði Mowat, en á þinginu voru
haldnir fyrirlestrar um nýjar leiðir til
meðferðar sjúkdóma, er eiga rætur
að rekja til ónæmisviðbragða í slím-
húðum og má þar nefna astma, of-
næmi og bólgusjúkdóma í görn.
90 prósent af bólgusjúkdómum
tengjast slímhúðinni
Að sögn Strobers sér fólk fyrir sér
líffæri eins og nefið, beinmerginn og
annað þegar það hugsar um ónæm-
iskerfið en gleymir gjarnan slímhúð-
inni. „90% af bólgusjúkdómum tengj-
ast slímhúðinni. Hún er mjög
mikilvægt svæði og því nauðsynlegt
að mikið sé fjallað um hana í ónæm-
isfræðinni,“ sagði hann. Aðspurður
sagði Strober að hann teldi það mjög
mikilvægt fyrir ónæmissérfræðinga
að hittast og ræða þessa hluti. Hann
nefndi sem dæmi að ýmsar framfarir
í bólusetningum hefðu orðið undan-
farið og meðal efnis á ráðstefnunni
nú væri þróun nýrra og öruggari
bóluefna og bólusetningarleiða og
einnig hvernig erfðabreytt matvæli
geta nýst sem bóluefni. Talið barst
að þessum nýju bólusetningaraðferð-
um.
Strober benti á að í dag væri vitn-
eskjan um ónæmiskerfið orðin það
mikil að hægt væri að einblína sér-
staklega á nýjar læknisfræðilegar
aðferðir til að stjórna miklum bólgu-
myndunum. Hann tók sem dæmi
bólgusjúkdóma í görnum, sem að
verði að nokkru leyti vegna offram-
leiðslu á bólgumiðlum ónæmiskerfis-
ins. Síðustu tvö til þrjú ár hefðu sjúk-
lingar fengið mótefni er beinast gegn
þessum bólgumiðlum er finnast inn-
an bólgusvæða slímhúðarinnar og
hafi það reynst mjög áhrifaríkt. Sí-
fellt fleiri slík mótefni væru að koma
inn á markaðinn, mótefni sem væru
sérstaklega hönnuð til að halda aftur
af slíkum óæskilegum bólguvið-
brögðum. „Til dæmis eru nú í gangi
klínískar rannsóknir á fólki þar sem
lyf úr þessum flokki eru notuð til að
hindra óeðlilega íferð fruma á þessi
bólgusvæði og er það mikill áfangi í
baráttunni við bólgusjúkdóma í
görnum,“ sagði hann og spáði að á
næstu 20-50 árum ætti eftir að finna
upp öflugar meðferðir við sjúkdóm-
unum.
„Marga þessa bólgusjúkdóma er
mjög erfitt að meðhöndla í dag,
vegna þess að þeir eru ólæknandi og
meðferðir eru frekar hættulegar.
Þær eiga það til að orsaka algjöra
bælingu á allri færni til að sýna við-
brögð gegn sýkingum. Meðferðirnar
líkar þeim sem Strober talaði um
gætu verið ákjósanlegri, gætu hindr-
að bólgur í görnunum en myndu láta
aðra mikilvæga þætti ónæmiskerfis-
ins ósnerta, þar með talið varnir lík-
amans gegn sýkingum,“ hélt Mowat
áfram.
Markmiðið er að finna
mótefni gegn eyðni
Að Mowat sögn er meirihluti sýk-
inga, sem algengastar eru í heimin-
um, í vefjum eins og görnum og lung-
um og svo framvegis, sjúkdómar eins
og niðurgangssjúkdómar, sem or-
sakast af völdum vírusa, salmonellu,
shigella eða kóleru. „Þessir sjúkdóm-
ar eru enn miklir skaðvaldar um all-
an heim. Þegar fólk fær þessa sjúk-
dóma verður það að fá bóluefnið á
réttan stað, til dæmis ef bóluefnið er
gefið í gegnum húðina eða í vöðvann
virkar það ekki vel gegn sýkingum
lungum eða í görnum. Bóluefnið
verður að fara í gegnum munninn
eða nefið eða í lungun beint og það er
mjög erfitt.“
Strober leiddi talið að eyðni. „Það
er án efa eitt af aðalmarkmiðum
læknisfræðinnar í dag að finna upp
mótefni gegn eyðni. Það er mjög
mikilvægt fyrir allan heiminn að ná
stjórn á eyðni, sérstaklega fyrir van-
þróuðu löndin,“ sagði hann og benti á
að HIV-veiran skipti sér í upphafi í
meltingarfærunum. Því væri það
æskilegra að hægt væri að koma
mótefni í gegnum þau.
Sem dæmi um aðra sjúkdóma sem
krefjast nýrra bólusetningaraðferða
nefndi Mowat kóleru, en hann sagði
að í gegnum tíðina hefði bóluefni
gegn kóleru verið gefið með sprautu í
gegnum húðina og í vöðvann. „Það er
í rauninni gagnslaust til að koma í
veg fyrir alvarlega kólerusýkingu.
Það eru nýjar kynslóðir af bóluefni
sem eru gefnar í gegnum munninn
og vernda fólk betur gegn kóleru.
Gæti einnig verið áhrifaríkara við
HIV-veirunni eða niðurgangssjúk-
dómum,“ sagði hann og benti á að
þessi aðferð gæti verndað betur
stærri hópa og til lengri tíma litið
verði hún ef til vill notuð. „Fólk vill
líka frekar taka bóluefni í gegnum
munn heldur en að vera sprautað.“
Alþjóðlegt þing ónæmisfræðinga haldið í Reykjavík
Morgunblaðið/Billi
Dr. Warren Strober og dr. Allan Mowat.
Nýjar og
öruggari bólu-
setningarleiðir
ÞÁTTURINN „Ísland í bítið“,
morgunþáttur Stöðvar 2, hefur
útsendingar á ný eftir sumarið
föstudaginn 24. ágúst. Þátturinn
hefur fengið nokkuð nýja mynd
og má þá helst nefna nýja þátta-
stjórnendur. Það eru þau Þórhall-
ur Gunnarsson, sem fólk þekkir
helst úr Ísland í dag, og Jóhanna
Vilhjálmsdóttir, sem hefur unnið
á Ríkissjónvarpinu, sem þula og
fréttamaður í afleysingum sem
munu stjórna þættinum í vetur.
Heimir Jónasson, aðstoðardag-
skrárstjóri Stöðvar 2, segir að
stöðin hafi lagt mikla áherslu á
að koma með nýtt og ferskt fólk
inn í dagskrágerð og gera til-
færslur til að halda besta fólkinu
þeirra á skjánum. „Þórhallur og
Jóhanna eru bæði með mjög
sterka og jákvæða útgeislun.
Okkur fannst þau vera rétta fólk-
ið í starfið og eru einnig á þeim
aldri sem markhópurinn okkar
er.“
„Þátturinn heldur sínum föstu
dagskrárliðum en við ætlum hins
vegar að tengja okkur betur við
fólkið í landinu, fá skoðun þess á
atburðum líðandi stundar. Þátt-
urinn fær létta andlitslyftingu.
Það verður sterkari blær á útliti,
nýrri mynd og hljóðvinnslu. Þátt-
urinn verður einnig hreyfanlegri,
þ.e. við verðum ekki jafn bundin
við sófasettið, stjórnendurnir
taka ekki endilega viðtölin saman
og sviðsmyndirnar verða fleiri.
Þá verður reynt að fara meira út
til fólksins auk þess að ný fram-
setning verður á fréttum og
íþróttafréttum,“ sagði Heimir.
Hraðari atburðarás
Jóhanna Vilhjálmsdóttir, sem
er stjórnmálafræðingur að mennt,
segir að þátturinn verði bæði létt-
ur og lifandi og jafnframt hraðari
atburðarás. „Fólk er að horfa á
þáttinn áður en það fer í vinnuna
og allur dagurinn er framundan.
Við hjálpum fólki að mæta deg-
inum á bjartan og jákvæðan hátt.
Þátturinn er jafnframt fjöl-
skyldutengdari og munum við
reglulega fá til okkur fólk sem
fjallar um áhugaverð málefni sem
snerta fjölskylduna. Einnig verð-
ur farið í leiki og teiknimyndir
sýndar. Í þættinum koma fram
allar upplýsingar sem fólk þarf,
fréttir, lifandi efni sem verður
bæði fræðandi og skemmtilegt
fyrir fjölskylduna á margan hátt
og að sjálfsögðu tökum við púls-
inn á þjóðmálum hverju sinni.
Það skiptir líka máli að þátt-
urinn er bæði í sjónvarpi og út-
varpi. Fólk getur fylgst með
hvort sem það er í bílnum eða
heima. Þetta er ekki þáttur þar
sem er setið og horft allan tím-
ann. Fólk vill geta komið inn í
þáttinn hvenær sem er enda er
þetta allt stílað inn á það hvernig
hegðun fólks er á morgnana.“
Jóhanna segist hlakka til að
takast á við þetta verkefni og
segir það mjög spennandi.
Þórhallur Gunnarsson er leik-
ari en hefur jafnframt lokið al-
mennu markaðsnámi í sjónvarps-
þáttagerð í Bretlandi. Hann
segist hlakka til að vakna
snemma á morgnana og fá margt
skemmtilegt fólk í þáttinn til að
spjalla. „Við byggjum á þeim
góða grunni sem þátturinn var
búinn að skapa sér en fáum síðan
nýja hluti inn sem okkur finnst
styrkja hann. Ég vona að áhorf-
endur skemmti sér jafn vel og við
því við ætlum að hafa gaman af
þessu í vetur.“
Sjónvarpsþátturinn Ísland í bítið hefur göngu sína á ný
Morgunblaðið/Billi
Jóhanna Vilhjálmsdóttir og Þórhallur Gunnarsson eru nýir stjórnendur
morgunþáttar Stöðvar tvö; „Ísland í bítið“,
Nýir
stjórnend-
ur taka við
þættinum GÚSTAF Adolf Skúlason, forstöðu-
maður stefnumótunar- og sam-
skiptasviðs Samtaka atvinnulífsins,
segir svör Sigurbjörns Sveinssonar,
formanns Læknafélags Íslands,
varðandi viðmiðunargjaldskrár LÍ
sem birtust í Morgunblaðinu sl.
föstudag koma sér verulega á óvart.
„Formaðurinn talar um að vott-
orðanefnd félagsins hafi í vetur litið á
þessa gjaldskrá og að breytingar á
henni hafi verið til í handriti en ekki
komið til umræðu í stjórn LÍ. Við-
miðunargjaldskrá þessi barst hins
vegar heilsugæslustöðvum í nafni
Læknafélagsins og á grundvelli
hennar hefur um helmingur heilsu-
gæslustöðva á landinu hækkað gjald
fyrir vottorð um fjarvistir til atvinnu-
rekenda og hugsanlega fleiri vottorð
en viðmiðunargjaldskráin nær til 52
vottorða,“ segir Gústaf.
Hann gerir einnig athugasemd við
að svo virðist sem þetta gjald renni
beint til heilsugæslulæknanna
sjálfra. „Launakjör þeirra eru hins
vegar heildarkjör samkvæmt úr-
skurði kjaranefndar og ekki greitt
fyrir aukaverk nema í tilteknum til-
vikum sem talin eru upp í fylgiskjali
og ekki er getið umræddra vottorða,“
segir Gústaf. Hann telur það því ekki
séð að heilsugæslulæknum sé heimilt
að þiggja umræddar greiðslur.
„Þá segir formaðurinn að stjórn
LÍ telji fullkomlega löglegt að
læknar taki greiðslu fyrir útgáfu
veikindavottorða. Í fréttabréfi SA
kemur aftur á móti fram að ekki
verður séð að heimild sé fyrir slíkri
gjaldtöku á heilsugæslustöðvum
heldur er þeim eingöngu heimilt að
innheimta komugjald í slíkum tilfell-
um.“
Samtök atvinnulífsins
Heilsugæslulækn-
um ekki heimilt að
þiggja greiðslur
ÚRSKURÐUR Skipulags-
stofnunar, um mat á umhverfis-
áhrifum Kárahnjúkavirkjunar,
var birtur 1. ágúst síðastliðinn
og er hann kveðinn upp sam-
kvæmt 11. gr. laga nr. 106/2000
um mat á umhverfisáhrifum.
12. gr. laganna fjallar um mál-
skot og segir þar að heimilt sé
að kæra úrskurð Skipulags-
stofnunar til umhverfisráð-
herra. Í greininni kemur einnig
fram að öllum sé heimilt að
kæra en í úrskurðinum nú segir
að kærufrestur sé til 5. sept-
ember næstkomandi.
Ef kæra berst umhverfisráð-
herra hefur hann átta vikur frá
því að kærufrestur rennur út til
að kveða upp rökstuddan úr-
skurð. Samkvæmt 13. gr. lag-
anna skal ráðherra leita um-
sagnar Skipulagsstofnunar,
framkvæmdaraðila, leyfisveit-
enda og annarra aðila eftir því
sem við á. Umhverfisráðherra
hefur því frest til 31. október til
að kveða upp úrskurð ef úr-
skurður Skipulagsstofnunar
verður kærður.
Í 3. mgr. 13. gr. laganna segir
að úrskurður ráðherra sé fulln-
aðarúrskurður á stjórnsýslu-
stigi. Orðalagið á stjórnsýslu-
stigi tekur af öll tvímæli um að
heimilt sé að skjóta úrskurði
ráðherra til dómstóla en um
það gilda almennar málsmeð-
ferðarreglur.
Öllum heimilt að
kæra úrskurði
Skipulagsstofnunar
Ráðherra
fær 8 vik-
ur til að
úrskurða
SÍMINN hefur tekið í notkun nýja
þjónustu, Póst í síma, sem hentar
þeim sem vilja hafa stöðugan aðgang
að tölvupóstinum. Hægt er að nálgast
póstinn í gegnum VIT-valmynd,
WAP-valmynd eða með SMS-
skammvali. Að sögn Evu Magnús-
dóttur, kynningarfulltrúa Símans, er
aðgangur að pósthólfinu óháður því
hvaða netaðila viðskiptavinir tengjast
að því undanskildu að hann verður að
bjóða upp á svokallaðan IMAP eða
POP aðgang að pósthólfum notenda.
Hægt er að fá senda tilkynningu í
farsímann þegar ný skilaboð berast í
hólfið. Einnig er hægt að sækja póst
úr pósthólfinu með farsímanum. Að
auki er hægt að búa til eigin netfanga-
skrá, halda dagbók og fá sendar
áminningar um helstu viðburði í
gegnum SMS skilaboð. Þessi þjón-
usta er m.a. hugsuð fyrir þá sem eru
mikið á ferðinni og vilji halda
tengslum við tölvupóst eða dagbók.
Síminn býður upp á nýja þjónustu
Póstur í símann