Morgunblaðið - 09.08.2001, Blaðsíða 25

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. ÁGÚST 2001 25
ÞEGAR Landsvirkjun lagði fram
matsskýrslu á liðnu vori og óskaði
eftir að fallist yrði á áformin um
Kárahnjúkavirkjun vísaði fyrirtæk-
ið til þess að umhverfisáhrif virkj-
unarinnar væru innan viðunandi
marka í ljósi þess efnahagslega
ávinnings sem væntanleg virkjun
myndi skila þjóðinni og þeirrar at-
vinnuþróunar sem sölu orkunnar
fylgir. Skýrsla þessi hefur nú fengið
margfalda falleinkunn hjá Skipu-
lagsstofnun og fyrir því eru færðar
fjölmargar gildar ástæður. Undir-
ritaður er sammála niðurstöðu
Skipulagsstofnunar og meginatrið-
um í þeim rökstuðningi sem fylgdi,
þó með einni veigamikilli undan-
tekningu. Ég tel að spurningin um
þjóðhagslegan ávinning og tap eða
hagnað af ráðgerðri framkvæmd
varði ekki mat á umhverfisáhrifum
skv. lögum nr. 106/2000. Í tilviki
Kárahnjúkavirkjunar skipti því
hagur Landsvirkjunar af raforku-
sölu frá virkjuninni ekki máli þegar
meta skal umhverfisáhrif af fram-
kvæmdinni og vöntun á upplýsing-
um um áætlað raforkuverð breyti
engu í þessu samhengi.
Umfjöllun um hagræna þætti
framkvæmda er mér vitanlega ekki
hluti af baksviði umræddrar laga-
setningar, sem á rót að
rekja til alþjóðlegrar
réttarþróunar og sam-
þykkta um umhverfis-
vernd allt frá Stokk-
hólsmráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna
1972 að telja. Vogar-
skálarnar sem Lands-
virkjun stillti upp í
matsskýrslu sinni með
náttúruspjöllin annars
vegar og meintan efna-
hagslegan ávinning
hins vegar er þannig út
í hött sem liður í um-
ræddu mati og málatil-
búnaður Landsvirkjun-
ar að sama skapi
veikari en ella. Viðfangsefni mats á
umhverfisáhrifum er að átta sig á
hvort um veruleg neikvæð um-
hverfisáhrif sé að
ræða að teknu tilliti til
mótvægisaðgerða til
að draga úr náttúru-
spjöllum. Fjárhags-
legar afleiðingar fyrir
framkvæmdaaðilann
eða þjóðarbúið eru
annað mál, út af fyrir
sig fullgilt til umfjöll-
unar í öðru samhengi.
Hagfræðileg greining
á ráðgerðri fram-
kvæmd, hver svo sem
hún er, getur ekki
verið viðfangsefni í
mati á umhverfis-
áhrifum að óbreyttum
lögum. Vegna mats á
umhverfisáhrifum skiptir engu á
hvaða verði Landsvirkjun hyggst
selja orku frá viðkomandi virkjun
eða hvort líklegt sé að fyrirtækið
hagnist eða tapi á rekstri hennar.
Fyrir eigendur og viðskiptavini
Landsvirkjunar er það hins vegar
mikilvægt atriði.
Ef vogarskálar Landsvirkjunar í
Kárahnjúkaskýrslu væru gild að-
ferðafræði þyrfti ekki að spyrja að
leikslokum. Eftir slíkum mæli-
kvarða væri sjálfgefið að virkja
Gullfoss og Dettifoss fyrr en
seinna, moka upp botni Mývatns
eins og hann leggur sig og flytja út
að bragði sem mest af eldborgum
landsins til fyllingar í húsgrunna og
vegfyllingar á meginlandinu. Mat á
umhverfisáhrifum er einmitt tæki
til varnar slíkum náttúruspjöllum.
Hagfræðivangaveltur eiga heima í
öðru samhengi.
Gullfoss og
vogarskálar
Landsvirkjunar
Hjörleifur
Guttormsson
Höfundur er fv. ráðherra.
Kárahnjúkar
Ég tel að spurningin um
þjóðhagslegan ávinning,
segir Hjörleifur Gutt-
ormsson, varði ekki mat
á umhverfisáhrifum.
Höfðabakka 1, sími: 567 2190
Nýjar
myndir
300 kr.